زيمبابوه

هراره

زیمبابوه، با نام استعماری رودزیا، از کشورهای مهم حوزه جنوب آفریقاست که دوره‌های مختلفی را در تاریخ پر فراز و نشیب خود دیده است. این کشور تنها مستعمره بریتانیاست که بر خلاف دیگر مستعمرات بریتانیا دو دوره مجزا و متفاوت از استعمار را تجربه کرده است. دوره اول مانند دیگر مستعمرات با ورود سفید پوستان اروپایی و بیشتر در قالب میسیونرهای مسیحی آغاز شد و برای سال‌های طولانی ادامه یافت. دورانی که آکنده از ظلم و بیداد سفیدها علیه بومیان، بی عدالتی‌های اجتماعی، رفتارهای تحقیرآمیز و برده‌وارانه با سیاهان و ... همراه بود. دوره دوم استعمار در دهه شصت و با جدایی رودزیا از بریتانیا آغاز شد. از این زمان اقلیت سفیدپوست نه به عنوان کارگزاران استعماری بریتانیا که در شکل حکومت نژادپرست رودزیا بر سرنوشت کشور و ملت مظلوم زیمبابوه حاکم شدند. رنج و سختی سیاهان در دوران پانزده ساله رژیم نژاد پرست رودزیا کمتر از سال‌های طولانی استعمار اول نبود. زیمبابوه تنها مستعمره‌ای بود که چندین سال پس از جدایی از استعمارگر اصلی و اعلام خودمختاری، توسط حکومتی از اقلیت سفیدپوست اداره شده است. مبارزات استقلال‌طلبانه سیاهان این کشور که از دوران اولیه استعمار آغاز شده بود هم‌چنان در دوران حکومت سفیدپوستان نژادپرست به شدت ادامه داشت. این مبارزات در دهه 80 میلادی با رهبری مبارزان بزرگی چون رابرت موگابه به پیروزی رسید و مردم رنج دیده این کشور با ابراز مخالفت‌های سیاسی و اجتماعی و مبارزات مسلحانه موفق شدند سرزمین آبا و اجدادی خود را پس از قرن‌ها سلطه‌ی اشغالگران، رها سازند.

پس از گذشت بیش از سه دهه از استقلال زیمبابوه، مردم این کشور هنوز از دشمنی‌ها و سنگ‌اندازی‌های قدرت‌های غربی و در رأس آن‌ها آمریکا و انگلیس رهایی نیافته اند. به دنبال اعلام سیاست باز پس‌گیری اراضی کشاورزی باقی مانده در مالکیت سفیدپوستان و اعاده آن‌ها به سیاهان از سوی موگابه، غرب به سرکردگی دو دولت فوق تحریم‌های شدیدی علیه زیمبابوه وضع نمود که این امر موجب چرخش سیاسی این کشور به سمت کشورهای دیگر مانند برخی کشورهای بلوک شرق و بعضی از کشورهای آسیایی مانند چین، ج.ا.ایران و ...گردید. 

هم زمانی کسب استقلال سیاسی در زیمبابوه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و هم سویی دو کشور در نگرش‌های ضد امپریالیستی و حمایت از جنبش‌های آزادی خواهی در جهان موجب گسترش روابط همه جانبه دو کشور گردید.

زیمبابوه در طول تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی خودهمواره به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای قاره آفریقا و به طور خاص حوزه جنوبی این قاره قلمداد می‌شد. این کشور در جریان مبارزات مردمی با استعمار بریتانیا قبل و بعد از استقلال خود، دارای ویژگی‌هایی است که شناخت این خصوصیات در مطالعات مربوط به حرکت‌های استقلال طلبی حایز اهمیت می‌باشد.

نوشتار حاضر در راستای اجرای طرح نوین معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در تدوین و چاپ مجموعه کتاب‌های فیروزه‌ای "جامعه و فرهنگ کشورهای جهان" به منظور آشنایی با کشور زیمبابوه تهیه شده است. اثر حاضر مجموعه‌ای از یافته‌های حاصل مشاهده حضوری اینجانب در دوران اقامت در این کشور به عنوان رایزن فرهنگی در سال‌های 1385 تا 1388 و نیز بررسی منابع موجود و در دسترس در خصوص زیمبابوه، کسب اطلاعات غیر مکتوب از طریق گفت و گو و مصاحبه با تنی چند از اساتید دانشگاهی و شخصیت‌های فرهنگی زیمبابوه و همکاران ایرانی که سال‌هایی را در کسوت نمایندگان سیاسی و فرهنگی ایران در این کشور بوده‌اند، می‌باشد.