گروه‌ها و نهادهای اجتماعی بنگلادش
گروه ها و نهاد های مؤثر اجتماعی
كشور بنگلادش در شرق شبه قاره هند واقع است كه از لحاظ زبان و فرهنگ تقريباً يكپارچگي خاصي دارد، به طوري كه زبان بنگلا، زبان رسمي، ادبي و گويش قشرهای مختلف اين مرز و بوم است. البته در كنار زبان بنگلا زبان هاي معدودي نيز در بين اقوام وعشاير مختلف رايج است كه مي توان آن ها را به عنوان گويش اقليت ها تلقي کرد.
در اینجا به صورت فشرده به معرفی اقليت هاي قومي تاثیر گذار و زبان یا گویش هاي آنان اشاره می کنیم.
قوم چكما (Chakma)
قوم چکما در چيتاگنگ جنگلي سكونت دارد و جمعیت آن ها بالغ بر 250000 نفر می باشد. گويش آن ها "كوكي چين" نام دارد که منشعب از گويش محلي چيتاگنگ است. این قوم از نظر اجتماعی و فرهنگی در منطقه چيتاگنگ جنگلي بر ديگر اقوام ساكن در جنگل برتري دارد.
قوم مرما (مغ ) (Marma/ mog)
دومين قــــوم مهم منطقه چيتاگنگ، « مرما » يا قوم « مغ » است. تعداد آنها به 150000 نفر مي رسد. اين قوم در گذشته از ميانمار ( برمه سابق ) مهاجرت كرده و به گويش "برمه اي" تکلم مي كنند. زبان نوشتاري آن ها نيز برمي است و در منطقه پتواكهالي سکونت دارند.
قوم مني پوري (Manipuri)
حدود 50000 نفر از قوم مني پوري ( مانی پوری) در منطقه سيلهت بنگلادش زندگي مي كنند و به گويش محلي Meithei تكلم مي کنند. زبان نوشتاري آنان به زبان "آسامي" ( ساكنان ايالت آسام هند ) شباهت دارد.
قوم ميزوMizu))
در حدود 10 الي 15 هزار تن از اين قوم در بنگلادش زندگي مي كنند. زبان گفتگو و محاوره اي آن ها "لوشاي" است و زبان نوشتاري آنان لاتين مي باشد.
قوم مرو (Mru)
«مرو» يكي از عشاير باديه نشين است. تعداد آن ها به حدود 30000 نفر بالغ مي شود. زبان اين قوم يكي از زبان هاي محلي غير نوشتاري تبت و برمه مي باشد.
قوم كورمي (Kurmi)
اين قوم تقريباً 10000 نفر مي باشند كه از سلسله عشاير جنگلي اراكان ميانمار هستند. آن ها به زبان "كمي" گفتگو مي كنند كه از شاخه هاي زبان "كوكي" محسوب مي شود و شكل نوشتاري ندارد.
قوم تنچنگا (Tonchongya)
قوم تنچنگا ممكن است از شاخه قوم چكما باشد. در حال حاضر تعداد آن ها به 15000 نفر مي رسد و داراي گويش مستقلي است.
قوم كوكي (Kuki)
قوم كوكي قبلاً قوم بزرگي بود ولي در حال حاضر بين 3 الي 5 هزار نفر از آنان در نزديكي شهر رنگاماتي زندگي مي كنند. زبان آن ها شكل نوشتاري ندارد.
قوم بام Bam/ Baum) (
قوم بام مسيحي هستند و بيشتر تجارت مي كنند. اين قوم داراي 10000 نفر جمعيت مي باشند و با گويش مخصوص خود "بامي" صحبت و مكالمه مي كنند.
قوم خيان (Khyen)
اين گروه با قوم كرين، ساكنان جنوب غربي ميانمار، شباهت و نزديكي دارند. اين قوم 5000 نفري به گويش محلي خودشان مكالمه مي كنند و شباهتي با ديگر اقوام ساكن در حومه خود ندارند.
قوم سك Sak, Thak , Tsak) (
اين قوم با قوم چكما ارتباط دارد، تعداد آنها 2000 نفر است و به زبان مستقلي تكلم مي كنند.
قوم پنخو/ پنکو (Pankho)
تعداد نفرات اين قوم 1500 نفر مي باشند. زبان آن ها همانند زبان "لوشي" است.
قوم بنزوگي (Banjogi)
اين قوم كوچك داراي 12000 نفر است كه با قوم پنخو رابطه تنگاتنگي دارد.
قوم شندو (Shandu)
اين قوم كوچك، زبان مستقل دارد كه از ريشه زبان كوكي چين محسوب مي شود.
قوم كيانگ ( (Hyau/ khyang
اين قوم به تازگي از اراكان برمه مهاجرت كرده است و يك گروه كوچك 1000 نفره را شامل می شود و به گويش محلي خود تكلم مي كنند.
قوم گارو (Garo)
قوم گارو از نظر تعداد جمعیت حدود 130000 نفر مي باشند كه در منطقه ميمنسينگ زندگي مي كنند. آن ها به زبان "گارو" که در مدارس هندو، در منطقه ميگالوي هندوستان استفاده مي شود، تکلم می کنند.
قوم تپيرا ( Tipra )
این قوم در سراسر بنگلادش پراکنده هستند و تعداد آن ها به 50000 نفر مي رسد. زبـــــان قوم تيپرا شكل نوشتاري ندارد. آن ها در حال حاضر به زبان بنگلا گرايش پيدا كرده اند. گروه كوچكي بنام مرونگ در چيتاگنگ جنگلي زندگي مي كنند كه به زبان "تيپرا" مكالمه مي كنند.
قوم رينگ (Riang)
قوم رينگ يك گروه كوچك است كه در منطقه چيتاگنگ جنگلي زندگي كرده و گويش آن ها شبيه زبان "تيپرا" است.
قوم هزونگ (Hazong)
قوم هزونگ داراي جمعيت 50000 نفر مي باشند و زبان آن ها در حال حاضر به زبان بنگالي است. تعداد بسيار كمي از اين گروه به زبان قومي خود مكالمه مي كنند.
قوم كاكري /كاچري (Kacari)
قوم كاكري گروه كوچكي است و پیرو آئين هندو مي باشند. بخشي از آن ها به گويش جداگانه محلي خود مكالمه مي كنند.
قوم خسي/ کسی (Khasi)
تعداد خسی ها حدود 1000 نفر است و به زبان "خسي" مكالمه مي كنند. اين زبان در هند كمي پيشرفته است و در مدارس نيز تدريس مي شود. زبان "پنار" كه شكل گويشي دیگری از خسي است، در منطقه سيلهت بنگلادش تکلم می شود. گويش خسي تشابه فراوانی با زبان هاي برمه، كامبوج، ويتنام و نيكاراگوئه دارد.
قوم سنتال (Santal)
سنتال قوم مهمي است كه به زبان "سنتال" تكلم مي كنند. اين زبان در هند پيشرفته تر از بنگلادش است. اصالت اين زبان از زبان مانداه است ولي با الفباي لاتين و يا الفباي ديوناگري نوشته مي شود. آنان از ايلات عشايري هستند كه در زمان حكومت بريتانيا به بنگلادش مهاجرت كرده اند و هم اکنون تعداد آن ها به 10000 نفر مي رسد.
قوم ماهيلي (Mahili)
اين قوم به زبان جداگانه مكالمه مي كنند كه كمي به زبان سنتالي شباهت دارد.
قوم مونداري (Mundari)
اين قوم اصالتاً از بيهار هند هستند و حدود ده هزار نفر از آنان در مناطق ديناجپور، راجشاهي و بوگرا در بنگلادش زندگي مي كنند.
قوم هو ( Ho)
اين گروه كوچك با گويش قومي "ماندا" مكالمه مي كنند و در راجشاهي سكونت دارند.
قوم اوراون ( Oraon )
اين قوم يكي از دو عشاير بنگلادشي هستند كه به زبان " دراويدي " مكالمه مي كنند. تعداد آنان 50000 نفر مي باشند و گويش كوروك نیز بین آن ها رواج دارد. اوراون ها عمدتاً در ديناجپور زندگي مي كنند.
قوم پاهاريا ( Paharia)
قوم پاهاريا داراي سه شاخه هستند و گويش آن ها با هم كمي تفاوت دارد. اكثر آن ها به گويش "دراويدي" و "ماليته" مكالمه مي كنند.
قوم ملا / مالو ( Malla/ Mallao)
آن ها عمدتاً ماهيگير هستند و به گويش صدري كه از گويش هند و آريايي منشعب شده است، گفتگو مي كنند. جمعيت آن ها 15000 نفر می باشد. گروه ديگركه مهاتو نام دارد و جمعيتی بالغ بر 1300 نفر هستند به گويش "صورت" تکلم مي كنند.
دو گروه ديگر هم در بنگلادش به نام هاي گنگو (11000) و كوكارام (12000 ) نفر زندگي مي كنند كه به گويش "صورت" گفتگو مي كنند. آنان در مناطق شمالي بنگلادش به خصوص منطقه رانگپور و ديناجپور سكونت دارند.
شایان ذكر است كه زبان بنگالي در حال حاضر زبان ملي است و بر همه اين زبان هاي قومي و عشايري و گويش ها تسلط كامل دارد و زبان غالب و رسمی محسوب مي شود. محققان معتقدند، رفته رفته بعضي از اين زبان ها و گويش ها از ميان خواهد رفت.
3. 2. 1. سازمان های مردم نهاد (N.G.O)
بنگلادش یکی از کشورهایی است که سازمان های مردم نهاد (Non-Government Organizations )، چه از طرف نهادهای خارجی و چه از طرف جوامع ملی، به طور فراوان در آن شکل گرفته اند و نقشی اساسی در مسائل اجتماعی و سیاسی بنگلادش بازی می کنند Lewis,2011:109) ). تعداد اندکی از این سازمان های غیر دولتی، قدرتی در حد کشوری دارند و گاه تهدیدی برای دولت ملی هستند. تا سال 2004، حدود 54536 سازمان غیر دولتی در بنگلادش به ثبت رسیده بود. در سال 2005م.، بانک جهانی در گزارشی از تعداد 206000 ان.جی.او در بنگلادش نام برده است (Ibid:110 ).