مجموعه غارهای موگائو دون خوانگ
مجموعه غارهای«موگائو دون خوانگ»
مجموعه غارهای«موگائو دونخوانگ(Mogao Dunhuang Caves. Gansu Provonce)» واقع در شمال غربی چین، پردامنه‌ترین، باشکوه‌ترین و کاملترین گنجینه‌ي هنر بودایی در جهان به‌شمار ميرود. اين مجموعه غارهاي پنج طبقه‌اي ظريف و زيباي هنري، در دو کیلومتری حومه‌ي شهر دون هوان در استان گانسو در شمال غربی چین و در دامنه‌ي کوه«مینگشَن(Mingshan)» جاي گرفته است. سنگ تراشي و کنده کاری اين غارها از سال366میلادی آغاز تا قرن هفتم و عصر سلسله‌ي تانگ، شمار آنها به بیش از یک هزار غار رسید، از اینرو آنها را غار هزار بودا هم مينامند. استادان ماهر سنگ تراش، همزمان با كندن غارها مجسمه‌هايي از بودا و شاگردانش را نيز در دل اين غارها به بهترين و زيباترين وجه ممكن و بامهارت و ظرافت از سنگ تراشيده و از اين طريق عمق ايمان و باور خود به بودا را به نمايش گذاشته‌اند. از آنجا كه این مجموعه غارها در کنار«جاده‌ي ابریشم» قرار دارد، به‌عنوان پلي ميان ادیان، فرهنگ‌ها و دانش هنري شرق و غرب ارتباط برقرار نموده و مهارت‌هاي هنری ساير ملل با هنرهای ملی چین را در هم آمیخته و سبک‌های هنری مختلف به كار رفته در آن باعث شكوه، عظمت، ظرافت و زيبايي هرچه بيشتر این گنجینه‌ي تاريخي- هنری شده است.
عليرغم تحولات گسترده‌ي تاریخی و تخریب‌های به عمل آمده، درحال حاضر500 غار و 50 هزار متر مربع نقاشی دیواری و بیش از دو هزار پيكره‌ي متنوع سنگي در اين مجموعه حفظ شده است كه تزیینات لباس و ویژگی‌های دوره‌هاي مختلف تاريخي در آنها به وضوح نمایان است. نقاشی‌های دیواری اين مجموعه نیز در نوع خود بينظير و بسیار باعظمت است كه اگر تمام آنها به هم متصل شوند به صورت دالاني به طول30 کیلومتر نقاشی در میآید. موضوع این نقاشی‌های دیواری را اغلب مسايل مربوط به آيين بودا، از جمله تصاویر بودا، پيروان بودا، حکایت‌هاي بودايي، داستان‌هايي از هند، آسیای میانه و چین و نقاشی‌های تلفيق شده با آيين بودا و اشخاص تاریخی تشكيل ميدهند. در اين نقاشی‌ها كه در دوران‌هاي مختلف خلق شده‌اند، زندگی اجتماعی، لباس‌ها و کلاه‌ها، سبك پيكر تراشي، معماری، موسیقی و رقص و آکروبات ملل مختلف واقع در مسير جاده‌ي ابريشم نقش بسته و حوادث تاریخی و مبادلات فرهنگی چین با ديگر كشورها در آن به ثبت رسيده است. از اینرو، دانشمندان غربی این نقاشی‌های دیواری را«کتابخانه‌ي دیواری» مینامند.
در سال1900ميلادي، پس از كاوش‌هايي كه در اين غارها صورت گرفت، یک اتاق مخفی نگهداری کتاب به طول و عرض سه متر کشف شد كه مردم آن را«غار نگهداری کتاب» نامیده‌اند. در درون این غار کتاب‌ها، پارچه‌های بافته شده، دستنوشته‌ها، نقاشی‌ها و تصاویر بودایی و حدود 50 هزار مورد اثر نادر یافت شد كه تاریخ آنها از قرن چهارم تا قرن یازدهم میلادی بود و موضوعات آنها تاریخ، جغرافی، سیاست، ملل مختلف، مسایل نظامی، زبان و خط، ادبیات و هنر و مذهب، علوم پزشکی، علوم و فنون و ساير موضوعات كه درواقع، دایره المعارفي از دوران باستان چین است. پس از کشف اين غار کتاب‌ها، متأسفانه بسیاری از این آثار را خارجیان به سرقت برده و هم اکنون در انگلیس، فرانسه، روسیه، هند، آلمان، دانمارک، سوئد، کره‌ي جنوبی، فنلاند و آمریکا نگهداری میشود که معادل دو سوم کل آثار کشف شده از اين غار است. اين گنجينه‌ي عظيم تاريخي، فرهنگي و هنري در سال1987ميلادي در فهرست ميراث جهاني به ثبت رسيد.