تاثیر بودیسم در توسعه فرهنگ ایدئولوژیک چین
تأثیر بودیسم در توسعهی فرهنگ و جهان بینی چینی
آیین بودایی چینی بیشترین تأثیرها را در فرهنگ و جهان بینی چینی از خود برجای گذاشته است. در دوران سلسلههای تانگ و سونگ، آیین بودا بخشی از جریان اصلی تفکرات اجتماعی بود، و به حلقه ی وصل جدایی ناپذیر گذشته و آینده در تاریخ تفکر چینی تبدیل شده بود. آیین بودا فلسفهی چینی را غنی تر ساخت. این آیین عملکرد موضوع خودآگاهی، نظریهی معرفت، نظریهی اخلاقی، و نظریهی زمان و مکان را از دیدگاه جهان مجرد تبیین کرد. و موضوعات فراوان فکری و نگرشی در خصوص تضادهای رقابت آمیز همچون دروغ و راست، حقیقت و مجاز، مرگ و زندگی، اشراق ناگهانی و اشراق تدریجی، نسبی و مطلق بودن، فانی و جاودان، کل و جزء، موقتی و پایداری را مطرح و مقولههای فلسفهی چینی را غنی تر ساخت. آیین بودایی و طریقت تائویی نبوغ و پندارها را در فرهنگ سنتی چین توسعه دادند. اولاً، در نقاشی سنتی چینی توسط دانشمندان، نقاشیهای متنوع بودایی و تائویی پدیدار شدند. ثانیاً، تعدادی اثر مشهور ادبی با موضوعات بودایی و یا تائویی در ادبیات سنتی چین به وجود آمد. این کارها به همراه خود مفاهیم هنری جدید، سبک تازه، و روش بدیعی در نوشتن پدید آوردند. لی بَی[i] شاعر مشهور دوران سلسلهی تانگ، یکی از بهترینهای عصر خود بوده است. وی ابیاتی همچون « همانگونه که من آرام برای مراقبه مینشینم/ تمام جهان در درون موهایم رسوخ میکند» را سروده است. وی اشعار فراوان دیگری سروده که مملو از تفکر جاودانگی به همراه احساس دلپذیری از طبیعت است. اشعار بوداییِ عصر تانگ اثر مستقیمی بر شاعران دوران سونگ گذاشته است. اوج سرایش غزلیات «چی» در عصر سونگ، اغلب برگرفته از داستانهای تائویی بود. به علاوه، تعداد زیادی از دست نوشتهها و متون ادبی هم مفاهیم رمانهای خلق شده در دوران سلسلههای تانگ و جین را بیان میکردند. بین داستانهای ادبی و قصیدههای اُپرایی برگرفته شده از سوتراهای بودایی و شکل گیری ادبیات بعدی متداول چینی، ارتباط منطقی وجود دارد. نقل قول از عقاید فرقهی چان نه تنها از سوی اندیشمندان مکتب اصولی در دوران سلسلههای سونگ و مینگ ادامه یافت، بلکه در آثار ادبی ادبیات متداول بعدی نیز تا حدودی تأثیر داشته است.
آیین بودا در اوایل دوران چینگ نیز که اندیشههای علمی خود را از طریق روش استدلالهای عقلانی، همزمان موضوعات تازه را اخذ و به آنها شکل جدیدی داده و آنها را غنی تر میساختند، متفکران زیادی را تحت تأثیر قرار داد.
[i] - Li Bai (شاعر بسیار معروف چینی هم عصر دوران سلسله ی تانگ که متولد مناطق غربی چین است «بنا به نقلی از سرزمین شرق ایران» بوده است - مترجم)