جشن عید فطر در سیرالئون

از دانشنامه ملل
نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۹ توسط Amani (بحث | مشارکت‌ها)

یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین جشن‌های مسلمانان سیرالئون مراسم عید فطر است که به چند بخش تقسیم می‌شود و به‌مدت چند روز نیز ادامه می‌یابد. در طول این چند روز موجی از شادی سرتاسر مناطق مسلمان نشین را دربر می‌گیرد و مسلمانان با شور و شعف خاصی به جشن و پایکوبی می‌پردازند.انتخاب روز عیدفطر در سیرالئون موضوعی بسیار مهم است. معمولاً برای انتخاب روز عیدفطر ائمه جمعه و جماعات مساجد فریتاون گردهم آمده و در مورد تعیین روز عیدفطر به مشورت می‌پردازند. در نهایت نیز روزی که مورد اتفاق اکثریت باشد درنظر گرفته می‌شود و جالب است در انتخاب روز عیدفطر توجهی به رویت ماه نمی‌شود!. پس از مشخص شدن روز عید، این روز - برای اعلام تعطیل عمومی- به دولت سیرالئون ابلاغ می‌گردد. شب عید فطر در سیرالئون به شب بیداری و دیده‌­بانی (واچ نایت)(Watch Night) معروف است. در چنین شبی مسلمانان با اجرای مراسمی خاص تا صبح بیدار مانده و مراسم مختلفی انجام می­‌دهند. در این ارتباط گروه‌های مختلف مردم و اعضای سازمان­‌های اسلامی از اوایل شب با آرایش‌­هایی متفاوت و با همراهی مارش و موزیک دسته دسته به خیابان‌­ها آمده و هلهله‌­کنان به طرف جایگاه مخصوص از پیش تعیین شده حرکت می‌­کنند. در طی این مراسم سازمان‌های اسلامی برای متمایز ساختن خود از دیگر گروه‌ها و سازمان‌ها، معمولاً اقدام به ساخت برجک‌ها و گلدسته‌هایی بزرگ و کوچک رنگی از کاغذهای ملون، برگ درخت، چوب و شاخه‌ی نرم درخت و... می‌نمایند و برای جلب توجه‌ تماشاگران؛ برجک‌ها و گلدسته‌های خودرا به اشکال مختلف از جمله کلبه، حیواناتی نظیر شیر و پلنگ، تمثال‌های شخصیت‌های تاریخی و دینی و... می‌سازند. برخی از این ماکت‌ها نیز شامل برج‌ها و طاق نصرت‌های بزرگ و زیبایی است که توسط افراد قوی هیکل و ارابه حمل می‌شوند و مردم در دو طرف این ماکت‌ها به رقص و پایکوبی می‌پردازند. اعضای هر گروه به ویژه بانوان نیز لباس مخصوص و متحدالشکلی که به آنها «اشوبی» گفته می‌شود بر تن کرده و با همراهی موسیقی خاص حرکات موزون نمایشی را انجام داده و تلاش می‌کنند نظر تماشاگران را به خود جلب نمایند. راهپیمایان در ادامه در صفوفی منظم به سوی میدان بزرگ شهر و روستای خود که شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی، قضائی و دینی نیز حضور دارند حرکت می‌کنند. در این محل هیأت داوران پس از بررسی گروه‌های مختلف شرکت کننده در جشن و تجهیزات آنها از جمله نوع و کیفیت برج‌ها و گلدسته‌ها، آرایش ظاهری، سرود و اشعاری که قرائت می‌کنند و...اسامی برندگان را اعلام می‌کنند. به هر یک از برندگان جوایزی همچون پول نقد، کاپ نقره و همچنین گواهینامه شرکت در مراسم اهدا می‌گردد[i]. نتیجه مراسم نیز (که در واقع یک نوع مسابقه است) در رسانه‌های گروهی پخش می‌شود. این مراسم در تمام شهرهای مسلمان نشین، به ویژه مناطق تمنی نشین، برگزار می‌شود[۱]. اعتقاد عمومی مسلمانان سیرالئون بر این است که در صبح عید فطر اموات برای دیدار اقوام و کسب رزق و روزی خود به منازل بازماندگانشان می‌روند. لذا زنان مسلمان از اولین ساعات روز عید فطر برای اطعام فقرا و اموات خود اقدام به پخت بهترین و خوشمزه‌ترین نوع غذاها که به آن «فول باندی» گفته می‌شود می‌نمایند و یک بشقاب کامل از این غذا را به همراه تعدادی «کولانات» در بالای تخت و یا مکانی که متوفّی در آنجا در گذشته است قرار می‌دهند. آنان بر این باورند که مردگان از غذاهای مذکور تناول می‌نمایند. این عمل تقریباً در تمام منازل پیش از رفتن به نماز عید فطر صورت می‌گیرد و آنان معتقدند در غیر این صورت ارواح مردگان مربوطه عصبانی شده و سال آینده برای اعضای خانواده سال خوبی نخواهد بود. بعد از اطعام، خانواده‌ها خود را برای برگزاری مراسم جشن عید فطر آماده می‌کنند از این روی کلیه مسلمانان اعم از زن و مرد لباس‌هایی نو بر تن کرده و زنان برای پذیرایی از میهمآنان و اقوام خود غذاهای مختلف پخت می‌کنند. مسلمانان سیرالئون قبل از اقامه نماز عید فطر، زکات فطر را که در محل «مود» نامیده می‌شود پرداخت می‌کنند. زکات عید فطر عمدتاً به صورت برنج پرداخت می‌شود و عده‌ای معتقدند اگر قبل از رفتن به نماز عید فطر «مود» پرداخت نشود روزۀ آنها مورد قبول درگاه خداوند متعال نخواهد بود. با این همه برخی دیگر از علماء اعتقاد دارند «مود» را در صورت وجود عذر شرعی تا سه ماه بعد از ماه رمضان نیز می‌توان پرداخت نمود. عده‌ای نیز شرط وجوب «مود» را استطاعت مالی می‌دانند به این معنا که اگر برنج کافی برای مصرف عید فطر و فردای آن داشته باشند مازاد آن را باید برای «مود» پرداخت نمایند. نماز عید فطر در میادین بزرگ و معروف شهرها خصوصاً فریتاون با حضور رئیس‌جمهور، وزرا، شخصیت‌های بزرگ سیاسی فرهنگی دینی، خبرنگاران، دیپلمات کشورهای اسلامی و جمع کثیری از مسلمانان تقریباً ساعت 10 صبح اقامه می‌گردد. قبل از اقامه نماز عید فطر نمازگزاران هماهنگ با مؤذن به ذکر «تکبیر» و «تهلیل» می‌پردازند و در بین اذکار ورود رئیس‌جمهور و امامان و شخصیت‌های برجسته به اطلاع مردم می‌رسد. برگزار کنندگان نماز عید در صورتی که رئیس‌جمهور مسیحی باشد مراسم نماز را طوری هماهنگ می‌کنند که وی بعد از سلام نماز در جایگاه حضور یابد و بر اساس اطلاعات خود در خصوص اهمیت و دستاوردهای ماه رمضان و همچنین حضور و مشارکت مسلمانان در توسعه کشور صحبت کند.خطبه‌های امام در عید فطر نیز معمولاً بسیار کوتاه و در ارتباط با حمد و ثنای خداوند متعال، حضرت پیامبر(ص) و تعریف و تمجید از شخصیت‌های سیاسی حاضر در نماز می‌باشد.عید فطر در سیرالئون تعطیل عمومی است و حضور مردم در این نماز بسیار گسترده است.بعد از اقامه نماز عید فطر مسلمانان جهت دید و بازدید به خانه‌های اقوام و دوستان خود می‌روند و مردها به همسران و فرزندان به مناسبت برپای داشتن روزه‌­های ماه رمضان عیدی می‌دهند[۲].

سلیمفو(عیدی) روز عید فطر

یکی از سنت‌های جالب مسلمانان سیرالئون دریافت عیدی است که خصوصا در روز عید فطر اجرا می‌شود. سنت حسنه «سلیمفو» یا عیدی در بین مسلمانان سیرالئون از قدیم مرسوم بوده است و بر اساس سنت‌های بومی زمانی که دو نفر در بین راه و یا در منزل به یکدیگر می‌رسند کسی که اول سلیمفو بگوید باید عیدی را دریافت کند. البته این سنت بین تمام سیرالئونی‌ها اعم از مسلمانان و مسیحی‌ها مرسوم است به این معنا که سنت سلیمفو ممکن است بین مسلمانان و مسیحی‌ها نیز صورت پذیرد. فرهنگ سلیمفو در این کشور تا اندازه‌ای عمومیت دارد که ممکن است یک وزیر به مسلمانی فقیر و بی‌بضاعت سلیمفو گفته و عیدی دریافت کند!در روز عید فطر کودکان و نوجوانان با قرائت سرودهای اسلامی از علماء، ائمه جماعت و رؤسای قبایل عیدی دریافت می‌کنند که این عیدی ممکن است علاوه بر پول شامل قطعه‌ای نان برنجی باشد که خانواده‌ها برای اجداد خود تهیه کرده‌اند[۳][۴].

نیز نگاه کنید به

پاورقی

[i] - هرچند جشن واچ نایت از جشن‌های بزرگ اسلامی است ولی طی چند سال گذشته برخی از جوانان مسلمان ناآگاهانه در این شب به صرف مشروبات الکلی و اعمالی خارج از عرف دین اسلام می‌پردازند که از سوی علماء مسلمان مورد تقبیح و سرزنش قرار گرفته است. رهبران مسلمان کشور این گونه اقدامات را توطئه‌ای از سوی سازمان‌های مسیحی و با هدف تخریب فضایل و کرامات بدست آمده در ماه رمضان می‌دانند.. جالب اینجاست که طی سال‌های 1991 تا 2001 و به ویژه در اواخر دهه 1990 و با تشدید جنگ داخلی اجرای مراسم ویژه واچ نایت به مدت چند سال توسط دولت ممنوع اعلام شد. با این همه بعضی نمایندگی‌های سیاسی غربی و سازمان‌های مسیحی در فریتاون رأساًٌ به برگزاری این جشن اقدام می­کردند تا از این طریق به اهداف شوم خود که همانا محو دستاوردهای روحی و معنوی ماه مبارک رمضان بود دست یابند!!

کتابشناسی

  1. قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،11016،ص.6-5.
  2. عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.7.
  3. عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.9.
  4. عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ سیرالئون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)