جزایر و مجمع الجزایر آرژانتین
جزاير مالويناس[54]:
جزاير مالويناس (نام آرژانتيني) و يا فالكلند[55] (نام انگليسي)، شامل مجموعه‌ای نزديك به 1000 جزيره‌ی كوچك و بزرگ است كه در اقيانوس منجمد جنوبي قرار دارند. اين جزاير در حدود 483 كيلومتري از سواحل آرژانتين، 1080 كيلومتري غربي جورجياي جنوبي و 940 كيلومتري شمالي از قطب جنوب مجمع‌الجزاير پنگوئن[56] قرار دارد. جزاير مالويناس از دو جزيره‌ی اصلي شرقي و غربي تشكيل شده است. بندر استانلي[57] به عنوان پايتخت مالويناس شناخته مي‌شود. (www.mrecic.gov.ar)
در سال‌های اخیر، بحث در مورد اهمیت قطب جنوب به صورت فزاینده نه تنها بین دانشمندان و محقّقین افزایش یافته است، بلکه سیاستمداران نیز علاقه‌ای خاص به قطب جنوب نشان داده‌اند. با در نظر گرفتن این موضوع مي‌توان به اهميت جزاير نزديك به اين منطقه از جمله مالويناس و نقش آن در ايجاد پايگاه‌هاي بزرگ نظامي و راه‌هاي مراسلاتي تجاري كه از اين جزاير خواهد گذشت، پی برد. از سوی دیگر، داشتن حاكميت بر اين مناطق مي‌تواند توجيه كننده‌ی ادّعاهاي ارضي كشورهاي مالك بر بخشي از قطب جنوب به عنوان بخشي از قلمرو سرزميني مدّعيان باشد. (طلایی، 1385: 105)
اکتشاف نفت در منطقه‌ی مالویناس در سال 1918 میلادی آغاز شد. در اوایل دهه‌ی 1990 میلادی مشخص گردید که مناطق اطراف جزایر مالویناس، به‌ویژه بستر شمالی، برخوردار از ذخایر عظیم نفتی می‌باشند امّا قیمت پایین جهانی نفت، تکنولوژی‌های مورد نیاز استخراج از اعماق بستر اقیانوس و بالأخره هزینه‌ی بالای استخراج، ادامه‌ی کار بر روی این پروژه‌ی غیراقتصادی را متوقّف کرد.
افزایش قیمت جهانی نفت و کاهش ذخایر مناطق دریای شمال، باعث علاقه‌مندی مجدّد انگلیس در ابتدای قرن بیست و یکم بر فعالیت در حوزه‌ی مهم نفتی مالویناس شد. نتیجه‌ی تحقیقات انجام شده نشان داد که در منطقه‌ای در شمال مالویناس بیش از 60 میلیارد بشکه نفت وجود دارد. بر این اساس، در منطقه‌ی شمال و در کم‌تر از 160 مایلی نفت در عمق 500 متری و در بستر جنوبی در عمق 3000 متری قابل استخراج است. در نتیجه شرکت نفت و گاز فالکلند در سال 2010 میلادی فعّالیت مجدّدی را آغاز نمود و با مهاجرت صدها کارگر نفتی عمدتاً اسکاتلندی به این جزایر، فعالیت برای استخراج نفت شدّت گرفت. (www.minutouno.com.ar)
پافشاری آرژانتین در خصوص جزایر مالویناس یک اهمیت سیاسی نیز برای آن کشور به همراه داشته است و آن دمیدن روح ملّیت در کالبد شهروندان آرژانتینی است. در واقع آرژانتین متشکّل از مهاجرانی است که از سال 1870 شروع به مهاجرت به این کشور نموده و عمده‌ی آن‌ها در سده‌ی قبل به این کشور مهاجرت نموده‌اند و همچنان ملّیت خود را کشور مبدأ می‌دانند. بنابراین همچنان روح دولت ـ ملّت در بین مردم آرژانتین دیده نمی‌شود. گفته می‌شود که یکی از دلایل آغاز جنگ مالویناس، پافشاری بر چنین موضوعی بوده است. به هرحال دولت‌های آرژانتینی علاقه‌مندند، مالویناس سمبل هویّت و روح ملّی آرژانتینی باشد.
ه) مروري بر تاريخچه‌ی جزاير و ادّعاهاي ارضي بر جزاير:
جزاير مالويناس داراي تاريخچه‌ای طولاني و پيچيده از ادّعاهاي ارضي كشورهاي فرانسه، اسپانيا، انگلستان و آرژانتين بعد از اسقلال از اسپانيا در سال 1817 میلادی مي‌باشد. این منطقه تا سال 1811 میلادی تحت اداره‌ی نايب‌السّلطنه ريودلاپلاتا بود. با خروج اسپانيا از اين مناطق در سال 1811 میلادی و استقلال آرژانتين در سال 1816 میلادی، بوئنوس‌آيرس ادّعاي حاكميت بر جزاير مذكور را اعلام كرد. در تاريخ 1820 میلادی كلنل ديويد جويت[58]، پرچم اتّحاديه‌ی ايالات ريو دلاپلاتا (كه بعدها تحت عنوان كشور آرژانتين شناخته شد) را در بندر لوويس برافراشت. او به دريانوردان انگليسي و آمريكايي اخطار كرد که حقّ ماهي‌گيري در آب‌هاي این جزاير را ندارند و به بوئنوس‌آيرس بازگشت. اين موضوع مورد اعتراض دريانوردان قرارگرفت و اخطارها را مورد توجّه قرار ندادند. بعد از اين رخداد اختلافات سياسي ميان حكومت محلّي وابسته به بوئنوس‌آيرس و ماهي‌گيران آمريكايي بالا گرفت و در يكي از درگيري‌ها در سال 1826 میلادی كشتي جنگي آمريكايي، تأسيسات ساحلي آرژانتيني‌ها را در این جزاير مورد هدف قرار داد. در سال 1833 میلادی نيروي دريايي انگلستان با مداخله‌ی نظامي در جزيره كنترل آن را به دست گرفت و مرحله‌ی استقرار جمعيت انگليسي را در جزاير آغاز كرد. (www.minutouno.com.ar)
در آوريل 1982 میلادی، حكومت نظاميان آرژانتين به جزاير مالویناس و ديگر قلمروهای انگليس در آتلانتيك جنوبي (جورجياي جنوبي و جزاير ساندويج جنوبي) حمله كرد. برخي اعتقاد دارند اين اقدام نظاميان آرژانتيني براي منحرف كردن اذهان عمومي مردم اين كشور از مسائل داخلي به‌ويژه مسائل اقتصادي كشور بوده است. همچنين زمام‌داران آرژانتيني روي ضعف حضور نظامي انگليسي‌ها در جزيره و حمايت آمريكایي‌ها حساب كرده بودند.
حمله‌ی نظامي آرژانتين از سوي شوراي امنيت سازمان ملل محكوم شد. در جلسه‌ی روز سوم آوريل، شوراي امنيت طيّ قطعنامه‌اي خواستار ترك مخاصمه، آتش‌بس فوري و خروج نيروهاي آرژانتيني از طرفین شد و از انگليس و آرژانتين درخواست كرد تا براي حلّ اختلافات، مذاکرات خود را در اسرع وقت از سر بگيرند. واكنش دولت‌هاي آمريكاي لاتين، به جز شيلي، در قبال اين حمله، جانب‌دارانه و در حمايت از آرژانتين بود. كشورهاي اروپايي، مشترك‌المنافع انگليس و ايالات متّحده‌ی آمريكا از انگليس حمايت كردند. در روز 3 آوريل همچنين كابينه‌ی دولت انگليس به رهبري خانم تاچر در جلسه‌ی مشتركي با پارلمان، اعزام نيروهاي نظامي براي رفع اشغال جزاير را تصويب كرد. ميشل فوت رهبر حزب كارگر از تصميم دولت تاچر پشتيباني كرد و اظهار داشت اين وظيفه‌ی اخلاقي، سياسي و هر وظيفه‌ی ديگر است تا به مردم جزاير فالكلند اطمينان دهد كه آن‌ها مي‌توانند در چارچوب مشاركت با انگلستان به زندگي خود به همان صورتی كه تمايل دارند ادامه دهند. (همان)
در تاريخ 25 آوريل، نيروهاي انگليسي عمليات خود را آغاز کردند و توانستند جزيره‌ی جورجياي جنوبي را مجدّداً به اشغال خود درآورند. پس از آن تهاجم‌هاي وسيع دريايي و هوايي به بندر استانلي آغاز شد. نيروهاي آرژانتيني با تجهيزات قديمي خود دو ماه در مقابل نيروهاي مجهّز انگليسي مقاومت كردند و توانستند ضربات سهمگيني را به آنان وارد نمايند. در اين نبردها نزديك به 50 فروند كشتي جنگي و پشتيباني انگليسي از جمله يك زيردريايي اتمي غرق شد. سرانجام نيروهاي آرژانتيني با 650 كشته در تاريخ 14 ژوئن مقاومت خود را شکسته و تسليم شدند. با ورود نيروهاي انگليسي به بندر استانلي فرمانده‌ی نيروهاي انگليسي طيّ پيامي به لندن اعلام كرد: «جزاير فالكلند يكبار ديگر تحت اداره‌ی ساكنينش قرار گرفت. خدا ملكه را حفظ نمايد!» پس از پايان جنگ، انگليس نيروهاي نظامي خود را در جزاير افزايش داد و پايگاه مونت پلازانت[59] را احداث كرد. (ضیایی، 1387)
شكست در جنگ مالويناس موجب بروز اعتراضات مردمي در آرژانتين شد و سقوط دولت نظاميان را در سال 1983 میلادی در پی داشت. از سال 2002 میلادی در بيستمين سالگرد جنگ مالويناس، موضوع اعاده‌ی حاكميت آرژانتين بر جزاير مالويناس، به عنوان بحثی مهم و حیثیتی برای کشور در مبارزات انتخاباتي ریاست جمهوری توسّط نستور کرچنر مطرح شد. کرچنر پس از روی کار آمدن بارها از این موضوع برای افزایش اتّحاد عمومی و مقبولیت دولت خود بهره برد ولی سعی نمود تا حدّی در این موضوع پیش رود که روابط این کشور با انگلیس نیز لطمه‌ای نبیند. همسر او (خانم کریستینا کرچنر) که به عنوان جانشینش انتخاب شد نیز همین رویّه را ادامه داد. در سال 2010 میلادی دولت انگلیس حفّاری‌ها در بخش‌هایی از جزایر را برای اکتشاف و استخراج نفت آغاز نمود و این موضوع شعله‌ور شدن مجدّد آتش اختلافات را به دنبال داشت.