فرهنگ عمومی قزاقستان

.فرهنگ عامه

یکی از ویژگی های جامعه قزاقستان فراوانی و تنوع اقوام است که این تنوع متناسب با قومیت های مختلف به تعدد خصایص و ویژگی های عامه مردم منجر شده است.

۲۲۲ / جریان‌های تصوف در آسیای مرکزی/ نگاهی تحلیلی و توصیفی در گفت و گو با احمد پاکتچی

http://www.khabaronline.ir/detail/314262/culture/religion

۲۲۳ همان

۲۲۴نوصوفی گری وجلوه غیرمترقبه بنیادگرایی درآسیای مرکزی، نویسنده :بهروزقزل، دانشجوی دکترای مطالعات آسیای مرکزی، دانشگاه تهران ایراس، تاریخ انتشار: یکشنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۵ : http://www.iras.ir/fa/doc/note/1560/ 249

قزاق ها که بیشترین جمعیت کشور را تشکیل می دهند تا حدی به هویت ملی، آداب و رسوم و خصایص فرهنگ شرقی پایبند هستند، و علیرغم گذشت زمان و سیطره هفتاد ساله روس ها بر فرهنگ آنها، آداب و رسوم و هویت ملی خود را حفظ کرده اند. هنوز مراسم عقد، ازدواج، عروسی و بزرگداشت درگذشتگان خود را بر اساس سنت های گذشته قبیله ای و کوچ نشینی برگزار می‌کنند، میهمان نوازی از ویژگی های برجسته آنها بشمار می رود، با وجود پشت سر گذاشتن دوران کوچ نشینی، چادر نشینی و شغل کشاورزی و دامداری هنوز نوشیدنی کموز که از شیر مادیان تولید می‌شود سر سفره قزاق ها امری رایج است، همینطور غذاها، جشن ها و روابط خانوادگیشان متأثر ازفرهنگ گذشته است و با توجه به اینکه در گذشته ساخت زیور آلات شامل انگشتر، دستبند، گردنبند و

... از نقره با ترکیب ساخت منحصر بفرد دوران استپ نشینی در بین آنها

رایج بوده است امروزه نیز به این صنایع دستی توجه زیادی می شود که معمولا مورد توجه گردشگران خارجی قرار می‌گیرد. البته هر چند قزاق ها به بسیاری از فرهنگ و سنت های گذشته خود پایبند هستند ولی پس از استقلال سبک زندگی آنها خیلی سریع تحت تأثیر فرهنگ غرب قرار گرفت.۲۲۵

روس ها که دومین جمعیت قزاقستان را تشکیل می دهند علیرغم زندگی در این کشور و در کنار قزاق ها، نه تنها فرهنگ و آداب و رسوم خود را حفظ کرده اند، بلکه بدلیل تفوق آنها در دوران اتحاد جماهیر شوروی، فرهنگ و آداب و رسوم قزاق ها را نیز تحت تأثیر خود قرار داده اند.

همچنین سایر اقوام ساکن در قزاقستان مانند اویغورها، ازبکها، آذریها، کره ایها، آلمانها، ایرانی ها و ... که تقریبا بین %۳ تا %۵ کل جمعیت را تشکیل می دهند هم آداب و رسوم خود را حفظ کرده اند که هر یک از اقوام و ملیت های مختلف هر ساله به مناسبت های مختلف مانند جشن نوروز، کریسمس و روزهای ملی قزاقستان در جشنواره های فرهنگی و هنری فرهنگ و آداب رسوم خود را در قالب برپایی جشنواره های غذاهای سنتی، نمایشگاه صنایع دستی، برگزاری تاتر با پوشش لباس های محلی و سنتی خود فرهنگ، سنت و آداب و رسوم خود را به نمایش می‌گذارند.

علیرغم تنوع فرهنگی در بین مردم قزاقستان، ملیت های مختلف احترام به فرهنگ و آداب و رسوم سایر اقوام جزء فرهنگ مشترک همه آنها است و نکته دیگری که در بین همه اقوام به رسمیت شناخته شده است، وحدت ملی، پذیرش قوانین و زندگی در تحت لوای دولت قزاقستان است.

225 Kybrypa, http://visitkazakhstan.kz/ru/about/20/

250

۱-۸ آداب و رسوم، غذاهای سنتی،لباس سنتی، مراسم خواستگاری و ازدواج ، سوگواری

آداب و رسوم

قزاق ها در طول دوران شکل گیری با ملل و اقوام مختلف ممزوج شده است که این تداخل های قومی نتیجه آداب و رسوم متنوع و فراوانی شده است به همین خاطر قزاقها در بین مردم آسیای مرکزی از لحاظ فرهنگی یکی از غنی‌ترین مردم هستند.

طبق مدارك علمی، می توان گفت که برای اولین بار، ملت قزاق در قرون ۱۳- ۱۴ میلادی پدیدار شده و از همان زمان بسیاری از آداب ورسوم و عرف و عادات قزاق شکل گرفته و توسعه یافته است. الگوهای پیشرفته آن از نسلی به نسلی دیگر انتقال پذیرفته تا به دوران ما رسیده است.۲۲۶ آداب و رسوم قزاق را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

۱- آداب و رسوم تربیت کودکان.

۲- آداب و رسوم معیشت.

۳- آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی.

عرف و عادت مربوط به تربیت کودکان عبارت است از رسم و آدابی که از مراسم تولد یک نوزاد ( شیلده خانه، مژدگانی، نامگذاری، به گهواره گذاری، چله، زبان آموزی، بر اسب نشانی، ختنه سوران و غیره) شروع شده و نحوه آماده نمودن دختر و پسر برای ازدواج، زندگی اجتماعی و اشتغال و امرارمعاش را شامل می شود.آداب و رسوم راجع به معشیت شامل چادر نمدی، اثاثیه، اغذیه و البسه ملی، آموزش مشاغل همچون دامداری، زراعت، شکار، ماهیگیری و باغبانی است.

همچنین آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی عبارتند از آئول ( آبادی ) قزاق، خویشاوندی قزاق های آئول، زبان آوری، آلات موسیقی ملی قزاق، ازدواج و تشکیل خانواده، مهمان نوازی، برگزاری جشن های ملی و قومی، مراسم تشییع جنازه.۲۲۷ که به اهم آداب روسوم مردم اشاره می شود.

احترام به بزرگان - یکی دیگراز ویژگی های مثبت مردم قزاق است، که این ویژگی هنوز نیز در بین مردم مرسوم است.

یکی از سنتهای بسیار پسندیده مردم قزاقستان از دوران کهن تا به امروز حس همیاری و کمک به یکدیگر است که کمک های مالی «ژولو»، (Zhylu) از نمونه های بارز حس نوع دوستی و کمک به همنوعان خود است. به این معنی که اگر در بلایای طبیعی به کسی خسارت مالی وارد شود خویشان، اقوام یا همسایگان به

۲۲۶ فرهنگ قزاقستان: سنن؛ آداب و رسوم و آیین، س، قالیف، م، ورازایف، اسماعیلوا، آلماتی « راوان » ۱۹۹۴، ترجمه حاجی محمد شادکام http://jake66.blogfa.com/post-16.aspx

۲۲۷ همان

251

فرد خسارت دیده حیوان (گاو، گوسفند و یا شتر)، لباس و هر چیز مورد نیاز داده می‌شود تا بتواند به زندگی ادامه دهد.۲۲۸

مراسم جشن قزاق ها به مناسبت تولد و تربیت پسر

از دیر باز تا کنون تولد فرزند مذکر در بین قزاق ها اتفاقی میمون و خوشایند بوده است، به همین خاطر قزاق استپ نشین برای این هدیه خدادادی در برهه های مختلف رشد و نمو پسر و از بدو تولد تا دوران ازدواج مراسم و جشن های مختلفی برگزار می کرده اند که بسیاری از این مراسم و جشن ها هنوز در بین مردم قزاقستان بخصوص در بین مردم روستایی رواج دارد که شاید بتوان اهمیت و تکریم فرزند پسر در بین مردم قزاقستان را ناشی از زندگی صحرا نشینی و کوچ نشینی و شغل کشاورزی و دامداری آنها در گذشته دانست که چنین زندگیی نیروی کار قوی را می طلبید که معمولا پسران بیش از دختران برای انجام کارهای خشن و تأمین نیازمندی های زندگی سخت عشایری آنها مناسب بوده است و از سوی دیگر شجره نامه و نسل هر خانواده و هر قبیله از طریق مردان تعیین می شده است، لذا با تولد فرزند پسر برایشان نوید افزایش نیروی کار را می داد، پس تولد فرزند پسر از تولد دختر برایشان شادی آفرین تر و میمون تر بوده است. بنا بر سنت دیرینه قزاق ها با تولد فرزند هر خانواده بنا بر وسع و توان مالی و در شأن خانوادی خود از فامیل، اقوام و کسانی که در نزدیکی آنها زندگی می کرده اند و گاه از ساکنین دورتردعوت به عمل می آمد و با پذیرایی از آنها با عذاهای متنوع محلی و گوشت اسب تولد فرزند اعلام می شد. در این مراسم بزرگ قبیله نامگذاری فرزند را انجام می داد و شرکت کنندگان در این مراسم نیز با برپایی شعر خوانی و مشاعره، برگزاری مسابقه های سنتی و آوازخوانی خود را در شادی پدر و مادر فرزند شریک می کردند.

پس از برپایی میهمانی و نامگذاری فرزند متولد شده مراسم دیگری به نام "بسیکه سالو" برای خواباندن نوزاد در گهواره با این آرزوی که او زودتر بزرگ شود و به مانند یک پهلوان سالم و قوی گردد، این مراسم معمولا بین ۳ تا ۵ روز بعد از افتادن بند نوزاد برگزار می‌شود.

مراسم "توساو کسو" - برای اولین گام کودک برگزار می‌شود و "آتقا اوتیرغیزی" - برای سوار کردن پسر بر اسب و ختنه کردن فرزند پسر در سنین ۵ تا ۷ سالگی برگزار می‌شود که در این مراسم ملا و مرشد محل را دعوت می کردند تا مراسم ختنه کردن فرزند را انجام دهد.«کوکونان شوگارو» - مراسمی است که در

،(سنت و رسوم) 228O6bIua

http://visitkazakhstan.kz/ru/about/78/?print

252

چهلمین روز تولد کودک انجام می شود، این مراسم نوزاد را در ۴۰ قاشق آب حمام می کنند.، همچنین این مراسم در گرفتن مو و ناخن کودک برای اولین بار گرفته می شود.

مراسم عروسی

درفرهنگ و آداب و رسوم قزاقی، جوانان تا هفت نسل نمی تواند با فامیل و نزدیکان خود ازدواج کنند و تنها می توانند با افرادی از قبیله و خانواده های دیگر ازدواج کنند که این امر شاید بدلیل رعایت بهداشت در تولد فرزندان سالم بوده است که البته این رسم امروزه در بین مردم قزاقستان بخصوص در بین شهرنشینان کمتر مورد توجه قرار دارد.

پسرهای قزاق معمولا در سن ۱۴ سالگی و دختران عموما در سن ۱۳ سالگی ازدواج می کرده اند که هر چند امروزه ممکن است جوانان درسنین بالاتر ازدواج کنند ولی ازدواج درسن زیر ۲۰ سال تقریبا مرسوم است که بنا بر اعتقاد قزاق ها ازدواج جوانان در ابتدای سن جوانی از انحراف و فساد اخلاقی آنها جلوگیری می کند.

هنوز یکی از جشن ها و مراسم مهم خانواده قزاق عروسی فرزندان و جوانان خود می باشد که اولین مرحله عروسی داماد برادر بزرگتر خود را با شیرینی و هدایا نزد دختر مورد نظر خود می‌فرستد تا دختر را برای برادر خود خواستگاری کند، در صورت موافقت دختر و خانواده او در مرحله بعد شب قبل از عروسی داماد به همراه کسی که دختر را برای او خواستگاری کرده است و تعدادی از اقوام نزدیک (مجموعا ۵ یا ۷ نفر) همراه با هدایای ارزشمندی برای دیدن عروس به خانه او می‌روند، البته کسی که خواستگاری را انجام داده است نیز از دریافت هدیه از طرف خانواده عروس بی نصیب نمی ماند، از طرف خانواده داماد انگشتری به انگشت عروس می کنند، پس از آن مراسم عقد برگزار می‌شود که در مراسم عقد "دومبرا" (اسباب موسیقی ملی) می نوازند و ترانه های ملی "توی باستار" ( آغاز جشن ) خوانده می شود، نزدیکان داماد به رقص و پایکوبی می‌پردازند و شربتی که از آب شکر و کمی نمک درست شده است توسط عروس و داماد از میهمانان پذیرایی می‌کنند در این جلسه زمان برگزاری مراسم جشن عروسی توسط بزرگان حاضرتعیین می شود. یکی از رسومات مراسم ازدواج بستن پیشانی بند نوار مانند بر پیشانی عروس به نشانی پایان تنهایی و آغاز زندگی زناشویی است. در دوران قدیم که قزاق ها در یورت (چادرهای قزاقی) زندگی می کردند در پشت پورت خانواده پسر یورت دیگری برپا می کردند تا عروس و داماد در آن زندگی کنند و در اولین گام ورود عروس و داماد به یورت باید با پای راست وارد آن شوند تا زندگی آنها با سلامت و موفقیت ادامه یابد. بر اساس این رسم دیرینه امروزه نیز خانواده ها در حد توان خود در تأمین مسکن فرزندان خود هنگام ازدواج کمک می کنند.

253

در دوران قدیم، قزاق های کوچ نشین ترجیح می دادند که مراسم جشن عروسی درپایان فصل تابستان یا در فصل پاییز برگزار شود.۲۲۹

در آستانه جشن عروسی , دختران در خانه عروس جمع می شوند وشبنشینی آنها تا سحرگاه طول می کشد در این مدت دیگران مشغول تهیه غذا های جشن عروسی هستند: "باوورساق"، "شلپیک؛ شیرینی های گوناگونی و "قوورداق" درست می‌کنند.

بامداد فردا فامیل های نامزد به خانه عروس می آیند و عروس را داخل حیاط می‌برند ازجلو صف یکی از نزدیکان عروس جا می‌گیرد برادر تنی عروس بر کمر خواهر چارقد می‌بندد تا او برای شوهر زن وفادار و مطیع؛ وبرای پدر و مادر عروس مودب باشد.

بعد از آن عروس با پدرو مادرش خدا حافظی می‌کند عروس را با سر و صورت پوشانده به اطاق اصلی راهنمای می‌کنند که در آنجا قوم و خویشان و همسایگان نامزد جمع شده اند روسری عروس را با نوک "دومبرا" در می آورند و بدینگونه صورت عروس را باز می‌کنند عروس به نشانه احترام تعظیم می‌کند. میهمانان همه با هم ترانه مخصوص این مراسم "بت آشار" را می خوانند.۲۳۰

میهمان نوازی

از دوران استپ نشینی میهمان نوازی از صفات بارز قزاق ها بوده است که هنوز این ویژگی در مردم قزاق وجود دارد، تا جایی که میهمان نوازی را یکی از وظایف مقدس خود می شمارند. قزاق ها یکی از دلایل میهمان نوازی خود را توجه به احادیث و رفتار پیامبر اکرم (ص) نسبت به میهمانان می دانند. در دوران استپ نشینی و کوچ روی قزاق ها در دشت ها و بیابانهای قزاقستان سیر و سفر می کردند و در این پیمایش مسیر با دیگر کوچ روهایی که برای مدت کوتاهی در بیابان اتراق کرده بودند برخورد می‌کردند که رهروان خسته نیاز به کمی استرحت و نفس تازه کردن داشتند و ساکنین موقت نیز خود در طی مسیر همچون از راه رسیده ها درمانده خواهند شد لذا بر اساس خصلت و ویژگی های قومی، قبیله ای و کوچ نشینی وهم بر اساس دستورات اسلامی از میهمان رسیده به گرمی استقبال می کردند و تا یک ماه هیچ نام و نشانی از میهمان نمی پرسیدند.۲۳۱

،(آداب و رسوم سنتی در ارتباط با ازدواج) 229 O6bIqaH, Tpax H 06bIaH, cB3aHHble co BCTyILIeeM B6pax http://visitkazakhstan.kz/ru/about/78/?print

۲۳۰ مراسم جشن قزاق ها به مناسبت تولد پسر ترجمه و تنظیم: آیناش سیتوا ( ،(Ainash Seitova

http://kazembassy.am/?id=55&lng=1

http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=74

231 TpaaHuHn H 06bita, Hayp13 (mpa3[HHK BecHbI).

(رسوم و سنتهای مردم قزاقستان - O6bIIa H TpaIHIIHH Ka3 axoB,( 254

در فرهنگ قزاق میهمانان به سه نوع تقیسم می شوند. کوناک آرنائو ،"KONAK Amayy" میمان ویژه، کوناک کودایی "KONAK kudayy مسافر رهگذر که به آن مهمان خداییی می گویند از سه روز تا یک ماه می تواند مهمان باشد بدون آن که اسمی از ایشان پرسیده شود. مگر خودش بخواهد خود را معرفی کند و کودورما کوناک ،"kydyrma KONAK" میهمان غیر منتظره وقتی میهمانی به خانه یا یورت قزاق وارد می شده است میزبان از روی علاقه و رقبت بهترین غذاها و تنقلات را برای مهیمان فراهم می کرده و از او تا زمانی که بخواهد بماند پذیرایی می کردند و تا زمان حضور میهمان در اوقات فراغت شبانه روز به نوازندگی و آواز خوانی می پرداختند۲۳۲

میزبان بهترین غذای خود بنام بشبارماق که از گوشت اسب بهترین و گرانترین گوشت است تهیه می شود از میهمان پذیرایی می‌کنند، گاه برای احترام به میهمان و پذیرایی شایسته کله گوسفند را می‌پزند و در سر سفره توسط بزرگتر خانواده میزبان تقسیم می شود و اول به میزبان می دهد و بعد به سایر اعضاء داده می شود. اگر کسی به منابستی جشن بزرگی برگزار می‌کرد درب خانه خود را باز می‌گذاشت تا علاوه خویشان و اقوام سایر افراد نیز در صورت تمایل بتوانند در این جشن شرکت کنند و معمولا تکه از غذای سفره را که به آن" سارقت" می گویند به عنوان تیمن و تبرک با خود به خانه ببردند.۲۳۳.

«جول آیاق» به معنی سفر به خیر یا "توقم قاغار" به معنی زین گذاری یکی از رسوم دیرینه قزاق ها بوده است «جول آیاق» یک نوع میهمانی است که برای کسانی که قصد سفر دارند بر پا می‌شود.

پرولیک نوع دیگری از میهمانی است که برای همسایگان تازه وارد برگزار می شود، در این میهمانی، گاه میزبان علاوه بر دعوت از همسایه تازه وارد از تعدادی دیگر از همسایگان قدیمی دعوت به عمل می آورند تا ضمن احترام به میهمان تازه وارد بین او همسایگان قدیمی آشنایی به عمل آید.۲۳۴

(سنت و رسوم) 232 O6bIaH

http://visitkazakhstan.kz/ru/about/78/?print (غذاهای محلی) 233HatHoHaIbHble 6JItoIa, http://visitkazakhstan.kz/ru/about/130/ (آشپزی محلی) - Ka3axcxa KyXHI,

http://povar.ru/list/kazahskaya/ ۲۳۴ همان

255

وقتی شخصیت محبوب و مشهوری در یک خانواده ي قزاق میهمان شود و شب را در آنجا بگذراند ، فرداي آن روز مادر خانواده به نیت آن که فرزند وی نیز مثل او مرد بزرگی شود کودک خود را در محل خواب آن شخص می خواباند.

غذاهای سنتی

غذاهای سنتی مردم قزاقستان دارای ویژگی های منحصر بفردی است. اغلب غذاها از گوشت گاو، گوسفند، اسب یا شتر تهیه می شود و فراورده های لبنی نیز در تهیه غذای قزاقی نقش مهمی دارد. ولی امروزه مرغ، ماهی، سبزیجات و میوه در ترکیب غذایی آنها وارد شده است.

در فرهنگ قزاقی گوشت ماده اصلی هر غذایی است، به همین دلیل تهیه گوشت و نگهداری طولانی مدت آن بسیار با اهمیت بوده است.

معمولا هر خانواده بنا بر امکانات مالی خود در ابتدای زمستان یک گاو، گوسفند، شتر یا اسب را می‌کشتند و در جایی از هوای سرد خانه که بصورت یخچال طبیعی می ماند نگهداری می کردند و به تدریج در طول زمستان تا عید نوروز از آن استفاده می‌کنند. که قزاق ها این گوشت را "سوغیم" می گویند.

قزاق ها از نسل های گذشته تا کنون از محصولات لبنی شامل "ایریمشیک"، "سوزبه"، "قورت" - (انواع پنیر)، قیمق و نوشیدنی هایی مانند "قیمیز" - شیر اسب ترش شده، "شوبات" - شیر شتر و "آیران" - ماست، "شالاپ-دوغ، "قاتق" زیاد استفاده می‌کنند چون نگهداری اکثر این مواد در شرایط معاش کوچ نشینی آسان بوده است که آنها را در یک ظرف چرمی، چوبی یا سفالی نگهداری می کرده اند. غذاهای سنتی قزاقها معمولا در دیگی که از جنس چدن بوده است (کازان) پخته می شده.

قزاق ها برای سفره و نان احترام خاصی قائل هستند به همین دلیل بر سفره آداب و رسوم زیادی دارند از جمله دعا خواندن پس از خوردن غذا از سنت های دیرینه و جدی قزاق ها است. قزاق سنتی و اصیل هر گز نان را دور نمی‌ریزند.

بر سفره قزاق کم دیده می شود که شیر اسب " قومس" که یکی از نوشیدنی های مورد علاقه مردم قزاق است و شیرنی های محلی و نانهای متنوع مانند نان شیرمال یافت نشود. نکته قابل توجه این است که برای میهمان بسیار عزیر و مورد احترام از گوشت اسب که بقول آن ها بسیاز لذیذ و گرانتر از سایر گوشتها است پذیرایی می کنند و گاه برای میهمان کله گوسفند که البته خیلی هم خوب پخته نشده است درست می کنند که بزرگ مجلس ابتدا بخشی از کله را با چاقو می برد و به میمان می دهد، سپس باقیمانده کله را بین سایر افراد حاضر بر سفره تقسیم می کند.

تنوع غذاهای قزاقی که عموما غذاهایی کامل، مقوی و سرشار از پروتئین هستند آنقدر زیاد است که با توجه به تعدد و فراوانی به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:

بشبارماق

بشبارماق( Beshbarmak)در زبان قزاقی به معنی "پنج انگشت" است چون معمولا این غذا با پنج انگشت لقمه گرفته و خورده می شود. بشبارماق از گوشت اسب، گاو، گوسفند و تخم مرغ و آب و نمک و آرد خمیر، نمک، فلفل، سبزی تهیه می شود.

بائورساق

بائورساق( baursak)، یک نوع نان سنتی است که خمیر آن به شکل گرد آماده می شود و در روغن سرخ می شود این نان در میان مردم قزاق بسیار محبوب است که "باورساق" از آرد، خمیرمایع، شیر، روغن، نمک و شکر تهیه می شود.

کازی

کازی(Kazy) یا غازی از غذاهای لذیذ سنتی قزاق ها است که از گوشت و چربی دنده اسب و افزودن نمک، فلفل سیاه، سیر و ادویه های مختلف و قراردادن در روده اسب تهیه و در آب پخته می‌شود که در بعضی موارد غازی درمقدار زیاد تهیه می شود و در طول زمستان از آن استفاده می شود. غازی شکل سوسیس است که بعد از پخته شدن آن را تکه تکه می کندد و در سیسنی می گذارند و دور آن را تزیین می‌کنند.

کارتا

نوع دیگری از غذای ملی قزاق ها کارتا( karta) نام دارد که در بین مردم محبوب است، این غذا هم مانند غازی است با این تفاوت که روده سمت راست اسب پر از چربی می شود و مانند غازی پخته می شود، سپس آن را تکه تکه می برند و در ظرفی همراه غازی سرو می کنند.

کورداک

کورداک(kurdak) که بین قزاقها وقرقیزها مشترک است معمولا از گوشت، دل و جگر گوسفند و گاهی از گوشت گوساله و یا بعضا از کازی یا کارتا نیز در آن استفاده می شود. کورداک که از جگر و چربی فراوان درست می‌شود همراه با پیاز و ادیه جات متنوع پخته می شود. این غذا معمولا با نان یا برنج خورده می شود.

آش نوروز کره

آش نوروز کره(nauryz-kozhe)، بجای سمنوی ایرانی در نوروز (۲۲ مارس مطابق با اول فروردین) به میمنت رفتن زمستان و فرا رسیدن بهار پخته می شود، نوروز کژه از ۷ ماده شامل گوشت ، شیر، آب ، آرد ، نمک، کره، گندم (یا برنج و ذرت) که نمادهای شادی، ثروت، سلامت، رشد، عقل و دانش و حفاظت از آسمان است تهیه می شود. ۲۳۵

۲۳۵ غذاهای سنتی قزاقستان، آیناش سیتووا( : (Ainash Seitova http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=79 - سفارت قزاقستان:

http://www.yjc.ir/fa/news/

مانتی

مانتی(MaHTII) یا مانتا نوعی غذا است که از گوشت، کدو تنیل تهیه می‌شود. مانتا در لایه هایی از خمیر مخصوص شبیه ماکارونی فرم دار پیچیده و درست می شود این غذا نوعی دسر است که در کنار سایر غذاها سرو می شود.

شورپا

شوریا از غذاهای خوشمزه قزاقی است که از گوشت،، سیب زمینی، گوچه، هویج، سبزی، فلفل و ادویه جات همانند آبگوشت ایرانی درست می شود.

راوانتسی

راوانتسی(PBaHI)، که شبیه آبگوشت از چربی سرشار و دنبه گوسفند درست می شود گاه با نان و گاه به عنوان سوپ از آن استفاده می شود.

چاک چاک

چاک چاک نوعی شیرینی مانند بامیه است که از آرد، تخم مرغ، خامه شکر و کره و مغز گردو با جوشاندن آن در نوعی شربت درست می شود که به عنوان دسر و یا در پذیرایی مورد استفاده قرار می گیرد.

۲۳۶ همان

259

پلو

پلو گاهی بصورت ساده و بدون افزونی سایر مواد درست می شود ولی اغلب با مخلوطی از برنج، گوشت، لوبیا سبز، گوجه، سبزی و ادویه جات تهیه می شود.

لباس های ملی

شاید بتوان لباس های محلی و سنتی قزاقستان را یکی از زیباترین لباس های سنتی جهان بشمار آورد. لباس هایی که از لطافت، ظرافت و کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. لباس های سنتی و محلی قزاقستان از پوست، چرم، نمد نازک، مخمل، ماهوت و یا ابریشم بر اساس استطاعت افراد دوخته می شود.

ip/grondbabay o

قزاق ها کتها را از پوست خز دار حیوانات، Tulku از پوست روباه نقره ای، تن ربات - از پوست شتر، تن - zhargak از پوست کره اسب، و غیره، می‌دوزند. از پایان قرن نوزده و اوایل قرن بیستم عمدتا لباس های خود را از پارچه های وارداتی مخمل، ابریشم، ساتن و پنبه با کیفیت بسیار بالا درست می کردند لباس قزاق ها معمولا شامل کت، پالتو، شلوار و کلاه که هر کدام انواع مختلفی دارد می باشد.

کازاشک

کازاشک (kazashek) نوعی کلاه زنانه است که نمایانگر ضعیت تاهل می باشد. دختران دو نوع کلاه می پوشند. که یکی عرقچین به نام تاکوآ (takyya) و یک کلاه گرم خزدار به نام بوریک ،(Borik) با لبه خز سمور، روباه و سگ آبی که این کلاه را دختران خانواده های ثروتمند و متمول می پوشند. نوع دیگری از کلاهایی که دختران ثروتمند بر سر می گزارند کلاه عرقچینی است که از مخمل و زریبافت و طلادوزی شده است. دختران ثروتمند عرقچین اصلی ساخته شده از مخمل روشن، دوخته شده

با طلا وجود داشته است.

ساوکل

ساوکل (saukele)، نوعی کلاه مخروطی شکل که یکی از اجزاء لباس عروس است که قبل رسیدن دختر به سن بلوغ تهیه می شود. ساوکل یکی از گرانترین انواع کلاه ها است که با زیور آلات، سنگهای قیمتی، مروارید و طلا تزیین شده است و گاه آماده سازی، ملیله دوزی و تزیین این کلاه یک سال بطول می انجامد و قیمت آن بطور میانگین ۴ میلیون تومان است. عروس این کلاه را در طول مدت عروسی می پوشد و پس از عروسی در روزهای تعطیل آن را بر سر می‌گذارد.

کیمشک

کیمشک(kimeshek) نوعی روسری است که زن در اولین تولد فرزند آن را می پوشد. این نوع روسری متناسب با سن و تفاوت منطقه ای تهیه می شود. مردان از دو نوع کلاه تابستانی و زمستانی استفاده می کنند. در تابستان کلاهی می‌پوشند به نام کاپاک یا شیلسوآ kalpak - shilsya که از نمد نازک و عمدتا سفید درست می شود.

افراد ثروتمند این کلاه را با گلدوزی رنگارنگ تزیین می کنند. کلاه های زمستانی مردان قزاق از پوست حیوانات درست می شود که دور آن پوست خز دوخته شده است. علاوه بر کلاه زنانه و مردانه که به آنها اشاره شد کلاه های متنوع دیگری مانند: نازاتولنیکوم (nazatylnikom) نوعی کلاه که از پوست روباه درست می شود، بوریک (Borik) نوعی کلاه زمستانی زنانه است که از پوست خز تهیه می شود.

لباس های زنانه

در گذشته شلوار قزاق ها که به آن شلبار (shalbar) در دو نوع بلند و در اندازه کوتاه دامبایو (Dambaev) که شبیه دامن های زنانه امروزی است یکی از اجزاء مهم لباس زنانه قزاقی بوده است. شلوار در دوران استپ نشینی از پوست گوسفند و امروزه از پارچه های محلی یا از پارچه های پنبه ای دوخته می شود.

شاپان

شاپان (shapan) لباس زنانه بلند و گشادی است که در دو نوع زمستانی و تابستانی از پارچه های نازک و ظریف و یا از پارجه های پشمی و بافتنی متناسب با فصول سال دوخته می شود.

لباس شب عروسی بخش الزامی از جهیزیه عروس است که از پارچه گران قیمت مخملی پنبه، پارچه، مخمل، ساتن یا ابریشمی دوخته می شود، لباس شب عروسی اغلب - بلند و گشاد با یقه باز، و یا بدون یقه با آستین بلند به رنگ قرمزو به ندرت از ابریشم سیاه و سفید یا راه راه ساخته شده است.

کفش های قزاقی

در روزگار قدیم کفش مردان و زنان تقریبا یکسان بوده است که متناسب با زندگی عشایری و فصول سال ساخته می شده. تفاوت کفش جوانان و افرا مسن در بلندی ساق آنها است که کفش جوانان بین ۶ تا ۸ سانتی متر بالاتر از ساق دوخته می شده. ساق چکمه های زمستانی بلند تا زانو با آستری جوراب مانند از جنس نمد بوده است. کفش زنان جوان با تکه دوزی، گلدوزی آراسته شده است: بخش های فقیرتر جامعه از چکمه های چرمی خشن تر استفاده می کرده اند.

زیور آلات

زیور آلات بخش مهمی از تن پوش زنان قزاق است که زیور آلات یا بصورت تکه دوزی بر روی لباس ها و یا بصورت انگشتر، دستبند، گوشواره و گردنبند استفاده می شود. زیور آلات قزاقی در گذشته بیشتر از نقره یا مس ساخته می شده بدلیل سابقه طولانی استفاده از زیور آلات، امروزه نیز ساخت زیور آلات از صنایع دستی مهم قزاقستان بشمار می‌رود که از جنس نقره، طلا، مس، برنز، عقیق، مرجان، مروارید و شیشه های رنگی ساخته می شود. در حال حاضر، لباس های ملی قزاق ها در فرم و شکل سنتی آن در روستاها رواج دارد.۲۳۷

اساطیر و افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه

در ادبیات مکتوب و شفاهی قزاقستان داستان ها، افسانه ها و قصه های زیادی وجود دارد که بیشتر زبان به زبان و نسل به نسل در میان مردم قزاقستان حفظ شده است. ساکن سیفولین (۱۹۳۸-۱۸۹۴) یکی از شخصیت های علمی و ادبی قزاقستان که از همان اوان کودکی به قصه های اساطیری قزاقستان علاقه زیادی داشت به همین خاطر

، http://www.kazakhstanlive.ru/society/national- (مواد و جنس لباس ها) 237Marepat HallHoHaIbHOH 0[eKIbI costume/

http://kzlive.vectorinfo.ru/history1/wear/، ،(لبسهای ملی مردم قزاقستان) HauMoHanbHble KOCTIOMbI Ka3axcraHa

262

سیفولین نقش مهمی در مکتوب کردن بخشی از قصه های اساطیری قزاقستان داشته است مادرسیفولین، ژامال، کاملا که با هنرهای نقلی مردمی آشنابود و به خوبی می توانست قصه ها وحکایات راتعریف کند در نقل شفاهی داستان ها و قصه های اساطیری مردم قزاقستان و حفظ آنها مؤثر بوده است. سیفولین درسال ۱۹۲۲ مجموعه اشعار خود را به نام «آسوتولپار» که الهام گرفته ازشور و هیجان اصلاحات آن زمان بود، منتشرمی شود.

همزمان او استعداد خود را درنوشتن درام نیزمی آزماید و نمایشنامه های «درراه خوشبختی» و «شاهین های سرخ» که عشق به وطن و مبارزه برای زندگی جدید درآنها بیان شده، را می‌نویسد.

او به جمع آوری آثارفولکلورقزاق وتحقیق ونشرآنها درمطبوعات، توجه زیادی نشان می داد. با مشارکت او مجموعه های «نمونه هایی ازادبیات کهن قزاق»، «پهلوانان»، «آخان سری آکتوکتی» و نمونه قزاقی شعر «لیلی ومجنون»، منتشرشدند.۲۳۸

حماسه «قورقیت آتا» و «اوغیزنامه» از حمایسه های قدیمی قزاقستان است که به زبان ترکی سروده شده است. «قورقیت آتا» و «اوغیزنامه» که در قرون هشتم الی دهم میلادی در حوزه جغرافیایی قپچاق و اوغیز به وجود آمده است که بعدا بصورت شفاهی گسترش یافت. این داستانها در قرون چهاردهم الی شانزدهم از طریق نویسندگان ترک به شکل کتبی تحت عنوان "کتاب قورقیت آتا" در آمد "قورقیت" شخص واقعی، بزرگ طوایف اوغیز و قپچاق بود .او بنیان گذار ژانر حماسه ای در ادبیات قزاق شمرده می شود، حماسه مذکور شامل دوازده منظومه و حکایت در مورد سرگذشت قهرمانان اوغیز می‌باشد. اوغیز نامه که در قرن سیزده توسط رشیدالدین و بعدا در قرن هفدهم بوسیله ابوالغازی در مورد دوران کودکی ، پیروزی ها، قهرمانی ها، ازدواج و تولد او نوشته شده است. بخشی از منظومه های قزاقی به حماسه ها اختصاص دارد که حماسه های قهرمانی "قوبیلاندی"، "ارتارغین"، "آلپامیس"، "قانبار باتیر" و غیره از جمله آنها است.۲۳۹

افسانه گراز، افسانه منشأ دریاچه بالخاش، قهرمانان ملی - Zhalantos ژالانتوس باتیر از جمله افسانه های مردم قزاقستان است که ابتدا بصورت شفاهی نقل شده است و بعدا بصورت مکتوب آمده است.۲۴۰

۲۳۸ ساکن سیفولین ترجمه: عبدالرضا ناطقی : http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=426

۲۳۹ ادبیات قزاق ، ترجمه و تنظیم از آیناش سیتووا ( ،( Ainash Seitova http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=75

(افسانه های قزاقستان و راه ابریشم) 240 nereHab Ra3axcraa M BenMRoro LlenRoBoro nyTM, 263

پس از استقلال قزاقستان، دولت و مردم برای احیاء هویت ملی و قومی خود به ترویج و نشر ادبیات شفاهی و مکتوب خود اهمیت زیادی قائل شده اند. به همین خاطر دولت برنامه های مختلفی برای نیل به این هدف طراحی و اجرا کرده است یکی از برنامه دولت مجموعه ای از سکه های "قصه های مردم قزاقستان " به ارزش ۵۰۰ تنگه است که توسط بانک ملی قزاقستان ضرب شده است۲۴۱. درخت جهان یا درخت حیات به نام بایتریک یکی از افسانه های اساطیری قزاق ها است.این درخت شامل سه قسمت است که یک قسمت آن در لایه های دورنی زمین، قسمت دیگر آن (تنه درخت) بر روی زمین و بخش سوم آن شاخ و برگ های درخت است که در آسمان قرار دارد. که این تفسیر گویای این است که جهان از سه بخش عمده تشکیل شده است؛ جهان بالا (آسمان)، جهان میانه (زمین) و عالم اموات (زیر زمین). قزاق های استپ نشین معتقد بودند که زندگی انسان در هر سه جهان جریان دارد یعنی اعتقاد داشتند همانگونه که ما درروی

زمین (عالم میانه) زندگی می کنیم در اعماق زمین هم مردمی هستند که با نور و حرارت و هوای کم و بدون رؤیت خورشید زندگی می‌کنند و هر آنچه ما انجام می دهیم آنها هم انجام می دهند.در جهان بالا (آسمان) هم زندگی با نور و حرات و تابش بیشتر خورشید جریان دارد .۲۴۲

بایتریک (Bayterek Tower) درخت جهان یا درخت مقدس، درخت صنوبر بسیار بزرگی است که به اعتقاد مردم قزاقستان در بالای آن میان دوشاخه پرنده ای به نام سامروک (سیمرغ ) تخم گذارده است که از این تخم جوجه ای بوجود می آید که تداوم حیات در آسمان ها است. امروزه در آستانا به نماد درخت جهان برجی به ارتفاع ۱۰۵ متر ساخته اند که در بالای آن یک کره زرد رنگ به نشانه تخم طلایی سامروک قرار گرفته است این برج نماد شهر آستانا پایتخت قزاقستان است.

http://www.kazakhstan.orexca.com/rus/legends_kazakhstan.shtml

(بانک ملی 241Hat6aHK BbIIIyCTHI B 06pauterne naMTHble MOHeTbI H3 cepHH MoHeT «CKa3KH Hapoza Ka3axcraHa», قزاقستان به مناسبت داستانهای افسانه قزاقستان سکه ضرب کرده است) https://news.mail.ru/economics/15617725

https://tengrinews.kz/private_finance/natsbank-vyipustil-pamyatnyie-monetyi-kolobok-serii-skazki-213131/ 242Cro neret, MHoB H cxa3oK KoueBoro Hapoga,

http://www.kazpravda.kz/interviews/view/sto-legend-mifov-i-skazok-kochevogo-naroda/ 264

این افسانه وبسیاری از افسانه های دیگر قزاقی نشأت گرفته از افکار و اعتقادات شمنیسم و تنگیری است که معتقد بودند انسان در زندگی بر روی زمین زندگی می‌کند و پس از مرگ به زیر زمین دفن می شود ولی روح آن به آسمان که خالق هستی جهان است می‌رود.

بسیاری از افسانه ها در مورد پیامبران و شخصیت های صدر اسلام در آسیای مرکزی و قزاقستان وجود دارد. که موضوع خود را از حضرت محمد- صحابه، ابوبکر، عمر، عثمان، علی و دیگران گرفته اند. ۲۴۳ مفاهیم جاودانه و مقدس؛ عبادت، پرستش "ارواح اجدادی" ، زیارت اماکن مقدس، بالاتر از همه امید به زندگی طولانی تر و رسیدن به زندگی ابدی و جاودانگی اصلی ترین عنصر در اساطیر قزاق ها است.۲۴۴ شیطان و فرشته ها از عناصر اسلامی است که در برخی از افسانه های قزاقی وجود دارد. در دوران استپ نشینی و از زمان سکاها اسب به عنوان حیوانی مقدس و با وفا بشمار می‌رفته است به همین خاطر در افسانه ها و قصه های اساطیری قزاقستان اسب جایگاه خاص و ویژه ای پیدا کرده است در دوران حکومت سکاها اسب بقدری با ارزش و دوست داشتنی بوده است که بر روی سکه های پادشاهی سکاها تصویر اسب را حک کرده اند.۲۴۵

جشن‌ها و سرودها

جشن های ملی

قزاق ها بنا بر سبک زندگی خاص خود جشن ها و بازی های زیادی داشته اند که بعضی از آن ها تا به امروز نیز ادامه دارد.

جشن نوروز

جشن نوروز با تلفظ نوروز (HoBpy3) یا نویروز ,(Hoypy3, HaypI3) متشکل از دو کلمه ایرانی باستان" به معنی روز نو و جدید از جشن های مهم قزاقستان است که در دوران اتحاد شوروی ممنوع شده بود ولی پس از فروپاشی نظام کمونیستی اکثر کشورهای استقلال یافته هر ساله این جشن را با شکوه

هر چه بیشتر برگزار می کنند. در قزاقستان مراسم جشن نوروز که جشن اعتدال بهاری است از نیمه شب

243 http://www.parsacity.com/world-attraction/267-

(صد افسانه و داستان از مردم عشایر) 244CTo IereHI, MHOB H cka3oK KoueBoro Hapoxa, http://www.kazpravda.kz/interviews/view/sto-legend-mifov-i-skazok-kochevogo-naroda/

۲۴۵افسانه‌های همسایگان (ازبکستان, قرقیزستان, تاجیکستان, ترکمنستان, قزاقستان) که توسط بابلیون - رابرت شومسکایا گردآوری شده است توسط رسولی، جواد بزمی و حمید رضا ترجمه شده است و در سال ۱۳۸۲ در ۵۰۰۰ نسخه در تهران به چاپ رسیده است. 265

۲۱ مارس مطابق با اول فروردین ماه آغاز می گردد. در قزاقستان به این مناسبت ۵ روز تعطیل رسمی و تا یک ماه در مراکز مختلف جشن و حال و هوای نوروزی برپا می باشد. نوروز در قزاقستان به عنوان نمادی از وحدت و همبستگی مردم شمرده می شود.

مردم قبل از نوروز با تمیز کردن خانه ها و خرید لباس های نو خود را برای گرامیداشت نوروز آماده می‌کنند، در نیمه شب نوروز در میادین و خیابان ها تجمع می‌کنند و با نورافشانی به شادی می پردازند و با ورود به نوروز دیگر را در آغوش می‌گیرند و برای یکدیگر سلامتی و خوشبختی آرزو می‌کنند. قزاق ها در شب سال تحویل در خانه های خود دو شمع به نشانه روشنایی و میمنت فرا رسیدن اعتدال بهاری در خانه خود روشن می‌کند و در روزهای جشن نوروز علاوه بر اینکه بیشتر از غذاهای سنتی و متنوع استفاده می کنند آش مخصوصی به نام «نوروز کژه» که مخصوص جشن نوروز است و از ۷ مواد غذایی تشکیل شده است می‌پزند.۲۴۶

در مراسم جشن نوروز ۳ روز کارناوال های شادی، رقص و پایکوبی در خیابانها و میدانهای اصلی شهرها و روستاها برگزار می شود ولی با بازگشایی ادارات دولتی و دانشگاه ها هر روز در یکی از مراکز مراسم مفصلی برگزار می شود. روز عید نوروز در آستانا در مقابل کاخ استقلال با حضور رئیس جمهور، سران حکومتی و سفرای کشورهای مختف برگزار می‌شود که رئیس جمهور در این مراسم سخنرانی می‌کند و در روزهای دیگر به مدت یک ماه مراسم با شکوهی بر گزار می‌شود. علاوه بر جشن هایی که در مراکز مختلف دولتی برگزار می‌شود در دانشگاه دولتی فارابی قزاقستان نیز مراسم بسیار با شکوهی بر گزار می‌شود. این

مراسم که با حضور تعدادی از مسئولین دولت قزاقستان و سفرا و نمایندگان سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور های مختلف شرکت می کنند بیش از ۳۰۰۰ نفر از هنرمندان و دانشجویان دانشگاه بصورت متناوب در دسته های ۱۰۰ تا ۳۰۰ نفری به هنر نمایی و اجرای برنامه های شاد می‌پردازند.

https://www.nur.kz/1077668-v-kazakhstane-otmechayut-

266

246246 B Ka3axcraue oTMeualoT HaypiI3, nauryz.html

جوانان استپ نشین در ایام نوروز یک اسب سرکش را تزیین می کرده اند و عروسکی که با دست ساخته اند روی آن سوار می کنند در حالیکه زنگوله ای بر گردن این اسب بسته شده است را در ساعت ۳ صبح عید نوروز رها می‌کنند تا با گشتن در بین ساکنین استپ نشین آمدن نوروز را اعلام کند.

نوروز برای قزاق ها بسیار مقدس بوده است و معتقد هستند که اگر در روز عید نوروز برف یا باران ببارد آن را میمون می شمارند و نوید بخش سالی خوب و پر بار و پر برکت می دانند. مسابقات مختلف اسب سواری در بین زنها و مردهای قزاقستان برگزار می شده است که اگر زن ها در این مسابقه برنده شوند آن سال را سالی با برکت و اگر مرها برنده شوند آن سال را نا مساعد تلقی می کردند که این رسوم و مسابقات امروزه در بین شهر نشین ها بصورت تأتر و نمایش در سالن های اصلی و در مراسم جشن های سازمان ها و نهادهای دولتی و مراکز علمی و آموزشی نمایش داده می شود.۲۴۷

جشن عید کریسمس

ابتدای سال نو میلادی یا جشن عید کریسمس در ابتدای ماه ژانویه که معمولا مطابق با ۱۱ دیماه است آغاز می شود: این جشن بعد از جشن نوروز دومین جشن ملی بشمار می‌رود.

در قزاقستان روز اول ژانویه به عنوان اول سال نو میلادی یک روز تعطیل است و مانند شب عید نوروز مردم در خیابانها و میادین جمع می شوند و از ساعت دوازه شب تا نزدیکی های صبح به آتش فشانی و شادی و سرور می پردازند.هر چند به مناسبت عید کریسمس نیز جشن و برنامه های مختلفی اجرا می شود ولی هم از نظر مدت زمان و هم از نظر تنوع برنامه بسیار کمتر از برنامه های نوروز است.

علاوه بر جشن نوروز و عید کریسمس مردم قزاقستان در طول سال جشن های ملی متعددی برگزار می‌کنند و جشن روز اسقلال قزاقستان، روز اولین رئیس جمهور کشور قزاقستان، روز پیروزی، روز وحدت قزاقستان، عید سعید فطر روز سعید قربان و... از جمله جشن های ملی و مردم قزاقستان است که به مناسبت هر یک از آنها جشن های مختلفی برگزار می‌کنند.

بازی های محلی

بازی ها و ورزش های محلی در جامعه قزاقستان از جایگاه بالایی برخوردار است وتنوع زیادی دارد که این تنوع نیز ناشی از دوران استپ نشینی است که قزاق ها در دل صحرا علاوه بر رسیدگی به امور دامداری و کشاورزی اوقات فراغت زیادی داشته اند به همین دلیل اوقات فراغت خود را با بازی های و ورزش های مختلف پر می کردند.

۲۴۷ آشنایی با مراسم نوروز در هشت کشور جهان. http://www.beytoote.com/art/city-country/newyear-celebrations2- countries.html

267

بازی ها و ورزش های قزاق مطابق با سبک و نیاز زندگی معمولا جنبه اجتماعی، اقتصادی، تربیتی، نظامی و جنگی داشته است مسابقات سوارکاری با اسب و بازی های محلی که با زندگی قزاق های کوچ نشین منطبق بوده است بیشتر مورد توجه آنها قرار داشته، به همین دلیل احترام و علاقه به اسب و عشق به سوارکاری در بین آنها به سنتی ملی در آمد که این ویژگی تا به امروز در بین مردم قزاقستان بخصوص بین مردم روستایی حفظ شده است.

"آلامان بیگه" یکی از ورزشها و مسابقات مورد علاقه قزاق ها است که سوارکاری و تاخت اسب در طی ۲۵، ۵۰ یا ۱۰۰ کیلومتر انجام می شده این نوع مسابقه از اصلی ترین مسابقات سوارکاری بوده است که در جشن های مهم و ملی برگزار می شده است.

"ساییس" به جنگ تن به تن اسب سواران در قله است که از بازی های قدیمی بشمار می‌رود. در بازی سوارکاران تلاش می کنند که رقیب را از اسب به زیر بیاندازند و یا به اندازه ای که دیگر نتواند به رقابت ادامه دهد ضربه وارد کنند.

"کوکپار تارتو" نوعی بازی است که با حضور یک داور در حالیکه یک گوسفند یا یک بز را در وسط میدان رها می‌کنند در آن دو اسب یا دوتیم سوارکاری از دو روستا یا دو قبیله با هم به رقابت می‌پردازند و هر کس یا هر تیم که موفق گردد لاشه گوسفند را تصاحب کند برنده میدان خواهد بود.

"قیز قوو": از دیگر بازی های سوارکاری است که در زمان قدیم که دخترها سرباز یا سوارکار بوده اند بیشتر برای انتخاب همسر برگزار می شده است به این شکل که بین دختر و پسر خواستگار مسابقه اسب سواری برگزار می شده است که اگر در این مسابقه پسر برنده می شد دختر با ازدواج با او موافقت می‌کرد. "آلتی باقان" - نوعی تاب بازی است که معمولا در شب برگزارمی شود که در این بازی جوان و دختر با هم تاب می خورند و ترانه شاد می خوانند. و دیگران هم با نواختن "دومبرا" با آنها همنوا می‌شوند، پس از چند دقیقه این دو جای خود را به پسرها و دخترهای دیگری می دهند تا آنها هم همین برنامه را اجرا کنند.

"آق سوپک" یک نوع بازی است که در شبهای مهتابی بین جوانان برگزار می‌شود.در این بازی "آق سویک" بمعنی تکه استخوان سفید گوسفند دور انداخته می شد که هر کس آن را می یافت برنده می‌شد. "آسیق" از بازی های مورد علاقه کودکان بوده است که آن هم با تکه استخوان سفید گوسفند که با حنا رنگ

شده انجام می شده. ۲۴۸

یکی دیگز از بازیها و سرگرمی های مهم مردم قزاقستان تربیت و شکار با عقاب بوده است که عقابها را می گرفتند و با شیوه های خاص آنها را تربیت می کنند بعد آنها را در دشت و دمن رها می کرند تا پرندگان را

۲۴۸ فرهنگ قزاقستان: سنن؛ آداب و رسوم و آیین ( جشن ها و بازی ها ملی)، ترجمه و تنظیم: آیناش سیتوا ،(Ainash Seitova)

http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=74

268

شکار کنند و برای صاحب خود بیاورد صاحب عقاب هر وقت اراده کند با دراز کردن دست خود را دراز می کند که عقاب با دیدن این حالت فورا باز می گردد و بر روی دست یا شانه صاحب خود فرود می آید. این باز هنوز نیز در روستاها و در دشتها رایج است و در جشنها و برنامه های ملی به نمایش در می آید و هر ساله جشنواره ای از این مسابقه در قزاقستان برگزار می‌شود.

علاوه بر بازی ها، مسابقات و ورزش هایی که ذکر شد بازیهای دیگری مانند "توغیز قومالاق" Shildehana mingizu A shamayga ،Kyrkynan shygaru ، و Kokpar وجود داشته است که بخاطر فراوانی آنها به همین اندازه اکتفا می شود.۲۴۹

تقویم سالیانه

تقویم سالانه قزاقستان بر اساس سال میلادی است؛ یعنی هماهنگ با کشورهای اروپایی و بسیاری از کشورهای دیگر دنیا، اول ژانویه مبنای اول سال میلادی آن ها بشمار می‌رود. و علاوه بر مناسبت های بین المللی مانند روز زن و تعطیلات کریسمس، جشن ها، روزها و مناسبت های ملی تعطیل رسمی است.

۱-۲ ژانویه سال نو میلادی. ۷ ژانویه ارتدوکس کریسمس. ۸ مارس روز بین المللی زنان. ۲۱-۲۳ مارس عید نوروز.

اولین یکشنبه آوریل روز زمین شناسی.

۱۲ آوریل روز علم.

۱ می روز وحدت مردم قزاقستان.

۷ می روز دفاع.

http://kazembassy.am/?id=55&lng=1 :(رسوم قدیمی) 249 JIpeBe 06bIuaH, http://myhomekz.com/traditsii-i-obyichai-kazahov/traditsii-i-obryadyi-kazahov

۹- مه روز پیروزی.

۲۰ روز جهانی هواشناسی.

آخرین یکشنبه ماه مه روز کارگران صنایع شیمیایی. ۳۱ می روز یادبود قربانیان سرکوب سیاسی و گرسنگی. ۴ ژوئن نمادهای دولت جمهوری قزاقستان. ۵ ژوئن روز جهانی محیط زیست. ۶ ژوئن روز پلیس مالی. ۲۳ ژوئن روز پلیس.

دومین یکشنبه ماه ژوئن روز صنعت نور. سومین یکشنبه ژوئن روز پزشکی.

۲۷ ژوئن روز ارتباطات و اطلاعات. ۲ ژوئیه روز دیپلماتیک. ۶- ژوئیه روز پایتخت. ۱ شوال عید سعید فطر.

۹ ژوئیه روز مقامات مالیاتی.

۱۳ ژوئیه روز کارمندان امنیت ملی.

سومین یکشنبه ژوئیه روز کارگران تولید فلز. اولین یکشنبه ماه اوت روز کارگران حمل و نقل. دومین یکشنبه ماه اوت روز سازنده ساز. ۱۸ اوت روز سپاه پاسداران مرزی.

270

سومین یکشنبه ماه اوت روز ورزش. آخرین یکشنبه اوت روز معدن کار.

۳۰ اوت روز قانون اساسی جمهوری قزاقستان. ۱ سپتامبر روز دانش.

اولین یکشنبه ماه سپتامبر روزکارگران صنعت نفت و گاز ۱۲ سپتامبر روز برنامه نویسان. ۱۶ سپتامبر روز ملی

دومین یکشنبه ماه سپتامبر روز خانواده.

سومین یکشنبه ماه سپتامبر روز زبان مردم قزاقستان. ۲۸سپتامبرروز کارگران صنعت هسته ای. ۳۰ سپتامبر روز کارگران مقامات قضایی.

آخرین یکشنبه ماه سپتامبر، روز فرهنگ و هنر. آخرین یکشنبه ماه سپتامبر روز سازندگان ماشین. اولین یکشنبه ماه اکتبر روز معلم. ۱۹ اکتبر روز امدادگر. ۱ ذی الحجه عید قربان.

۸ نوامبر روز کارگران آمار.

۱۵ نوامبر روز پول ملی قزاقستان- تنگه، روز حسابدار. سومین یکشنبه ماه نوامبر روز کارگران کشاورزی. ۱ دسامبر روزاولین رئیس جمهور کشور قزاقستان.

271

۶ دسامبر روز وکیل مدافع.

۱۲ دسامبر روز مقامات گمرک.

۱۶-۱۷ دسامبر روز استقلال کشور قزاقستان. سومین یکشنبه دسامبر روز مهندسین برق. ۳۱ دسامبر آخرین روز سال میلادی.۲۵۰

تعطیلات رسمی قزاقستان

۱-۲ ژانویه سال نو میلادی. ۷ ژانویه کریسمس ارتدوکس. ۸ مارس روز بین المللی زنان. ۲۱-۲۳ مارس عید نوروز.

۱ می روز وحدت مردم قزاقستان. ۷ می روز دفاعی. ۹ می روز پیروزی.

۶ ژوئیه روز پایتخت قزاقستان (آستانا). ۳۰ اوت روز قانون اساسی قزاقستان.

۱ دسامبر روز اولین رئیس جمهور کشور قزاقستان. ۱۶-۱۷ دسامبر روز استقلال قزاقستان. ۳۱ دسامبر آخرین روز سال میلادی.

تعطیلات مذهبی

250 - www.egov.kz.wps

272

۱ شوال عید سعید فطر.۲۵۱ ۲ ذی الحجه عید قربان.۲۵۲

تقویم فرهنگی

در تقویم سالانه قزاقستان مناسبت ها و روزهای خاصی وجود دارد که برای گرامی داشت موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، محیط زیست نظامی، دینی، مذهبی و فرهنگی نامگذاری شده است و اکثرا به عنوان تعطیل رسمی و ملی محسوب می شوند که علاوه بر اختصاص آخرین یکشنبه ماه سپتامبر به عنوان روز فرهنگ و هنر روزهای دیگری نیز برای پاسداشت مسائل مختلف فرهنگی تعیین شده است

تفریحات، سفر و گردشگری

در قزاقستان با توجه به زمستان طولانی و برف و بوران در طول ۷ ماه از سال و سردی هوا که گاه به ۴۵ یا ۵۰ درجه سانتیگراد زیر صفر می رسد نیاز مردم را به تفریح و سرگرمی و گردشگری بیشتر می کند. تفریحات مردم در طول سال به دو بخش عمده تقسیم می شود، تفریحات زمستانی که بیشتر در مراکز تفریحی و سرگرمی سر بسته و یا مراکز ورزشی زمستانی انجام می شود و تفریحات و سرگرمی های تابستانی که بیشتر در کوه ها جنگل ها، دریاچه ها و در مناظر طبیعی سپری می شود.

معماری شهرها، روستاها و سبک زندگی مردم نیز متناسب با وضعیت جغرافیایی و اقلیمی طراحی و اجرا می شود. در شهرها فروشگاه های بزرگ سربسته ای وجود دارد که علاوه بر مرکز خرید، معمولا دو یا سه طبقه آن به رستوران و وسائل سرگرمی و اسباب بازی و ورزشی برای همه مقاطع سنی اختصاص داده شده است مانند فروشگاه بزرگ «خان شاطیر»، «رامستور» و «آسیا پارک». علاوه بر آن فضاهای ورزشی سربسته ای ساخته شده است که مردم در طول زمستان می‌توانند بخشی از اوقات فراغت خود را در این مکان ها به شنا، تنیس، اسکیت روی یخ (پاتیناژ)، والیبال ، فوتبال و... بپردازند.

شرایط و وضعیت اقلیمی قزاقستان از تنوع و ظرفیت های زیادی برخوردار است؛ کوه، جنگل، رودها، دریاچه ها و پارک ها فضاها ومناظر طبعی زیبایی مانند مدئو در آلماتی، دریاچه باراوی (Borovoe) در ۲۰ کیلومتر شهر شوچینسک ،(Shuchinsk) کاپچاگای (Kapchagai) واقع در ۷۶ کیلومتری جنوب شهر Almaty و... هستند که مردم در شهرهای مختلف و در تابستان از آنها بهره مند می شوند (این مراکز در بخش گردشگری بین المللی بصورت مشروح معرفی شده است).

۲۵۱ البته در سال های اخیر دولت روز عید فطر را تعطیل اعلام نکرده است و این عید بیشتر از سوی مردم جشن گرفته می شود

252 - www.calend.ru/work/kazahstan/

273

شهرهای آلماتی (پایتخت سابق) و آستانا پایتخت جدید قزاقستان نه تنها برای گردشگران خارجی بلکه برای گردشگران داخلی یکی از مقاصد مهم گردشگری است در این دو شهر هم مناظر طبیعی و هم مراکز مدرن شهری وجود دارد که گردشگران را با دو فضای سنتی و طبیعی از یک سو و مدرن از سوی دیگر آشنا می کند.

البته هزینه های گردشگری در آلماتی بسیار کمتر از آستانا است بطوریکه بطور میانگین هزینه یک شبانه روز گردشگران در آستانا حدود ۱۴۰ دلار و در آلماتی حدود ۱۰۰دلار است.

مردم علاوه بر سفربه شهرها و مناطق گردشگری در داخل قزاقستان در فصول مختلف مخصوصا در فصل زمستان به کشورهایی مانند، روسیه، چین ترکیه، کشورهای آسیای مرکزی، مصر، دبی و هند زیاد سفر می کنند.

موزه‌ها

در پی استقلال کشورهای مشترک المنافع و تشکیل دولت جمهوری قزاقستان دولت این کشور برای احیاء هویت ملی و میهنی مردم قزاق برنامه های متعددی مانند جمع آوری منابعی که به نحوی به تاریخ مردم قزاقستان پرداخته است و ترجمه این منابع به زبان قزاقی اقدام کرده است: گرداوری و ساخت موزه های مختلف از دیگر برنامه های دولت است که در سالیان اخیر برای هویت یابی مردم و کشور قزاقستان در دستور کار قرار گرفته است. قزاقستان هم اکنون در شهرها و استان های مختلف حدود ۱۷۵ موزه عمومی و تخصصی دارد که ضمن بیان اسامی تعدادی از موزه ها۲۵۳ اهم موزه ها معرفی می شود.

از بین مجموع ۱۷۵ موزه تقریبا %۸۵ از آنها موزه تاریخ محلی استانی، منطقه ای یا شهری است مانند موزه یادواره تراز باستان واقع در شهر تراز ، موزه ذخایر اسناد و آرشیو منطقه آتیرائو واقع در شهر آتیرائو ، موزه تاریخ و ادبیات منطقه ای شوچینسک واقع در استان آکملا، منطقه شوچینسک ، موزه ذخایر تاریخی آکتوبه، موزه تاریخی و فرهنگ محلی شرق قزاقستان واقع در شهر اوست - کامنوگرسک، موزه تاریخ محلی سیریمبت شمال قزاقستان واقع در شهر سیریمبت.

تعدادی از آنها موزه های تخصصی ادبی است مانند موزه یادبود ادبی داستایفسکی واقع در شهر سمپالاتینسک، موزه ادبی یادبود شاعر مردمی آذربایوا واقع در شهر منطقه کراسنوگرسک ، و تعدادی از موزه ها موزه های یادبود شخصیت های علمی، ادبی و قهرمانان ملی قزاقستان است مانند موزه سیفولین واقع در شهر آستانا، موزه

http://e- ,(فهرست موزه های قزاقستان) 253 Cucox My3eeB KasaxcraHa, history.kz/ru/contents/view/674

274

یادواره مداگولف واقع در شهر آکتوبه ، موزه یادواره مامیشولی واقع در استان ژامیل ، منطقه ژائولینسکی، موزه خانه کونایف واقع در شهر آلماتی

تعدادی از موزه ها حافظ ذخایر ارزشمند زیور آلات، آلات موسیقی و هنری است، مانند موزه دولتی هنردر شهر آلماتی، موزه مردمی آلات موسیقی در شهر آلماتی، موزه دولتی طلا و اشیاء گرانبهای جمهوری قزاقستان در شهر آستانا، موزه هنرهای معاصر در شهر آستانا و موزه هنرهای زیبا در شهر کاراگاندا. علاوه بر موزه های عمومی و تخصصی فوق الذکر تعدادی از موزه های به عنوان موزه های مرکزی و دولتی در شهر آیماتی و آستان قرار دارد که در اینجا تعدادی از موزه های قزاقستان معرفی می شود.

موزه دولتی مرکزی جمهوری قزاقستان

موزه دولتی مرکزی قزاقستان قدیمی ترین و اصلی ترین موزه قزاقستان و یکی از بزرگترین موزه ها در آسیای مرکزی است که در شهر آلماتی قرار دارد

این موزه هفت سالن دارد که در بر دارنده مجموعه منحصر به فرد و نادری از آثار "فسیل‌شناسی و باستان شناسی"، "مردم نگاری تاریخی"، "قزاقستان در سال های جنگ جهانی دوم و فرهنگ آوارگان"، "دوران مدرن قزاقستان"، " موزه مردم شناسی" است

موزه مرکزی دولتی قزاقستان علاوه بر نمایش آثار ارزشمند سمینارها، کنفرانس ها برای دانش آموزان، دانشجویان و افراد علاقمند دوره های آموزشی و فعالیت های پژوهشی متعددی برگزار می‌کند.

در سال 1931 ، این موزه در کلیسای جامع ترکستان سابق در شهرستان های آلما آتا قرار دااشت، در سال ۱۹۸۵ به یک ساختمان مدرن، که در سال ۱۹۸۵ ساخته شده بود نقل مکان کرد .این یکی از بهترین ساختمان های معماری مدرن شهرستان است .مساحت کل موزه ۵۵۷ متر مربع در سه طبقه شامل گالری ها و سالن های نمایشگاهی ساخته شده است.

در سال1931 ، این موزه در کلیسای جامع ترکستان سابق در شهرستان آلما آتا که توسط معمار مشهور «زنکوا» ساخته شده بود قرار داشت و در سال ۱۹۸۵ به یک ساختمان مدرن نقل مکان کرد .این یکی از بهترین ساختمان های معماری مدرن شهرآلماآتا است . مساحت کل موزه ۱۷۵۵۷ متر مربع در سه طبقه شامل سالن گالری و سالن های نمایشگاهی ساخته شده است که در حال حاضر دارای بیش از دویست هزار آثار فرهنگ مادی و معنوی در آن وجود دارد.

275

اولین سالن نمایشگاه - سالن دیرینه شناسی و باستان شناسی و فسیل شناسی است که قطعاتی از درختان فسیل، با چاپی از حشرات و ماهی، اسپور میکروسکوپی و دوستیابی گرده به چند میلیون سال باقی مانده است. در نمایشگاه باستان شناسی مراسم تشییع جنازه و فرقه سازه های باستانی، مدل ساختارهای معماری قرون وسطی، درمس مختلف، و غیره است با استفاده از سایت های باستان شناسی منحصر به فرد مهمات و سلاح مراسم ایسیک معروف به "مرد طلایی" که یک جنگجوی نجیب سکایی بوده است بازسازی شده است

سالن دوم به نمایشگاه تاریخ قزاقستان اختصاص یافته است که آثار"مردم نگاری تاریخی" قرار داده شده شامل فرهنگ سنتی قزاقستان، شیوه زندگی و اقتصاد، مجموعه ای غنی از اسلحه و زره پوش های نظامی قرن هفدهم، نوزدهم، جواهرات، انواع محصولات تولید فرش های سنتی، گونه های متعددی از گلدوزی قزاقستان، و همچنین خانه عشایری قزاق - یورت، یک نمونه منحصر به فرد از هنر گلدوزی طلا از استادان قزاقستان وجود دارد.

سالن سوم نمایشگاه به تاریخ و قوم شناسی مردم ساکن در قلمرو فعلی جمهوری قزاقستان اختصاص یافته است در این سالن در این سالن "قزاقستان در طول جنگ جهانی دوم، فرهنگ مهاجرت و تاریخ و فرهنگ از گروه های قومی ساکن در قلمرو قزاقستان و عکس های منحصر به فرد، اسناد نادر، وسایل خانگی و هنرهای روسی، اوکراینی، بلاروس، آلمان، چچن، اینگوش، ترک، کرد، اویغورها، کره ای ها و دیگر کشورها به نمایش گذارده شده، نمایشگاه "فرهنگ سنتی کره ای ها" بر اساس همکاری با موزه ملی مردم شناسی کره جنوبی به مناسبت دهه روابط دیپلماتیک قزاقستان و کره ای ها دایر شده است.در همین سالن نمایشگاه «قزاقستان در طول سال های جنگ بزرگ میهنی سالهای ۱۹۴۱-۱۹۴۵" قابل مشاهده است.

سالن نمایشگاه چهارم با عنوان " قزاقستان مستقل " منعکس کننده تاریخ قزاقستان نشان دهنده تاریخ قزاقستان از اعلام جمهوری به عنوان یک دولت مستقل در سال ۱۹۹۱ و تا به امروز می باشد. مجموعه آثار این سالن شامل نمادهای جمهوری قزاقستان - نشان ملی، سرود ملی، پرچم، قانون اساسی اصلی جمهوری قزاقستان (۱۹۹۵)، جایزه ها، اسکناس ها، تمبرهای صادر شده در قزاقستان، فرهنگ، علم و ورزش، و همچنین هدایای اهدایی به رئیس جمهور قزاقستان است.

نمایشگاه موزه مردم شناسی به تاریخ بشر، مراحل شکل گیری مردم قزاقستان و اجداد خود در قزاقستان در طول بیش از ۴۰ قرن اختصاص داده شده است.۲۵۴

(موزه مرکزی دولت جمهوری قزاقستان 254 IleHTpabHbIii TocytapcTBeHHbIii My3eii PK(

http://visitkazakhstan.kz/ru/guide/establishments/view/8765/tsentralniy-gosudarstvenniy-muzey-rk/ 276

سالن پنجم آثاری از قرن پنجم پیش از میلاد که در تپه های ایسیک یافت شد شامل طلای واقعی وضعیت عصر عشایر و یافته های منحصر به فردی از مناطق مختلف قزاقستان در معرض نمایش گذارده شده است. سالن ششم "موزه منحصر به فرد مردم شناسی" آسیای مرکزی است.این نمایشگاه زمینه سفر باور نکردنی به دنیای اجداد قزاق ها و نفوذ به گذشته را فراهم می‌کند تا شاهد رویدادهای مهم در زندگی مردم بدوی باشیم. این نمایشگاه به تاریخ توسعه انسان اختصاص داده شده: فرایند سیر تحول انسان از یک جامعه سنتی به یک جامعه مدرنبه نمایش گذارده شده است.

سالن هفتم مجموعه ای از آثار خالدو (1935-1850) هنرمند نقاش، مردم نگار، انسان‌شناس، عضو دوستداران دایره باستان شناسی ترکستان، و بنیانگذار گروه انجمن جغرافیایی روسیه، در قزاقستان در سال ۱۸۷۹ به نمایش گذارده شده است."صندوق ذخیره عمومی" - در بردارنده مجموعه گنجینه ای از محصولات طلا، منعکس کننده سنت فرهنگی عصر قبیله ای عشایر اولیه قزاقستان است.۲۵.

موزه تاریخ

موزه تاریخ جمهوری قزاقستان جوانترین و بزرگترین موزه در آسیای میانه است .در این موزه در چارچوب برنامه دولت "میراث فرهنگی" در ۲ ژوئیه ۲۰۱۳ به دستور رئیس جمهوری قزاقستان نورسلطان نظربایف تاسیس شد این موزه تحت نظارت وزارت فرهنگ جمهوری قزاقستان و با مدیریت" آقای مونبایف داریخان اداره می شود

Tapxa Kasabexynt MLIHBAF

موزه تاریخ در میدان اصلی شهر آستانا «میدان استقلال» واقع شده است این موزه در مجموعه های فرهنگی کاخ استقلال، کاخ صلح و پیمان، مسجد جامع حضرت سلطان و دانشگاه ملی هنر با معماری های منحصر به فرد که توسط نورمن فوستر معمار مشهور انگلیسی طراحی شده است.

ساختمان موزه که از لایه های دیوارهای چیده شده در کنار یکدیگر ساخته شده است نماد لایه های تاریخی مختلف قزاقستان است.

این موزه بزرگترین موزه در کشورهای آسیای مرکزی به حساب می آید دارای ۷۴۰۰۰ متر مربع از هفت بلوک و قسمت با ۱۱ سالن با مساحت بیش از ۱۴۰۰۰ متر تشکیل شده است

(موزه مرکزی دولت جمهوری قزاقستان 255 IIeHTpaIbHbIit TocytapcTBeHHbIii My3eii PK( http://dostoprim.almaty.kz/page.php?page_id=133&lang=1&article_id=35 موزه دولتی مرکزی http://kaziran.com/310

قزاقستان

277

سالن های موزه ملی تاریخ قزاقستان از سالن های تالار آستانه، تالار استقلال قزاقستان، سالن طلا تالار تاریخ باستان و قرون وسطی، تالار تاریخ، سالن اقوام، سالن هنر مدرن، بخش مطالعه ساختار میراث ملی و موسسه تحقیقاتی، مرکز هنر کودکان، کارگاه های آموزشی مرمت آثار، آزمایشگاه، تجهیزات ذخیره سازی حرفه ای، کتابخانه علمی با یک اتاق مطالعه، سالن کنفرانس، فروشگاه سوغات های قزاقستان تشکیل شده است. این موزه با آخرین امکانات استاندارد بین المللی با استفاده از تکنولوژی مدرن و مجهز ساخته شده است. در بدو ورود به محوطه اصلی موزه در طبقه هم کف فضای بزرگی در حدود ۲۰۰ متر مربع که با میله های استیلی محاصره شده است ماکت بزرگی از ساخت پایتخت قزاقستان طراحی شده است که این فضا در ابتدا بصورت مسطح به نظر می رسد ولی با فعال کردن آن ساختمان، خیابانها، مراکز مختلف علمی، آموزشی، فرهنگی، هنری، ورزشی و تأسیسات شهری به ترتیب زمان ساخت از کف این سطح مسطح سر برون می آورد و در ظرف چند دقیقه ماکت شهر آستانا با کیفیت و جزئیات کامل نمایان می شود.

یک صفجه نمایش منحنی تلوزیونی به مساحت تقریبی ۲۰۰ متر مربع بر دیوار طبقه اول نصب شده که نصف آن تا ارتفاع سقف طبقه دوم امتداد یافته است: این تلوزیون که در آسیای مرکزی منحصر به فرد است تصاویر و مطالبی در مورد تاریخ، طبیعت و روند استقلال و توسعه قزاقستان به سه زبان قزاقی، روسی و انگلیسی نمایش داده می شود. ۲۵۶

I

I

نمای بیرونی موزه مرکزی تاریخ

(موزه تاریخ) 256 crop My3ea

پ http:// nationalmuseum. kz/ index. php? option= com_ content& view= article& id=49& Itemid=152& lang= ru http://nationalmuseum.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid=138&lang=ru

278

مجموعه مراکز علمی، فرهنگی و دینی

(موزه تاریخ، کاخ صلح و پیمان، کاخ استقلال، دانشگاه هنر و مسجد حضرت سلطان)

موزه منطقه ای و قوم نگاری شرق قزاقستان

این موزه که در استان سمی، شهر اوست - کامن گورسک قراردارد یک موسسه غیر انتفاعی است که شامل موزه معماری و قوم نگاری، چشم انداز طبیعی، موزه ذخایر" مدیریت فرهنگی، آرشیو و سوابق منطقه شرق قزاقستان است.

مدیریت موزه را آقای زائیتسف نیکلای آلکسی یویچ ( 3aiiueB (HHKomait AJIeKceeBHu مرد روس‌تبار و فرهنگ دوستی که

بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تابعیت قزاقستان را گرفت و در شهر اوست - کامن گورسک ماندگار شد به عهده دارد.

موزه منطقه ای و قوم نگاری شرق قزاقستان یکی از موزه های فعال قزاقستان است که از مجموعه ای موزه، باغ طبیعت، موزه خانه های ملل مختلف و پارک کودکان تشکیل شده است. براساس گزارشی که آقای زائیتسف در تاریخ ۲۲-۲۵ می سال ۲۰۱۲ در سومین جشنواره انجمن «گسترش موزه های آسیا

در فضای باز» ارائه کرد، گفت: «پس از گذشت آزمون زمان، زنده ماندن در شرایط سخت تغییرات اقتصادی، موزه منطقه

ای به عنوان یک نهاد اجتماعی اهمیت اجتماعی آن ثابت شده است. ماموریت موزه با توجه به محل قرار گرفتن آن در یک فضای ژئواستراتژیک، فرهنگی و جغرافیای تاریخی توسعه

ایرتیش امکان تماس گسترده تر فرهنگی با کشورهای همسایه، به ویژه روسیه را فراهم کرده است.موزه ذخایر به حفظ فرهنگ سنتی مردم زندگی در شرق قزاقستان کمک می کند، موزه معماری، قوم نگاری و 279

چشم انداز طبیعی دارای ذخایر متنوع و ارزشمند منحصر بفرد می باشد.» مجموعه های وابسته به این موزه مانند باغ موزه طبیعی اوست - کامن گورسک خود موزه ای از طبیعت زیبای شرق قزاقستان است که بخشی ازآن به پارک کودکان، بخشی دیگر خیابانی به سبک زندگی و خانه های ملل (روسیه، آلمان، اوکراین، ازبکستان، آذربایجان، کره، چین و...) اختصاص داه شده است به این ترتیب که در دو طرف خیابان خانه های مستقلی با تمام تجهیزات زندگی سنتی هر یک از ملل ساخته شده است که بیننده می تواند با سبک زندگی و خانه های آنها آشنا شود.

قزاقستان در روابط ملی و فراملی منطقه ای با استفاده از پتانسیل داخلی و تجربه تاریخی، در توسعه محیط زیست طبیعی و فرهنگی در منطقه فعال است و در حفظ ارتباطات مؤثر، حافظه تاریخی مردم محلی، حفظ محیط زیست و نمایش فرهنگ ها و تمدن های مختلف نقش بسیار بزرگی دارد و توانسته است بخوبی آثار تاریخی و معماری ارتدکس و اسلام را ترسیم نماید».۲۵۷

این موزه بجای آموزش بیشتر تلاش خود را بر مطالعات، فرهنگی، هنری، باستانشناسی و گونه های طبیعی منطقه متمرکز کرده است و خود را به عنوان یک نهاد علمی و حفظ اسناد و مدارکی از فرآیندها و پدیده در زمینه مردم نگاری منطقه ای و فرامنطقه ای معرفی کرده است و در دراز مدت اصل پژوهش های بین رشته ای را در دستور کار خود قرار داده است. مجموعه موزه معماری، قوم نگاری و چشم انداز طبیعی توانسته است پتانسیل گردشگری در سطح شهر و منطقه را گسترش دهد.

این موزه در سطح شهر اوست کامن گورسک ساختمان های اداری، نمایشگاهی و سالن های نمایش آثار باستانی و تاریخی و قوم نگاری زیادی دارد.

۲۵۷ «Bocrouo-Kasaxcrancrtii o6nacroit apxreKrypto-3Torpaduqeckuii npupotto-namaTHbit My3eii- 3aloBeIHHK» ylpaBJIeHHa KyIbTypbI, apxHBOB H IokyMeHTallHH BocroqHo-Ka3axcrackoit o6IacTH (بر گرفته از

سایت

رسمی موزه موزه معماری، قوم نگاری و چشم انداز طبیعی شرق قزاقستان)

280

http://etnopark-

ustkamenogorsk.vkoem.kz/

موزه؛ (زندان) زنان منطقه آکمولینسک «آلژیر»۲۵۸

بنا بر آنچه در سایت موزه آلژیر آمده است و نیز بنا بر توضیحات شفاهی که رئیس مجموعه موزه (آلژیر) ارائه داد موزه فعلی و زندان قبلی چنین توصیف شده است: این زندان که اکنون به موزه تبدیل شده است گویای وضعیت قربانیان سرکوب سیاسی و توتالیتاریسم زنان و خانواده زندانیان سیاسی اتحاد جماهیر شوروی می باشد، زندان آلژیر که بقول سردمداران نظام کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی خانواده ها و زنان خائن به میهن در آن زندانی بوده اند از سال ۱۹۳۷ تا سال ۱۹۵۴ به مدت ۱۷ سال دایر بوده که پس از مرگ استالین بسته شده است: اسم «آلژیر» که مخفف اردوگاه زنان خائنین به میهن در منطقه آکمولینسک است ۲۵۹ واقع در روستای آکمل ۴۰ کیلومتری غرب شهر آستانا می باشد که به فرمان شهرداری آستانه در تاریخ ۶ فوریه ۲۰۰۷ به موزه تبدیل شده است و در روز یادبود قربانیان سرکوب های سیاسی در جمهوری قزاقستان در ۳۱ می ۲۰۰۷ افتتاح شده است. ایده ساختن این موزه توسط نارینوف معمار و مجسمه ساز قزاق مطرح شده است. این موزه بر اساس اسناد و مدارک آرشیوی، عکس، گزارش بازجویی ها، دستورهای اعدام، فایل های شخصی زندانیان در رابطه با سرکوب زندانیان، آثار ادبی و منابع مکتوب بدست آمده از قربانیان سرکوب های سیاسی یا خانواده های آنها بدست آمده است یا به موزه اهداء شده بازسازی شده است: نمایشگاه اصلی این موزه شامل دو بخش است: "تاریخ سیاسی قرن نوزدهم و بیستم قزاقستان" و "زنان زندانی الژیر" و بخش دیگر آن به موضوع سرکوب سیاسی، نوع شکنجه ها و مصیبت هایی که بر زندانیان تحمیل می کرده اند اختصاص داده شده است. موزه "الژیر" هر ساله با برگزاری مراسم ویژه ای در ۳۱ ماه می با اهداء تاج گل، سخنرانی خانواده ها و بازماندگان زندانیانی که قربانی شنکنجه های وحشتناک شده اند لحظه ای را برای احترام به آن سکوت می‌کنند.

مجموعه موزه دارای اثر نماد طاق غم، دیوار یادگار که اسامی ۷۶۲۰ زن کشته شده بر آن نقش بسته شده، مجسمه "مبارزه و امید" و مجسمه "یأس و ناامیدی" است.

258 My3eitHo-MeMopHaIbHbIit KOMILIeKc KepTB II0IHTHecKHX penpeccHuit H ToTaHTapH3Ma «A.IIIP» 259 Axp- AKMOJIHHcKHit Iarepb KeH H3MeHHHKOB poIHHbI 281

در سقف موزه قفسی با تعدادی کبوتر که در آن گرفتار شده اند آویزان است که بعضی از پرندگان بیرون و بعضی به عنوان نماد زنان زندانی داخل آن قفس اسیر شده اند که به تدریج می میرند.

دروسط تالار پایین مجسمه گل سیاهی از دل سنگ شکوفه زده است این شکوفه نماد آن است که پس از زندان، مشکلات زندگی و شکنجه؛ امید، نورو آینده روشن فرا رسیده و بساط ستم برچیده شده است در آلژیر ۱۵۰۰ بچه ی نامشروع به دنیا آمده است که حاصل خشونت کارمندان اردوگاه است: در این اردوگاه در این زندان هر ماه حدود ۵۰ کودک از سرما، گرسنگی، تشنگی و بیماری می مرده اند.۲۶۰

طاق غم

من عاما.

مجسمه "مبارزه و امید"

زنی که سر به آسمان دارد

نماد امید به روز رهایی و روشنی است

۲۶۰ سایت روسی موزه آلژیر:

مجسمه نماد یک زندانی که به فرتوتی و ضعف گراییده است و سر در گریبان دارد، نماد "ناامیدی و ناتوانی" است که دیگر امیدی برای رهایی و روزهای خوش زندگی برایش متصور نیست.

www.alzhir.ucoz.kz 282

واگن قطار استالینی به مساحت ۱۸ متر مربع و ۱۵ سانتیمتر که در طول ۲ ماه حدود ۷۰ زندانی زن را در سرمای کشنده از روسیه به زندان آلژیر آورده است که تعداد زیادی از آنها در اثر سرما، گرسنگی و بیماری در طول مسیر مرده اند.۲۶۱

نمای بیرونی موزه آلژیر

دیوار یادگار، که اسامی قربانیان زندانیان آلژیر روی آن حک شده است

مجسمه های زندانبانان آلژیر (مسلمان و مسیحی)

آرم متلاشی شده کمونیست

(بخش فوق در بخش معرفی آستانا هم ذکر شده است، مطلب از معرفی آستانا حذف و در اینجای ابقاء

شود)

کتابخانه‌های عمومی

261

283

در هر جامعه و فرهنگی کتابخانه و کتابخوانی یکی از معیارها و زمینه های توسعه همه جانبه بشمار می‌رود ، مخصوصا در کشورهای مشترک المنافع که در زمان اتحاد جماهیر شوروی مطالعه و کتابخوانی در همه این مناطق به یک فرهنگ همگانی تبدیل شده بود و مردم اوقات فراغت خود را اغلب با مطالعه کتاب های مختلف مخصوصا کتابهای ادبیات، رمان و شعر سپری می کردند، در مترو، اتوبوس و وسایل حمل و نقل، در پارکها، و هر جایی که فرصت دست می‌داد اغلب افراد کتاب خود را که در کیف یا در دست داشتند بیرون می آوردند و مطالعه می کردند، در آن دوران شاید کمتر کسی یافت می شد که کتاب های داستایفسکس، گورکی، تولستوی و اشعار پوشکین شاعر محبوب روسی را نخوانده باشد به همین دلیل تیراژ اغلب کتاب هایی که در اتحاد جماهیر شوروی منتشر می شد بالای دویست یا سیصد هزار و گاه به یک میلیون نسخه در یک نوبت به چاپ می رسید که این کتاب ها هنوز به وفور در کتابخانه های عمومی و خانه های افراد یافت می شود، این عادت پسندید باعث شد که در هر خانه حداقل یک کتابخانه کوچک پدید آید و دولت یا انجمن های محلی و مردمی در جای جای شهرها و روستاها کتابخانه های عمومی و تخصصی فراوانی بوجود آورند تا دسترسی عموم به کتاب فراهم گردد. هر چند متأسفانه بعد از فروپاشی اتحاد جمهوری شوروی این فرهنگ رو به افول نهاد و اکنون دیگر آن شور و شوق مطالعه گذشته وجود ندارد و مردم مخصوصا جوانان خود را با موبایل، تبلت و کامپیور سرگرم می کنند. و با فاصله گرفتن از فرهنگ گذشته باعث شده است که سرانه مطالعه عمومی جامعه با کاهش چشمگیری مواجه گردد ، اما علیرغم همه تغییرات منفی بوجود آمده بنا بر رسم دیرینه و یادگار بجای مانده از فرهنگ گذشته در دوران اتحاد جماهیر شوروی تمام کشورها و مناطق استقلال یافته هم وارث کتابخانه های مختلف از دوران اتحاد جماهیر شوروی هستند و هم اینکه پس از استقلال همه مناطق کشورهای مشترک المنافع مخصوصا قزاقستان به ساخت کتابخانه های جدید و مدرن و تجهیز کتابخانه ها و برگزاری نمایشگاه های کتاب زیر نظر خانه کتاب قزاقستان با مدیریت آقای سیدمانف برگزار می شود.

s 4 Miland 0 C) Belfas ارسامة عدا (۱۸(۱۵ه

متأسفانه در منابع مکتوب و گزارشات منتشر شده از سوی ارگان ها و مجامع رسمی قزاقستان آمار دقیقی از تعداد مجموعه کتابخانه های بزرگ و کوچک در تمام شهرها و روستاها یافت نشده ولی آنچه به نظر می‌رسد

284

حد اقل سیصد کتابخانه عمومی و اختصاصی درشهرها، روستاها، دانشگاه ها و مراکز علمی و فرهنگی وجود دارد که بعضی از آنها کتابخانه های بزرگ و برخی دیگر کتابخانه های کوچک هستند.

برخی از کتابخانه های مهم قزاقستان عبارتند از:

.کتابخانه ملی قزاقستان (در شهر آلماتی) - بزرگترین مرکز علمی- پژوهشی روشمند که پایه گذاری آن در ۳۱ دسامبر سال ۱۹۱۰ میلادی اعلام شده است.

.کتابخانه مرکزی فرهنگستان علوم قزاقستان(مدرسه عالی علوم قزاقستان) درآلماتی با ۱۵۱۱۰۳۸ جلد کتاب

کتابخانه دانشگاه دولتی فارابی در آلماتی با ۱۲۷۵۰۰۰ جلد کتاب .کتابخانه عمومی پوشکین ( دولتی) - آلماتی با ۳۴۵۸۷۰۰ جلد کتاب .کتابخانه علمی و فني قزاقستان-آلماتی با ۹۸۰۶۰۰۰ جلد کتاب .کتابخانه دانشگاه های آبای، آبیلایخان، نور و... در آلماتی .کتابخانه ایالتی جمهوری خواه کودکان در آلماتی. .کتابخانه جوانان جمهوری خواه دولت در آلماتی .کتابخانه علمی جهانی در شهر آلماتی.

کتابخانه دانشگاه حقوق دولت قزاقستان در شهر آلماتی. کتابخانه دانشگاه ایالتی آلماتی (آبای) .کتابخانه علمی جمهوری خواه در آلماتی.

.کتابخانه های فنی آکادمی علوم قزاقستان در آلماتی کتابخانه مرکزی چخوف در آلماتی

.کتابخانه مرکزی تاریخ در آستانا. .کتابخانه علمی در شهر آستانا.

.کتابخانه مرکزی بایگانی اسناد و آرشیو دولتی قزاقستان در آستانا.

http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/participant/library/list biblio.htm

285

.کتابخانه علمی دانشگاه اوراسیا. آستانا .کتابخانه منطقه ای شهر آکتوبه

(لیست برخی از کتابخانه های قزاقستان) 262 CIIHCOK BHBJIHOTEK KA3AXCTAHA

.کتابخانه علمی منطقه ای در شهر آترائو کتابخانه جهانی والیخانوف در شهر طراز. .کتابخانه علمی شرق قزاقستان ( پوشکین)

کتابخانه علمی کروپسکایا منطقه غرب قزاقستان اورالسک .کتابخانه منطقه ای جهانی علمی گوگول در شهر کاراگاندا. کتابخانه منطقه ای تولستوی در شهر کستانای کتابخانه منطقه ای قزل اوردا .کتابخانه منطقه ای آکتوبه

.کتابخانه علمی شمال قزاقستان منطقه پتروپاولسک

کتابخانه بین المللی سمیپالاتینسک در شهر سمیپالاتینسک کتابخانه دانشگاه دولتی کاراگاندا - ۴۰۰۰۰۰ جلد کتاب

.کتابخانه منطقه شرق قزاقستان در شهر آوست - کامن گورسک

این نمونه ای از کتابخانه های قزاقستان است که در این بخش به معرفی اجمالی تعدادی از مهمترین کتابخانه ها پرداخته می شود.

کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان

کتابخانه ملی قزاقستان از قدیمی ترین و غنی ترین کتابخانه های قزاقستان است، این کتابخانه در ۳۱ دسامبر سال ۱۹۱۰ میلادی بنیانگذاری شد و در سال ۱۹۳۱ برای اولین بار خدمات ارائه کتاب را به متقاضیان آغاز کرد. این کتابخانه در سال ۱۹۹۱ پس از استقلال کشور قزاقستان به عنوان اصلی ترین و مهمترین گنجینه و ذخایر مکتوب، مورد توجه قرار گرفت.

A3AKCTAH PECyBMKACiH واعتمادا عل الله

ایجاد تسهیلات علمی برای دانش آموزان آموزش و پروش و دانشجویان دانشگاه و مردم علاقمند به کتاب و کتابخوانی از اهداف عمده تأسیس این کتابخانه بوده است.

دراین کتابخانه کتب و منابع متعددی ازکشورهای مشترک المنافع گرداوری شده است: علاوه بر کتاب های قدیمی و دستخط و کتابهای چاپ دوران معاصر، پایان نامه های دکترا از ذخایر و گنجینه های مهم بشمار می رود.

286

اولین مدیر کتابخانه اوراز جاندوسف ،Uraz Jandosov یک سیاستمدار برجسته قزاقستانی بوده است. که کتاب ها و منابع مکتوب و ادبیات به زبان قزاقی را جمع آوری و ذخیره کرد.

کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان دارای ششهزار و شصد نسخه کتاب است که در هر سال حدود یک میلیون کتاب به امانت داده می شود و حدود دو میلیون نفر در ۱۴ سالن تخصصی که دارای ۱۵۰۰ صندلی است مطالعه می کنند و از طریق سایت www.nlrk.kz به ارائه خدمات کتاب های الکترونیکی می پردازد که در سال حدود ۱,۵ میلیون نفر از خدمات این کتابخانه دیجاتیلی استفاده می کنند.

ساختمان فعلی کتابخانه به عنوان یک پروژه بزرگ در سال ۱۹۷۰ ساخته شده و در ۲۱ مارس ۲۰۰۸ با شماره ۲۷۹ در لیست آثار تاریخی و فرهنگی ملی ثبت شده است

کتابخانه از بخش های مختلفی تشکیل شده است که مهمترین بخش های ساختار این کتابخانه عبارتند از: خدمات سازمانی و تجزیه و تحلیلی روابط خارجی امور ارائه خدمات دیجیتالی

بخش ارائه خدمات ادبیات جهان

چاپ و نشر کتب و مجله های علمی - تخصصی بخش چند رسانه ای

خدمات کتابشناسی ملی

ارائه خدمات علمی روشمند

بخش ارائه خدمات کتاب های کمیاب و نسخه های خطی خدمات مرمت و حفاظت از کتب و منابع ذخیره سازی پایان نامه های دانشگاهی نمایشگاه خدمات و برنامه های فرهنگی

.بخش کامپیوتر و پشتیبانی شبکه های کامپیوتری۲۶۳

کتابخانه علمی «قیلیم اورداسی» وابسته به کمیته علمی وزارت علوم جمهوری قزاقستان

(کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان) 263 HaHuottanHaa 66torera Pecny6uKu Ka3axcraH http://www.nlrk.kz/page.php?lang=1

287

این کتابخانه بزرگترین ذخایر ادبی قزاقستان و منابع علوم طبیعی را با حدود ۷,۵ میلیون کتاب در اختیار دارد.

مخزن کتابخانه در بردارنده غنی ترین مجموعه های نشریات داخلی و خارجی، پایان نامه ها، مقالات علمی، کتب کتابخانه های شخصی و گونه های مختلف نسخه های خطی و الکترونیکی است.

کتابخانه قیلیم اورداسی صاحب یک مجموعه منحصر به فرد از کتابهای کمیاب و نسخه های خطی نادر است که تعداد کتابهای کتابخانه بالغ بر ۹۱ هزار کتاب و سند و نسخه های خطی آن به ۲۲ هزار نسخه و منبع ادبی شرقی آن به ۹,۹ هزار نسخه می‌رسد.

بخش قابل توجهی از کتب این کتابخانه به نسخه های نادر دانشمندان روسی که در آنها تاریخ، باستان شناسی و قوم نگاری مردم قزاق بررسی شده است اختصاص دارد.

کتابخانه قیلیم اورداسی اهداف و سیاست های فعالیت های خورد را برپایه موارد زیر پی ریزی کرده است:

ترویج اسناد علمی، فرهنگی و تاریخی

.دیجیتالی کردن آثار نادر، نسخه های خطی و منابع دیگر.

ایجاد پایگاه داده ها از متن کامل کتابها، دفترچه های راهنمای کتابشناختی علمی و مجلات علمی دانشگاهی؛

.تهیه کاتولوگ های الکترونیکی

.ارائه دسترسی به پایگاه داده های پژوهشی مراکز اطلاعات ناشران جهانی

این کتابخانه یک مرکز تبادل بین المللی کتاب است که با ۴۶۶ مؤسسه تحقیاتی در ۶۵ کشور جهان ارتباط و تبادل کتاب و اطلاعات دارد.

کتابخانه قیلیم اورداسی یک شبکه گسترده از مؤسسه تحقیقاتی در حوزه سوخت، الکتروشیمی، علوم زمین شناسی، تغذیه، ریاضیات، فیزیک، اخترشناسی و گیاه شناسی دارد.۲۶۴

کتابخانه اولین رئیس جمهور

این کتابخانه برای حفظ و حراست از کتابخانه خصوصی و آرشیو شخصی رئیس جمهور، مطالعه تاریخ شکل گیری و توسعه قزاقستان و ارتقاء ایده ها و ابتکارات رئیس‌جمهور در سطح داخل و خارج از کشور در ۱۳ مارس ۲۰۱۴ به دستور نظربایف تأسیس شد.

264 HayuHa 6H6HoTexa PTII "FbLIbIM optact" KoMTera HayK MucTepcTBa o6pa3oBaHH H HayKH (کتابخانه علمی «قیلیم اورداسی» وابسته به کمیته علمی وزارت علوم جمهوری قزاقستان) Pecny6JIKH Ka3axcTaH http://www.google.com/coop/cse?cx=006984700317456969282%3A sgfvurm99me 288

این کتابخانه که با حمایت شخصی نظربایف رئیس جمهور قزاقستان تأسیس شده است با ۲۰ هزار جلد کتاب، ۷۰۰ قطعه نمایشگاهی از مجموعه رئیس جمهور و هدایای سران و نمایندگان رسمی دولت ها و ۵۰ عنوان اثر از دوران باستان تا به امروز قزاقستان تشکیل شده است بصورت منظم با کتاب های جدید، اشیاء نمایشگاهی ارزشمند و آثار آرشیوی منحصر به فرد به روز می‌شود.

ساختمان کتابخانه که در فضای بسیار بزرگی به شکل یک گیرنده ماهواره ساخته شده است در درون خود یک ساختمان هفت طبقه را در بر دارد.

کتابخانه نه تنها دارای زیرساخت های الکترونیکی و آرشیو مدرن است، بلکه یک منبع منحصر به فرد از اطلاعات، تشکیل دهنده میراث فرهنگی و تاریخی ملی است که از طریق وب سایت رسمی به نشانی ،www.presidentlibrary.kz کتابخانه الکترونیکی نیز در دسترس است. و در کتابخانه با وجود پایگاه های متعدد الکترونیکی و پایگاه های مهم اطلاعاتی و آموزشی جهان بهره گیری از این پایگاه ها را برای کاربران فراهم می کند.

این کتابخانه که در حقیقت تابلویی از آثار آرشیو سنتی حافظه تاریخی قزاقستان است بخشی از آن به ارائه طرح ها و ابتکارات رئیس جمهور و روند پیشرفت و دست آوردهای قزاقستان پس از استقلال و ساخت شهر آستانا اختصاص یافته است.

با استفاده از نرم افزار و امکانات اینترتی زمینه بهره گیری اطلاعات و منابع موجود کتابخانه را برای کاربر فراهم کرده است: برگزاری کارگاه های آموزشی برای دانش آموزان و دانشجویان و سمینارهای علمی و انجام پژوهش های علمی و مطاله دست آوردها و چشم انداز توسعه قزاقستان از جمله فعالیت های این کتابخانه است.

این کتابخانه برای دست یابی به آخرین اطلاعات و بهترین شیوه حفظ و ارتقاء میراث رئیس جمهور در راستای توسعه قزاقستان بطور فعال با کتابخانه ها و مجامع علمی و تحقیقاتی کشورهای مختلف ارتباط تنگاتنگی دارد.۲۶۵

O Bn6noreke IIepBoro IIpe3terra Pecny6uK Ka3axcraH - JIzepa Hat ۲۶۵ (در باره کتابخانه اولین رئیس

قزاقستان -

http://presidentlibrary.kz/?page_id=4&lang=ru

289

رهبر ملت)

کتابخانه علمی آستانا

کتابخانه علمی ملی قزاقستان به عنوان یک مرکز فکری و توسعه بیشتر اطلاعات، آموزش و پرورش، و زیرساخت های پایتخت فرهنگی و آموزشی - نهاد دولتی در سال ۲۰۰۴ همزمان با انتقال پایتخت از آلماتی به آستانا افتتاح شده است.

رئیس جمهور در جریان افتتاح این کتابخانه هدف از تأسیس آن را فرصتی برای ذخیره سازی کتب و منابع بصورت دیجیتال و ورود به فضای مجازی مدرن، مکانی که نقش برجسته ای در روند آموزشی کشور دارد، معرفی کرده است.

امکانات مدرن این کتابخانه در قالب منابع الکترونیکی ، ارائه خدمات کتابشناسی ، اتاق مطالعات الکترونیکی نفت و گاز، اتاق مطالعه علوم، گروه جهانی ادبیات، اتاق مطالعه برای افراد معلول با آخرین تکنولوژی و امکانات فنی پیشرفته، از ویژگی های این کتابخانه است.

در کتابخانه حدود ۲,۵ میلیون کتاب و ۱۷ اتاق مطالعه با ۵۰۰ صندلی وجود دارد، اعضاء این کتابخانه امکان خواهند داشت تا از راه دور و از طریق وب سایت کتابخانه به آدرس http://nabrk.kz و http://nabrk.kz/wps/portal/nabrk از کتابها و منابع کتابخانه استفاده کنند. کتابخانه علاوه بر این سایت ها سایت های اینترنتی دیگری نیز برای ارائه خدمات اطلاع رسانی و منابع دیجیتالی در موضوعات مختلف دارد. سیستم تهیویه کتابخانه با یک سیستم قابل محاسبه طراحی و ساخته شده است که متناسب با وضعیت هوای بخش های مختلف کتابخانه را تنظیم می کند.همانطور که در عکس ساختمان این کتابخانه مشاهده می شود معماری ساختمان به گونه های ساخته شده است که حداکثر نور لازم در طبقات مختلف کتابخانه تأمین شود کتابخانه علمی قزاقستان شعبات مختلفی در شهرهای قزاقستان دارد.

در آستانا پایتخت قزاقستان علاوه بر کتابخانه اولین رئیس جمهور و کتابخانه علمی ملی قزاقستان تعداد ۶ کتابخانه تخصصی کودک و ۵ کتابخانه مهم دانشگاهی وجود دارد.

در پی عزیمت یک هیأت از کتابخانه علمی قزاقستان به تهران یک تفاهمنامه همکاری های تبادلات اطلاعات و فعالیت های آموزشی و پژوهشی منعقد گردید این تفاهم نامه که در ۶ ماده تنظیم شده و به امضای رئیس کتابخانه ملي جمهوري اسلامی ایران و "رئیس کتابخانه علمي قزاقستان رسیده، دو طرف در خصوص مبادله تجربه و اطلاعات در زمینه علوم کتابداری و اطلاع رساني، کتابخانه دیجیتال، نسخه شناسي، منابع نفیس

http://ortcom.kz/ru/news/dni-otkritih-dvereio-nachalis-v-biblioteke-pervogo-prezidenta-respubliki-kazahstan.9546 290

خطي، فراهم آوري، فهرست‌نویسی، منابع دیجیتال، حفاظت و مرمت منابع به توافق رسیدند .هم چنین مقررشد دو طرف در زمینه مبادله استاد و کارشناس و مواد کتابخانه ای شامل نسخه هاي خطي، منابع اطلاعاتي چاپي و غیرچاپی و اطلاعات موجود در زمینه انتشارات جدید سالانه و هم چنین تهیه و ارسال نسخه رقومی کتاب های خطی و چاپ سنگی با هم همکاری کنند .

برگزاری مشترك نمایشگاه های معرفی در سازمان طرف مقابل اعم از اسناد، پوستر و عکس از دیگر مفاد این تفاهم نامه همکاری است: این تفاهم نامه به مدت سه سال معتبر اعلام گردیده است.۲۶۶

در کتابخانه های قزاقستان هزاران نسخه خطی به زبان های مختلف مخصوصا به زباهای روسی، انگلیسی و قزاقی وجود دارد. « در بین نسخه های دستنویس بیش از ۱۰۰ نسخه دستخط فارسی وجود دارد. پیش از این تصور بر این بود که در کتابخانه های قزاقستان دستخط های فارسی نباشد در حالی که در کتابخانه قزاقستان نسخه های ارزشمندی از آثار نورالدین عبدالرحمن جامی، میر سید علی همدانی، امیر خسرو دهلوی، و رشید الدین و طواط ، نسخه هایی از گلستان سعدی، دیوان حافظ، دیوان بیدل، دیوان انوری، دیوان جامی و خمسه نظامی به چشم می خورد