تاریخ امارات متحده عربی

تاریخ

تاريخ طولاني امارات به سالها پيش چيزي در حدود 100 هزار سال قبل بر­مي­گردد. آثار بجا مانده از عصر حجر که اخيراً در کنار کوه­هاي حجر پيدا شد و قدمت زندگي در اين کشور را نشان و بخوبي بيان مي­کند.

پيش از اين آثار، آثاري از حرفه­هاي دوران گذشته که متعلق به 5500 سال قبل از ميلاد حضرت مسيح که 7500 سال قبل مي­باشد مي­باشد را شامل مي­شود. زماني که ميزان رطوبت در اين اماکن بالاتر بوده و اين سرزمينها سرشار از منابع غذايي بوده است و باعث مي­شد انسانها در اين اماکن سکنا گزينند.

وجود شرايط آب و هوايي مناسب در آن زمان باعث ايجاد ارتباط­هاي گسترده­تري مي­شد و اين ارتباط­ها باعث ايجاد حرفه­هایي براي مردم عصر حجر گرديد و حاصل زحمات انسانهاي آن زمان در آثار بجامانده کاملاً مشهود مي­باشد.

پس از آنکه آب و هوا رو به خشک شدن گذاشته است انسانها براي بقاي خود اقدام به محسور نمودن مکانهاي زندگي و ساخت قلعه­ها کرده­اند و تمرکز خود را روي کار کشاورزي گذاشتند تا بتوانند امرار معاش نمايند. بعدها در اين مکان براي گذراندن معشيت خود روبه پرورش شتر آورده­اند که يک محصول استراتژيک محسوب مي­شده است و در پايان هزاره دوم پيش از ميلاد آثاري از کشف آبياري­هاي جديدتر براي بهره­برداري در مناطق وسيعتري از زمين­هاي کشاورزي صورت گرفته است. و نتيجه گسترش زمين­هاي کشاورزي جمعيت اين مناطق نيز بطور افزاينده­اي رو به افزايش گذاشت. (برگرفته شده از سایت ویکی پدیا)

در قرن اول بعد از ميلاد حضرت مسيح عبور کاروانهايي که از مسير امارات به سمت سوريه و عراق مي­رفتند و همچنين گسترش کشتيراني در خليج­هاي حوزه کشور امارات متحده عربي که البته آن موقع هنوز اين کشور شکل نگرفته بود و برداشت مرواريدهاي با ارزشي که در حدود 1000 سال استخراج آنها از دل دريا صورت مي­گرفت و به مرور تجارت به شکل جديد و مهمي داشت شکل فعلي خود را بدست مي­آورد.

ظهور دين اسلام توسط پيامبر عظيم شأن اسلام، حضرت محمد مصطفي(ص) در سال 630 بعد از ميلاد مسيح صورت گرفت که اين دگرگوني عظيم شامل اين شيخ نشين نيز شد.

در سال 637 بعد از ميلاد مسيح ارتش مسلمانان از جلفا(رأس الخيمه) استفاده بهينه­اي جهت تدارک و آماده سازي براي حمله به کشور ايران استفاده نمودند که البته در اين کار بسيار موفق هم عمل کردند و توانستند بر کشور ايران تسلط پيدا کنند. (همان)

جلفا از يک نظر ديگر نيز حائز اهميت بود و مهم محسوب مي­شد و آن هم به لحاظ وجود مرواريدهاي بسيار زيادي که در اين زمينه وجود داشت و باعث تبديل شدن به مرکز تجاري و مراودات تاجران بسياري از سراسر دنيا مي­شد.

پرتقالي ها در قرن شانزدهم بعد از ميلاد حضرت مسيح(ع) وارد خليج فارس شده و به اين مناطق يورش آوردند و با جنگهاي خونين با اعراب و ساکنين بومي اين مناطق برآنها چيره شده و کرانه­هاي خليج فارس را به تصرف خود در آوردند.

به هر حال زماني که قدرت­هاي اروپايي همچون پرتقال و انگليس بر سر بدست آوردن حاکميت اين مناطق به رقابت پرداختند با سياست­ ورزي انگليسي­ها و جمع کردن بيش از20000 ملوان و 60 ناو بزرگ جنگي بر ديگر قدرت­ها پيروز شده و خط تجارت و همچنين حاکميت بر سواحل خليج فارس و هندوستان را در اختيار گرفتند. (Abed, 2001:148)

دورنماي تاريخي

همانطور که گفته شده امارات متحده عربي از اتحاد هفت شيخ نشين عربي شکل گرفته است که در شبه جزيره عربستان سکنا داشته­اند. اين مکان در کرانه­هاي جنوبي خليج فارس و شمال غرب کرانه­هاي درياي عبمان قرار دارد. اين منطقه هفت قرن است که تحت دين اسلام قرار گرفته است و بخاطر مشکلات قبيله­اي و مرزهاي نامشخص به طور مکرر درگيري­هاي مرزي را با همسايگان خود دارد که جدي ترين اين درگيري­ها که عمدتاً بخاطر اختلافات فرهنگي و زبان مي­باشد با ايران و بر سر جزاير سه­گانه مي­باشد. (جناب، 94:1387)  

عمدتاً مليت هاي امارات متحده عربي از دو قبيله بزرگتر و مهم امارات شکل گرفته است به نامهاي قواسيم (Qawasim) و مليت مهم ديگر بنيياس(Baniyas) مي­باشد و اصل شکل گيري اين قبايل قوي­تر برقبايل ضعيف­تر در قرن هجدهم بوده است.

قبایل

قبيله قواسيم

عمد کار افراد اين قبيله تجارت بوده چه در دريا و چه در خشکي که باعث قدرت مالي و نظامي آنها در منطقه مي­شد. اين قبيله شامل شيخ نشين­هاي فعلي رأس­الخيمه و شارجه مي­شوند.

قبيله بني­ياس

افراد اين قبيله بيشتر به چوپاني و کشاورزي مي­پرداختند و امورات داخلي اين کشور معمولاً به دست اينها بوده است. ساکنين ثابت و روستانشين مناطقي که در حال حاضر شيخ نشين­هاي ابوظبي و دبي را تشکيل مي­دهد که همچنان مديريت کلي کشور نيز بدست اين دو شيخ نشين بزرگ صورت مي­گيرد.

از قرن هفدهم تا حدود قرن نوزدهم قسمتي از کرانه­هاي درياي عبمان به کرانه دزدان دريايي شهرت پيدا کرده بود و دليل آن حضور دزدان دريايي بود که به کشتي­هايي که از اين منطقه عبور مي­کردند حمله­ور مي­شدند و اقدام به غارت کشتي­هاي عبوري مي­نمودند. پس از تسلط انگلستان بر آب راه­هاي خليج فارس و درياي عبمان اين کشور نيروهاي مسلح خود را براي مقابله با دزدان دريايي به کرانه هاي رأس­الخيمه و ساير بنادر که محل تردد دزدان دريايي بود اعزام کرد. این جنگ­هاي خونين و سنگين در ظاهر براي امن نگه داشتن خط دريايي انگلستان صورت گرفته بود اما بعضي از تاريخ دانان نوشته­اند که هدف انگلستان نشان دادن قدرت خود بر ساير کشورهاي اروپايي و بيان تسلط خود بر اين مناطق بوده است. (برگرفته شده از سایت ویکی پدیا)

قانون انگليسي

در سال 1820 ميلادي کشور هميشه سياستمدار و زيرک انگليس قرار داد صلحي را با شيخ نشين­هاي اصلي کرانه­ دزدان(عبمان) و بحرين امضا کرد که در اين قرارداد به دنبال هدف پايان دادن به غارت و چپاول دزدان دريايي بود و از طرفي آنها را مجبور کند که به خريد و فروش برده پايان دهند البته انگليسي­ها عمدتاً در پي تثبيت قدرت خود در منطقه، همزمان با امن کردن شرايط براي بهره­هاي مالي بوده اند.

اما اين قرارداد تمريني براي اعراب جهت به نظم درآمدن بود که تا سال 1835 ميلادي به درازا کشيد که در اين سال شيخ نشين­هاي امارات به يک قرارداد جديد آتش بس موافقت کردند و در اين قرارداد پذيرفتند که به هيچ عنوان به کشتي­ها و نيروهاي انگليسي تعرض نکنند و اگر اين اتفاق به هر صورتي به وقوع بپيوندد اقدام به جبران خسارت نمايند. البته اين قرارداد تا ماه مي 1853 ميلادي چندين بار تمديد شد و با امضا يک عهدنامه به تفاهم رسيدندکه کليه خصومت­هاي دريايي را به پايان برسانند.

اين پيمان که بين هفت شيخ نشين امارات و کشور انگلستان صورت گرفت و حق نظارت بر آن به عهده انگلستان بود که در آن هيچ يک از طرفين اجازه هيچ گونه تعرض به يکديگر و خصوصاً نيروهاي انگليسي را نداشتند و کليه اين شيخ نشين­ها زير نظر انگلستان اقدام به فعاليت مي­نمودند. اين شرايط بعلت جدايي عبمان از آنها تا حدودي بي نتيجه مي­ماند و تجاوزات و جنگ­هاي مقطعي بين آنها معمول بود تا اينکه در سال 1971 ميلادي تسلط انگليس از اين شيخ نشين­ها برداشته شد و امارات متحده عربي با هفت شيخ نشين اعلام استقلال نمودند. به محض جدا شدن انگليس از اين منطقه البته قبل از استقلال امارات در سال 1892 ميلادي فرانسه، آلمان و روسيه به منطقه خليج فارس علاقه­مند شدند و انگلستان که منافع خود را در خطر مي­ديد با شيخ هاي امارات يک معاهده جديد آتش بس با نام (توافق نامه انحصاري) امضا کرد که مهمترين مباحث آن در اين قرارداد عدم مداخله، فروش زمين يا توافق نامه با هر کشور ثالثي بدون اجازه و هماهنگي با انگلستان بوده است. از اين دوره تا سال 1971 که استقلال امارات اعلام شد شيخ نشين­ها تحت حمايت انگلستان بودند به اين معنا که کشور انگلستان مسئوليت دفاع از شيخ نشين­ها و تنظيم روابط خارجي آنها را بعهده داشت و تا زماني که شيخ­ها از حکومت سلطنتي عرب بطور سنتي پيروي مي­کردند و هر حاکم در حيطه حکومتي خود قدرت مطلق واقعي بود اين موضوع ادامه داشت. (Darraj & Puller 2004:87)

خط استقلال

در سال 1952 کشور انگليس به حاکمان شيخ نشين­ها پيش نهاد ايجاد يک انجمن آتش بس و تأسيس آن را دارد تا در زمينه­ سياستهاي عمومي و موضوعات اجرايي آن انجمن تصميم گيرنده باشد و مصوبات آن مورد تأييد و اجراي همه­ي شيخ نشين­ها قرار گيرد تا با اين کار آنها را براي تشکيل يک اتحاديه تشويق نمايد. اين حاکمان در هر سال دو بار با يکديگر ديدار داشتند که تحت نظارت انگليس به عنوان مأمور سياسي در دبي هدايت مي­شد. از سال 1958 که نفت خام در سواحل ابوظبي براي اولين بار کشف شد. شرايط مالي در اين شيخ نشین رو به بهبود نهاد و همين مسئله منجر به افزايش قدرت و نفوذ اين شيخ نشين­ در ميان ساير شيخ نشين­ها شد. (Ibid: 98)

از سال 1960 استخراج رسمي نفت خام آغاز شد و از سال 1962 ميلادي توان مالي شيخ نشين ابوظبي بطور فزاينده­اي گسترش پيدا کرد و توانست اين شيخ نشين را به عنوان قوي­ترين شيخ نشين امارات حفظ نمايد.

شيخ شاخبوت ابن سلطان آل نوجيان کسي بود که براي اولين بار حق امتياز استفاده از نفت خام براي گسترش شيخ نشين ابوظبي را در سال 1928 را پيشنهاد کرد و در سال 1966 معذول شد. شوراي مشورتي برادر کوچکترش شيخ زايدابن سلطان آل نوجيان را جانشين وي اعلام کرد. (Ibid: 99)

با برنامه ها شيخ زايد شيخ نشين ابوظبي تغيير چهره داد. درآمدهاي عمومي که از صنعت نفت کسب کرد را در کارهاي عمومي و تدارک براي تهيه خدمات عمومي در اين شيخ نشين اختصاص داد. اين برنامه­ها در کنار ثروت کلاني که ابوظبي از درآمدهای نفتی بدست آورد آن را تبديل به برترين قدرت و مهم­ترين شيخ نشين امارات کرد. در سال1966 نفت خام در دبي هم کشف شد و اين نعمت بزرگ وخداداد به اين شيخ نشين نيز کمک شاياني در جهت پيشرفت و گسترش نمود تا جايي که توانست بعنوان دومين قدرت در بين شيخ نشين­ها خود را معرفي کند. (Ibid: 99)

شیخ زاید و امارات متحده عربی

رفاه، هماهنگی و گسترش مدرنیته، مشخصه های امارات متحده عربی می باشد که تا حد زیادی به نقش شیخ زاید مربوط می شود که در هر دوره قبل از تشکیل فدراسیون و در نزدیک به 33 سال تا زمان مرگ او در نوامبر 2004 میلادی پیگیری شد.

شیخ زاید در حدود سال 1918در ابوظبی متولـد شد . شیخ زاید کوچکترین پسر از چهار پسـر شیخ سلـطـان می باشد که در سال 1922 تا سال 1926 بر ابو ظبی حکومت می نموده است. در آن زمان امارات هنوز شکل گرفته بود و امیر نشین ابوظبی هم قدرت زیادی نداشت و زندگی برای خانواده حاکمان هم خیلی ساده نبود و عمدتا درگیر جنگها و در گیری های داخلی بودند. (Ibid: 100)

شیخ زاید در سالهای 1920 تا 1930 به مردی بالغ و قوی تبدیل شده بود که تشنه آموزشهایی در دل کویر و دریا بود و از آموخته های آن دوران بعنوان آموزشهای طلایی دوران خود یاد می کند که بخشی از آنها به صید مروارید و بخشی دیگر به شکار شاهین در دل صحرا تعلق داشت که این بخش از زندگی شیخ زاید بعنوان علاقه دایم در وی تبدیل شد.

در اوایل سال 1930 پیش از میلاد زمانی که اولین گروه های اکتشاف نفت بنابر دعوت شیخ زاید به ابوظبی آمدند، اولین تجربه اش در صنعت نفت را توانست کسب کند و وقتی با توفیق همراه شد و منجر به کشف نفت شد این علاقه چند برابر شد. در سال 1946 میلادی شیخ زاید که هم اکنون بعنوان تاثیر گزار ترین شخص امارات شناخته می شود بعنوان نماینده حاکم در شرق ابوظبی انتخاب شد ودر واحه العین مستقر شد. شغل جدید شیخ زاید نه تنها شش روستای اطراف واحه العین را شامل می شد بلکه کل بیابان های اطراف را نیز شامل می شد. این شغل جدید به شیخ زاید کمک شایانی در آموزشهای حکومت داری کرد و او را آماده حاکمیت بر ابوظبی می نمود.

شیخ زاید هم که فردی سیاست مدار و فرصت طلب بود از شرایط بوجود آمده نهایت استفاده را برای آموزش و تعمیق روابط با سایر شیخ نشین ها می برد و از هیچ کوششی دریغ نمی کرد. شیخ زاید در وظیفه جدیدیش یک شرکت در زمینه مشاوره و پیدا کردن منابع در آمدی و همچنین کشف منابع نفتی استخدام کرد و توانست درایت خود را در نشان دادن چشم اندازی روشن از آنچه آرزو های وی را شکل می داد را نشان دهد و علاوه بر آن جایگاه خود را برای رهبری حکومت اثبات کند.

با وجود فقدان در آمد های مشخص برای حکومت العین شیخ زاید توانست پیشرفت های قابل توجهی را داشته و قدمهای موثری را برای پیشرفت در العین بردارد و همین مسایل در کنار قدرت حاکمیتی خاندان آل زیاد کمک شایانی بود برای شیخ زاید در رسیدن به حکومت و قدرت در امارات متحده عربی.

زمانی رویاهای شیخ زاید به حقیقت نزدیکتر شد که اولین محموله نفت خام امارات در سال 1962 میلادی صادر شد و در آمد های هنگفت نفتی را برای امارات به همراه آورد. در 6 آگوست سال 1966 میلادی شیخ زاید با توجه به نفوذ و قدرتی که پیدا کرده بود برادر بزرگتر خود را بعنوان حاکم ابوظبی گمارد و این ماموریت را از طرف خاندانش به او داد که با سرعت هرچه تمام تر با استفاده از پول نفت ابوظبی را به جلو براند و قله های پیشرفت را فتح کند.

یکی از این پله های ابتدایی که برای وی تعریف شده بود افزایش دادن مشارکت ایالات امارات بود که در سال 1968 میلادی اعلام آتش بس داده بودند در صندوق ملی گسترش امارات. شیخ زاید پس از استقلال امارات در سال1971 از زیر یوق انگلستان شروع به برقراری روابط حسنه در زمینه های مختلف فرهنگی و اقتصادی با سایر امیر نشینها کرد، این تلاشها در رسیدن به امارات متحده عربی به اوج خود رسید. شیخ زاید توسط حاکمان دیگر به عنوان اولین رییس جمهور برگزیده شد و ریاست جمهوری وی برای پنج سال پیاپی از طرف آنها تمدید شد. (Ibid: 108)

در طول سالهایی که شیخ زاید در العین بود چشم انداز خود را برای پیشرفت کل امارات گسترش داد و زمانی که به حکومت ابوظبی و سپس به ریاست جمهوری امارات رسید بیش از سه دهه برای به عمل رساندن چشم اندازهای خود تلاش کرد و توانست بسیاری از آنها را به عینیت رساند. یکی از مهمترین و اساسی ترین تفکرات شیخ زاید استفاده از منابع عمومی کشور به نفع تمام مردم امارات بود و اعتقاد داشت در این راستا همه مردم چه زن و چه مرد بایستی مشارکت داشته باشند و تحت نظر وی زنان به مشارکت در امور کشور بغیر از امور خانه داری تشویق می شدندو یکی دیگر از تفکرات مهم و استراتژیک وی تاکید بر حفظ ارزشهای بومی امارات و امیر نشینها بود که در این راستا طرح های بزرگ ملی را به اجرا در آورد تا جوانان با فرهنگ های بومی امارات آشنا شوند و در مقابل تهاجم فرهنگ هایی که بواسطه پیشرفتهای تکنولوژیک بر آنها غلبه میکرد حرکت سازنده ای نمایند.

از جمله کارهای فرهنگی شیخ زاید ساخت مسجدی بزرگ می باشد. مسجد شیخ زاید، سومین مسجد بزرگ جهان که در ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی قرار دارد، نام این مسجد از «شیخ زاید بن سلطان آل نهیان»گرفته شده‌است که بنیان‌گذار و نخستین رئیس جمهور امارات بوده‌است. مسجد شیخ زاید بن سلطان آل نهیان با طلا و سنگ مرمر تزئین شده و گنجایش بیش از ۴۰ هزار نمازگزار را دارد. در این مسجد همچنین بزرگترین فرش دنیا و بزرگترین لوستر قرار داده شده است. فرش دستبافت این مسجد در ایران با نقشه هنرمند ایرانی علی خالقی توسط ۱۲۰۰ بافنده در نیشابور بافته شده و بیش از هفت هزار متر مربع از مساحت مسجد را پوشش می‌دهد و وزن آن ۴۷ تن است. لوستر استفاده شده در مسجد نیز از کریستال مشهور چک یعنی سواروفسکی ساخته شده و ابعاد آن ۱۰ در ۱۵ متر است. گنبدهای مسجد آل نهیان که ارتفاع آنها بیش از ۷۰ متر از داخل و ۸۵ متر از خارج است، در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است. این مسجد همچنین دارای چهار گلدسته به ارتفاع ۱۰۰ متر است. در این مسجد از ۲۸ نوع سنگ مرمر مختلف استفاده شده است که از ایتالیا و چین و دیگر کشورها آورده شده‌اند. پیش‌بینی شده این مکان به یکی از بزرگترین اماکن گردشگری امارات تبدیل شود. این مسجد به طور رسمی در ماه رمضان در سال ۲۰۰۷ میلادی گشوده شد. این مسجد در منطقه‌ای بزرگ میان دو پل مصفا و مقطع قرار دارد. ورود به این مسجد بر خلاف تمامی مساجد امارات برای نامسلمانان نیز مجاز می باشد. (Ibid: 118)

استقلال

شيخ نشينهاي امارات متحده عربي در سال 1966 به يک اتحاد اوليه دست يافته و آن را اعلام کردند و تا مارس سال 1971 ميلادي مقدمات استقلال کامل امارات متحده عربي بطول انجاميد. در اين سال کشور انگلستان ارتش خود را از امارات خارج کرد و بحرين و قطر جدايي خود را از اين اتحاد اعلام کردند در جولاي 1971 ميلادي شش تا از متحدين آتش بس(ابوظبي، عبمان، الفوجيره، دبي، شارجه و امالقيون) با يک اتحاد مشروطه مبني بر دست يافتن به استقلال بعنوان کشور امارات متحده عربي موافقت کردند و در يکم دسامبر سال 1971 ميلادي متحدين حکومت سلطنتي بريتانياي کبير تمام معاهدات موجود با متحدين کرانه آتش بس يافته را فسخ کردند و روز بعد را روز استقلال امارات ناميدند. هفتمين شيخ نشين يعني رأس الخيمه در فوريه 1972 ميلادي به امارات متحده عربي متصل شد.

در زمان استقلال شيخ زايد ابن سلطان آل نوجيان به عنوان اولين رئیس جمهور امارات برگزيده شد. شيخ زايد اين مقام را تا زمان مرگش در سال 2004 ميلادي در اختيار داشت و پس از او حاکم دبي شيخ راشدابن سعيد آل مختوم که نائب رئيس جمهور بود جانشين وي شد و پسر بزرگ شيخ زايد يعني شيخ مختوم که وليعهد دبي مي­باشد بعنوان نخست وزيرانتخاب شد. در سال 1986 شيخ زايد هر دو پست نائب رئيس و نخست وزيري را خودش بعهده گرفت تا به اختلافات در امارات و خصوصاً شيخ نشين دبي دامن نزده باشد اما پس از مرگش در سال 1990 شيخ مختوم موفق شد بعنوان حاکم دبي، نائب رئيس و نخست وزير امارات متحده عربي انتخاب شود. در سال1991 امارات متحده عربي يک قانون اساسي را پذيرفت که مشروط بر انقضا پنج ساله بود و در سال 1996 بعنوان يک قانون دائم پذيرفته شد. (Potts, 2000:111)

و پيش از آن حکومت مرکزي در سال 1976 کليه اختيارات حکومتي فدرال يا همان اتحاديه امارات را در دست گرفت که شامل وزارت دفاع، خدمات هوشمند(فناوري اطلاعات و مخابرات) مهاجرت، امنيت عمومي يا همان پليس و کنترل مرزها مي باشد.