پراکندگی جمعیت در چین
1) الگوهای توزیع جمعیت در مناطق مختلف کشور و میزان پراکندگی در هر کیلومترمربع
چین، به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان، در سال ۲۰۲۴ جمعیتی بالغ بر ۱.۴۲ میلیارد نفر دارد. باتوجه‌به مساحت ۹.۶ میلیون کیلومترمربع، تراکم جمعیت چین به طور متوسط حدود ۱۴۸ نفر در هر کیلومترمربع است. اما این عدد به شکل چشمگیری در مناطق مختلف کشور متفاوت است.
نواحی شرقی چین، شامل استان‌های گوانگدونگ، شانگهای، پکن و ججیانگ، بالاترین تراکم جمعیتی را دارند. برای مثال، در سال ۲۰۲۴، تراکم جمعیت در شانگهای به ۳,۸۵۳ نفر در هر کیلومتر مربع رسیده است. در مقابل، استان‌هایی مانند تبت، شین‌جیانگ و گانسو، با تراکم جمعیتی کمتر از ۱۰ نفر در هر کیلومترمربع، مناطق کم‌جمعیت چین را تشکیل می‌دهند. این تفاوت بزرگ به دلیل عواملی نظیر موقعیت جغرافیایی، توسعه اقتصادی و زیرساخت‌های مختلف است.
2) عوامل جغرافیایی، اقتصادی و تاریخی مؤثر بر پراکندگی جمعیت
1. عوامل جغرافیایی: مناطق غربی چین، به‌ویژه تبت و سین‌کیانگ، به دلیل کوهستانی بودن و شرایط سخت آب و هوایی، جاذبه کمتری برای سکونت دارند. در مقابل، نواحی شرقی و دلتای رودهای یانگ‌تسه و پرل دارای زمین‌های حاصلخیز و منابع آبی فراوان هستند که سبب شده‌اند تراکم جمعیت در این نواحی بسیار بالا باشد.
2. عوامل اقتصادی: استان‌های شرقی چین نظیر گوانگدونگ و شانگهای، به‌دلیل رشد سریع اقتصادی و صنعتی شدن در دهه‌های گذشته، مقصد اصلی مهاجران داخلی بوده‌اند. در سال ۲۰۲۴، درآمد سرانه در شانگهای به ۲۵,۰۰۰ دلار رسیده است، در حالی که در استان‌های غربی نظیر شین‌جیانگ این عدد کمتر از ۷,۰۰۰ دلار است.
3. عوامل تاریخی: تاریخ چین نیز نقش مهمی در توزیع جمعیت داشته است. شهرهای قدیمی با سابقه طولانی در تجارت و کشاورزی، مانند پکن و نانجینگ، همواره جمعیت زیادی را به خود جذب کرده‌اند. این نواحی از دیرباز به عنوان مراکز قدرت و حکومت شناخته می‌شدند.
3) مناطق پرجمعیت و کم‌جمعیت و دلایل آن
نواحی پرجمعیت چین، عمدتاً در سواحل شرقی قرار دارند. برای مثال، گوانگدونگ با جمعیتی بالغ بر ۱۲۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۴، پرجمعیت‌ترین استان چین است. شهرهایی مانند شانگهای و پکن نیز با جمعیت‌های بالای ۲۵ و ۲۱ میلیون نفر، نقش کلیدی در تمرکز جمعیت دارند. این مناطق به دلیل توسعه اقتصادی، فرصت‌های شغلی، و زیرساخت‌های پیشرفته شهری، مقصد اصلی مهاجران داخلی هستند.
در مقابل، مناطق کم‌جمعیت مانند تبت و شین‌جیانگ، به دلیل شرایط سخت جغرافیایی و کمبود منابع اقتصادی، جذابیت کمتری برای جمعیت دارند. تبت در سال ۲۰۲۴ جمعیتی حدود ۳.۵ میلیون نفر دارد که تراکم جمعیت آن کمتر از ۳ نفر در هر کیلومتر مربع است.
4) چالش‌های ناشی از توزیع نامتوازن جمعیت
توزیع نامتوازن جمعیت در چین در سال ۲۰۲۴ چالش‌های متعددی را به دنبال دارد. در مناطق پرجمعیت مانند پکن و شانگهای، فشار بر زیرساخت‌ها، خدمات عمومی، و منابع طبیعی به‌شدت افزایش‌یافته است. ترافیک سنگین، آلودگی هوا و کمبود منابع آبی از جمله مشکلاتی است که این شهرها با آن دست‌به‌گریبان هستند.
از سوی دیگر، مناطق کم‌جمعیت چین با مشکلات اقتصادی و توسعه ناکافی مواجه‌اند. برای مثال، استان گانسو با نرخ بیکاری ۱۱ درصد در سال ۲۰۲۴، به دلیل کمبود فرصت‌های شغلی و مهاجرت نیروی کار به مناطق شرقی، از کاهش جمعیت رنج می‌برد.
نویسنده : نرگس شکوری