مسیحیت هریسم در ساحل عاج
«ویلیام وید هریس»،[39] در سال 1865، در ناحیهای در لیبریا و در خانوادهای آنیمیست بهدنیا آمد. به طایفه کروها تعلق داشت و مانند اهالی این طایفه، علاقهمند به سیر و سیاحت بود. در این بین، سیر و سلوک معنوی نیز داشت و زمانی که به سرزمین خود بازگشت، در سال 1912، مدعی شد که با جبرئیل دیداری داشته است. پس ادعای پیامبری کرد و همین موضوع موجب دستگیری و زندانیشدن او گردید. پسازاینکه آزاد شد، راه ساحل عاج را درپیش گرفت، جایی که با استقبال روبهرو شد؛ سپس در اکناف این سرزمین گشت و پیروان بسیاری را گرد خویش جمع کرد. او برای خود حواریونی تعریف کرد و با کمک پیروانش کلیساهایی بنا مینمود. فرانسویها از وجود او چندان رضایتی نداشتند، چون درست زمانی که فرانسه درگیر جنگ جهانی اول شده بود، او سرگرم دعوت مردم به گرد خویش بود؛ به همین دلیل، او را در سال 1915 مجبور به طرد وطن کردند.
هریس در طول 18 ماه، بیشاز 120 هزار نفر را به آیین خود خوانده بود. وی در سال 1929 و در منزل خویش از دنیا رفت؛ اما پساز او اصحابش به تبلیغ این آیین پرداختند. مذهبی که هریس بنا نهاده بود، «هریسم» نام داشت و مبتنی بر ایمان به خدایی یگانه بود. ازمیان بردن بتها، مبارزه با سحر، انقیاد، دروغ، دزدی، زنا (البته مخالفتی با چندهمسری نداشت) و نیز مبارزه با الکل. درواقع دکترین هریسم، آمیزهای بود از عهد جدید و عهد قدیم. عهد قدیم درنظر هریس، آیینه تمامنمای آفریقا بود؛ زیرا در عهد قدیم نسبت به چندهمسری مسامحه نشان داده شده و بر سنت شفاهی، رؤیاهای الهی و مداوای معنوی امراض، تأکید شده بود. همچنین باورمندان به این مذهب گمان میکردند که به لطف شفاعت هریس، همچون اروپاییان، به مال و مکنتی میرسند (Bellinger, 2000). البته این آیین، وجوه یا آموزههای سیاسی نداشت و بسیار مبتنی بر اخلاق بود. گسترش آن، بهویژه پساز 1945 شدت گرفت و امروزه نواحی هممرز لیبریا و غنا، پر از پیروان این آیین است که در کنار مسیحیان دیگر، زندگی مسالمتآمیزی دارند. این مذهب همچنین معابدی دارد که بهلحاظ معماری قابلملاحظه و باشکوهاند. در نمای آنها، یک شمایل، بیشاز همه جلبتوجه میکند: مبلغی با قبایی سفید و گشاد، عمامهای سفید، ریشی جوگندمی، نگاهی نافذ که کتاب مقدس و عصای زیارتش را دردست دارد.
از مشهورترین افرادی که پساز هریس و در پیوند با این مذهب ظهور کرد، شخصی بود بهنام «پاپا نووو»[40] که البته خود مدعی بود که با هریسم نسبتی ندارد، اما هربار که قرار بود معبدی افتتاح شود، برای مراسم از او دعوت میشد. وی در سال 1985، بسیار پیر و فرتوت بود، اما بهتنهایی سازمان هریسم را رهبری میکرد. تعداد افرادی که به امت او متعلق بودند، حدود 200 هزار نفر میشد. 30 فرزند داشت و بهرغم سن زیاد، همچنان ستایشگر بارآوری و زادوولد بود. شگفت آنکه با زنا مخالفتی نداشت و مدعی بود که خداوند او را مأمور کرده است تا سیاهان را از بند استعمار رهایی بخشد. در سال 1997 و در حضور رئیسجمهور بدیه که با هلیکوپتر به مقر او عزیمت کرده بود، شصتمین سالگرد بعثتش را جشن گرفت. جالب است بدانیم امروزه، هریسم یکی از چهار مذهبی است که ازسوی حکومت ساحل عاج بهرسمیت شناخته شده است.