ویژگی های جمعیتی افغانستان
۱. باروری و زادوولد
نرخ باروری کل (TFR) در افغانستان طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود، اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است. این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.
- تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR):
کاهش نرخ باروری در افغانستان در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند.
- بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری:
- آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق افغانستان شده است.
- دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند.
- تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است .
- مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف:
الگوهای باروری در افغانستان به‌شدت متنوع است. در مناطق روستایی، نرخ باروری بالاتر است و حدود ۵ فرزند به‌ازای هر زن برآورد می‌شود. این تفاوت‌های منطقه‌ای به دلیل اختلاف در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزش، و فرصت‌های شغلی است.
۲. مرگ‌ومیر و امید به زندگی
- بررسی تغییرات نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان:
نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان در افغانستان طی دهه‌های اخیر بهبودیافته است. نرخ مرگ‌ومیر نوزادان که در دهه ۱۹۹۰ حدود ۱۶۵ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود، در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۷ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده کاهش‌یافته است . این بهبود به دلیل افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های واکسیناسیون گسترده است .
- تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف:
امید به زندگی در افغانستان در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است . بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.
- بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت:
- افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است.
-برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است.
-آموزش‌های بهداشتی: ارتقای سطح آموزش‌های بهداشتی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به بهداشت و تغذیه از عوامل مؤثر در بهبود سلامت عمومی بوده است
نویسنده : نرگس شکوری