عوامل موثر در خوشنویسی چینی
عوامل مؤثر در خوشنویسی چینی
در خوشنویسی چینی سه عامل دخیل است: 1- قابلیت مانور دادن. این امر نیازمند چالاکی و مهارت هنرمند در کنترل قلم مو، حرکت علمی انگشتان، بازو و بدن و کاربری مؤثر جوهر است. قلم مو بایستی برای حرکت درست روی کاغذ، با سرعت مناسب و نیروی مورد نیاز، سریع یا آهسته، سبک یا سنگین، با به سمت بالا کشیدن یا پایین آوردن تیزی قلم برای شکل دهی سبکهای متنوع، برش میانی و یا جانبی، یا پنهان و آشکار کردن نقاط کنترل شود. خطوط باید با قدرت نوشته شوند، حس مفهومی بروز دهند، مثل رگها، استخوانها، خون و جسم بدن انسان. 2- ساختار. این موضوع مربوط به طراحی و اسکلت حالتها و به کار بستن حرکت قلم مو است. این موضوع بر ساختار متعادل، فراز و فرود، سرکش گذاشتن و ایجاد فرو رفتگی، رو به بالا حرکت کردن و وارونه شدن قلم مو، کناره داشتن، میان تهی کردن، پوشش دادن، و زیاد و کم کردن تأکید میکند، تا تلفیقی از حرکتهای هر نویسه سرشار از سرزندگی وهیجان باشد. 3- سبک. این موضوع به ذوق و سلیقه، سبک و کیفیت کار هنر مند خوشنویس مربوط است. این جنبه نیاز به بیان ماهرانهی احساس ترکیب زیبایی در قالب و در کیفیت کار دارد تا بتواند در نتیجهی الهام بخشی خالق اثر، تجسم درخشانی داشته باشد. قابلیت انعطاف قلم مو و ساختار، تکنیکهایی هستند که برای خلق زیبایی در قالب و کیفیت به کار برده میشوند. ولی سبک، نشان دهندهی تخصص و چیرگی خالق اثر، جدای از دستاورد او در خوشنویسی است. سبک مهمتر از همه چیز است، ولی نمیتواند از زیبایی در شکل و محتوا جدا باشد. یک اثر زیبای خوشنویسی باید دارای هر دو جنبه باشد.
خوشنویسی چینی هنری است که بر شکل منحصر به فرد نویسههای چینی مبتنی است که از نوشتههای روی لاکِ لاک پشتها و استخوانهای گاو تا «دَجوان[1]» و «شیائوجوان[2]»(نویسههای مخصوص درست کردن مُهر[i])، خوشنویسی رسمی، خوشنویسی معمولی، خوشنویسی پیوسته و خط شکسته، توسعه یافته است. اگر ما نوشتن را (در هر زبانی) به عنوان اولین اختراع بزرگ فرهنگ انسانی به پذیریم، آنگاه خوشنویسی دومین اختراع بزرگ فرهنگ چین است که بر نویسههای چینی استوار است. خوشنویسی، برخلاف نوشتههایی که برای ارتباطات اجتماعی نوشته میشوند، هنری است که برای بیان ایدهها، کمالات هنری، و احساسات خوشنویس مورد استفاده قرار میگیرد. خوشنویسی بیان نمادین فرهنگ، تاریخ و زندگی در دورانهای مختلف، فرهنگی محسوس به موازات اعتقادات، و واسطهای برای انتقال هرنوع اطلاعات فرهنگی است.
خوشنویسی چینی، ترکیبی از زیبایی نقاشی و موسیقی و رقص است. جلال و شکوه آهنگ موسیقی، حالات رقص و طرحهای نقاشی را با هم یکجا دارد. شکل، کیفیت، حالت، سبک و استدلال را با هم در آمیخته، تا ماهیتی انتزاعی برای ایجاد احساس پایدار زیبایی بسازد.
[1] - Dazhuan
[2] - Xiaozhuan
[i] - ارزش هنری یک اثر نقاشی و یا خوشنویسی در چین علاوه بر اصل کار به مهری که روی این اثر زده شده نیز هست. ارزش مهر تقریباً معادل ارزش خود اثر است. بنابر این هنرمندان برای به نمایش گذاشتن مهارت هنری خود به مهری که روی اثرشان می زنند هم اهمیت زیادی می دهند. از این رو برای ساختن مهر کاراکتر خاصی ابداع می کنند که با کاراکتر های معمول نوشتاری فرق دارند.