ویژگی های جمعیتی چین

در طول تاریخ، در جامعه­‌ی سنتی چین، داشتن فرزند در خانواده همیشه به عنوان امری میمون و پسندیده و لازم شمرده ­شده و خانواده­‌ی بدون فرزند نوعی تابو محسوب می ­شد. لذا، در فرهنگ اجتماعی چین قورباغه و برخی از پرندگان و هر حیوانی که زاد و ولد بیشتری دارند، محبوبیت داشت. ضرب المثلی چینی می ­گوید:

«یک پسر نعمت است و چند پسر نعمت افزوده.»

ولی بالا بودن نرخ زاد و ولد و شمارگان جمعیت چین، دولتمردان این کشور را حدود سه دهه پیش وادار ساخت تا بر خلاف سنت گذشته مجبور به اعمال مقررات محدود سازی تعداد فرزندان خانواده­‌ها شوند که اجرای این قانون فرصت­‌ها و چالش­‌هایی را برای جامعه و دولت این کشور به وجود آورده است.

سیستم تک فرزندی در چین. قابل بازیابی از https://www.rt.com/news/570035-china-surprising-population-numbers/

سیستم تنظیم خانواده در چین

دولت چین، در 25سپتامبر سال 1980 با صدور فرمانی در خصوص تنظیم خانواده، سیستم تک فرزندی را اعلام و با شدت تمام نسبت به اجرای آن پافشاری و تأكید داشته است. با اجرای این قانون در طول بیش از 40 سال گذشته از تولد بیش از 400 میلیون کودک چینی جلوگیری شده و رسیدن جمعیت جهان به هفت میلیارد را پنج سال به تأخیر انداخته است. به این ترتیب، جمعیت چین را که در آن سال 22 درصد جمعیت جهان را تشکیل می­داد، به 19درصد کاهش داده است. طی40 سال پس از اجرای قانون تک فرزندی، جمعیت چین تنها 40درصد افزایش یافته است، در حالی­که در 30سال پیش از آن جمعیت این کشور تقریبا دو برابر شده بود. البته از ابتدا این مقررات شامل روستاییان و اقلیت­ های نژادی چین نمی ­شد و این گروه ­ها طبق قانون اگر ب­خواهند می­ توانند بیش از یک فرزند داشته باشند.

مشکلات اجرای قانون تک فرزندی

اگرچه اجرای قانون تک فرزندی در چین طی سی سال گذشته موجب کاهش شدید رشد جمعیت و افزایش 8/6 درصدی درآمد سرانه‌ی مردم این کشور شده است، ولی مشکلات عدیده‌ای را نیز برای جامعه در پی داشته است که برخی از آن­ها به شرح زیر است:

ملت تک فرزندی. قابل بازیابی از https://webda.fums.ac.ir/news/%D9%85%D9%84%D8%AA-%D8%AA%DA%A9-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C

• سیستم تک فرزندی موجب شده که کودکان خانواده های تک فرزند از نظر روحی و روانی با مشکلاتی از قبیل لوس و ننر بودن، چاقی مفرط ناشی از پرخوری و تنبلی، خودخواهی، عدم تعادل روحی و روانی و احساس انزوا، احساس کمبود روانی به خاطر نداشتن برادر و خواهر و عمو و عمه و دایی و خاله، و... مواجه شوند.
• کاهش شدید نیروی کار و احساس کمبود منابع انسانی مورد نیاز برای ادامه‌ی روند توسعه‌ی اقتصادی از طریق افزایش تولید نیز از دیگر مضرات سیاست تک فرزندی به شمار می ­رود.
• به هم خوردن تناسب و ترکیب جنسی جمعیت. از آنجا که در جامعه‌ی سنتی چین همیشه مردان و پسران نسبت به زنان و دختران از ارزش بیشتری برخوردار بوده‌اند، مقررات تک فرزندی موجب شده که برخی از خانواده ­ها برای داشتن حد اقل یک پسر، نوزادان دختر خود را پیش از تولد از بین ببرند تا فرصت داشتن پسر برایشان فراهم شود.

در حال حاضر، بر اساس آمار منتشره در چین بیش از یکصد میلیون خانواده‌ی تک فرزند وجود دارد و در واقع یک سوم خانواده های چینی تک فرزند هستند. دولت چین برای حل این معضلات اجتماعی و خانوادگی از سال 2005 تصمیم گرفت در برخی از شهرهای مهم و توسعه یافته هم چون شانگهای و گوانگ جو به زوج هایی که هر دو تک فرزند خانواده‌ی خود بوده‌اند، مجوز داشتن دو فرزند را بدهد. این سیاست در سال‌های اخیر تغییر یافته و خانواده‌های بیشتری می توانند بیش از یک فرزند داشته باشند.

کشور چین به دلیل جمعیت بالا و عدم تناسب جنسیتی و مسن شدن جمعیت، در سال­‌های پیش رو با مشکلات عدیده­ای مواجه خواهد شد. علی­رغم اجرای مقررات تك فرزندی در چین طی سه دهه­‌ی گذشته، طبق آمار، سالانه بین 16 تا 17 میلیون نفر به جمعیت این کشور اضافه می ­شود و پیش بینی شده که جمعیت این کشور در سال 2020 میلادی بالغ بر 5/1 میلیارد نفر شود.

تاثیر سیستم تک فرزندی بر جمعیت چین

از سوی دیگر، با توجه به رعایت قوانین تک فرزندی در این کشور و علاقه‌ی چینی­ ها به داشتن فرزند پسر، هر چند تعیین جنسیت قبل از تولد غیر قانونی است، اما برخی خانواده ­ها با آگاهی از دختر بودن جنین، پیش از تولد اقدام به سقط آن می­ کنند. این روند موجب شده که هم اکنون جمعیت پسران نسبت به دختران بیش 40 میلیون نفر بیشتر باشد و در برابر 100 دختر 118 پسر وجود داشته باشد كه این میزان در میان کودکان زیر 4سال، 26/123 پسر در برابر 100 دختر است.

هم­چنین، طبق آمار سالانه 6/8 میلیون نفر به جمعیت سالمندان(ارتش خاکستری) این کشور افزوده می شود و تا سال 2015 تعداد آنان بیش از 221 میلیون نفر خواهد شد.

چالش‌های جمعیتی چین

سیستم تک فرزندی در چین. قابل بازیابی از https://www.mizanonline.ir/

باتوجه به مسایل فوق و هم­چنین نیاز روز افزون بخش تولیدی این کشور به نیروی کار، از هم اکنون جامعه­‌ی چین با چالش‌های زیر مواجه است و به نظر می­ رسد در آینده شاهد خطرات جمعیتی بیشتری خواهد بود.*افزایش جمعیت؛

• افزایش جمعیت سالمندان و خطرات و هزینه­‌های ناشی از آن( ارتش خاکستری)؛
• ساختار نا مناسب جنسیتی جمعیت؛
• متحرک بودن جمعیت به دلیل مهاجرت روز افزون جمعیت روستایی به شهرها؛
• دگرگونی ساختار خانوادگی به دلیل برهم خوردن ساختار سنتی خانواده .

نیز نگاه کنید به

جغرافیایی جمعیتی در چین؛ جمعیت چین؛ سیستم تنظیم خانواده در چین