شش نسل از کارگردانان سینمای چین
6 نسل از کارگردانان سینمای چین
صاحب نظران و تحلیل گران امور سینما، کارگردانان سینما در طول بیش از یک قرن فعالیت این صنعت در چین را به 6 نسل تقسیم کردهاند که فعالیت هر نسل متأثر از اوضاع فرهنگی سیاسی و اجتماعی خاص آن دوره بوده است. نسل اول و دوم مربوط به قبل از انقلاب کمونیستی(1949) و نسل چهارم تا ششم در سینمای بعد از انقلاب کمونیستی رشد نموده و مطرح شده اند.
الف: آغاز ورود صنعت سینما به چین تا دوران انقلاب کمونیستی
پیدایش سینما در چین:
براساس اسناد تاریخ سینما در چین، یک سال پس از اختراع صنعت سینما توسط برادران لومیر، در پاریس در سال 1895میلادی، نخستین فیلم سینمایی در سال 1896در قهوه خانهای در شهر شانگهای چین به نمایش گذاشته شد. نخستین سالن نمایش فیلم هم در سال1908میلادی، توسط یک اسپانیایی بهنام آنتونیو ماروس[1]، در شهر شانگهای ساخته شد. اگرچه پیش از آن فرانسویها، آمریکاییها و اسپانیائیها فیلمهای ساخت کشورشان را در قهوه خانهها و رستورانهای شانگهای نمایش میدادند.
ب: صنعت سینما در دوران حاکمیت کمونیستها
دهههای 1950 و 1960:
سالهای میان۱۹۴۹تا ۱۹۶۶میلادی در جمهوری خلق، دورهی ملی کردن و اشتراکی کردن همه چیز در کشور چین بود. حزب حاکم کمونیست، سینما را وسیلهی خوبی برای تبلیغ ایدئولوژی خودش یافت و از آن برای ترویج سوسیالیستی استفاده کرد. تا سال ۱۹۶۵میلادی، صدها فیلم به سبک رئالیسم سوسیالیستی ساخته شد که همگی به تجلیل از انقلاب کمونیستی و شکوه زندگی در کشوری سوسیالیستی می‌پرداختند.
از سال1951که نمایش فیلمهای هالیوودی و هنگکنگی و فیلمهای تولید شدهی پیش از سال 1949در چین ممنوع شد، نمایش فیلمهای روسی و اروپای شرقی جای آنها را گرفت. در دههی1950 «آکادمی فیلم پکن» و انتشار«مجلهی فیلم شانگهای» تأسیس شد. در این مقطع زمانی، تولید فیلمهایی که به زندگی روستاییان، سربازان و کارگران میپرداخت، مانند فیلم«پل»(1949) و «دختر موسفید»(1950) مورد توجه قرار گرفت. تعداد بینندگان فیلم از 47 میلیون نفر در سال1949 به 415 میلیون در 1959افزایش یافت. در سال ۱۹۵۸، که سیاست«جهش بزرگ به پیش» مطرح شد، صنعت فیلم توانست تولید خود را به دو برابر، یعنی سالانه ۲۲۹ فیلم سینمائی و نقاشی متحرک برساند که غالب این فیلم‌ها در راستای اهداف جهش بزرگ به پیش ساخته شدند.
همچنانکه ذکر آن رفت، مائو در سال ۱۹۶۶میلادی، به شکلی غیر منتظره، برای مدت ده سال انقلاب فرهنگی وحشتناکی بهراه انداخت که در جریان آن بسیاری از نهادهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متلاشی و عده زیادی کشته شدند. تأثیر منفی این انقلاب بر صنعت فیلم چین بسیار بود، زیرا فیلمسازان نیز همراه با سایر هنرمندان برای«بازآموزی» به روستاها فرستاده شدند. تولید فیلم داستانی بین سالهای ۱۹۶۷ و ۱۹۶۹، تقریباً متوقف، و وقتی در۱۹۷۰، دوباره به راه افتاد، این صنعت به دست غیرحرفه‌ایها افتاد که این صنعت را به بیراهه کشاندند. زمانی هم که بین سالهای۱۹۷۳و ۱۹۷۶میلادی، کارگردان‌های حرفه‌ای به تدریج از اردوی اجباری«بازآموزی» بازگشتند، به خاطر نابسامانی اوضاع سیاسی، تنها معدودی از آنها امکان ساختن فیلم یافتند. در طول 17سال(از تأسیس نظام کمونیستی تا پایان انقلاب فرهنگی)، 603 فیلم داستانی و بیش از هشت هزار حلقه فیلم مستند تولید شد که عمدتا در راستای سیاستهای ترسیم شده توسط دولت بوده و از سوی نهاد تبلیغات کمونیستی حمایت مالی میشدند. فیلم«غارت در آسمان» از تولیدات این دوره، در جشنوارهی فیلم لندن برنده جایزه بهترین فیلم شد. سالهای1961تا 1963، بخاطر شکست سیاست«جهش بزرگ به پیش»، موقتا فضای سیاسی نسبتا بازی در کشور شکل گرفت که فیلم «بهار زودرس»در این مقطع ساخته شد.
در سال۱۹۷۶میلادی، مائو، دبیر کل حزب، و چو ئنلای، نخست‌وزیر، هر دو درگذشتند و با روی کار آمدن میانه روها، باند مخوف چهار نفرهی انقلاب فرهنگی به رهبری همسر مائو از قدرت برکنار، و فضای جدیدی در کشور بهوجود آمد. پس از انقلاب فرهنگی فیلمهایی تولید شد که این دوران سیاه را سخت را نکوهش میکرد. مانند فیلم«باران شب» به کارگردانی« وو یونگگانگ[4]» و «وو ای گونگ[5]» و فیلم«افسانهی کوه» به کارگردانی«شیهجین[6]» که هر دو جایزهی اول نخستین جشنوارهی خروس طلایی در سال 1981را کسب کردند.
[1] - Antonio Maros.
[2] - Fengti.
[3] - Dian Ying Zhuo.
[4] - Wu Yonggang.
[5] - Wu Yigong.
[6] - Xie Jin.
[i] - Mingxing Film Company.
[ii] - Tianyi Film Compani.