آب و هوای روسیه

آب و هوای سراسر روسیه خشک و بری است و به علت طولانی بودن زمستان، هوا در بیشتر ایام سال سرد است. میانگین درجه حرارت زمستان در همه کشور به چندین درجه زیر صفر می ­رسد. دوره یخبندان در نواحی غربی و جنوبی از سه تا چهار ماه، در نواحی مرکزی تا 5 ماه و در نواحی دریای سفید شمالی ، تا 8 ماه دوام می­آورد. در بعضی از مواقع سال، شدت سرمای نقاط مختلف کشور به بیش از 40 درجه می­رسد. اما در تابستان ها، نواحی مرکزی و جنوبی روسیه نسبتا گرم می­شود (سازمان جغرافیایی ، 6).

مقدار باران سالانه روسیه با وجود سرمای زیاد قابل توجه نیست و تنها دو مرکز دریای خزر و دریای سیاه مراکز باران زای روسیه اند. نبود عوامل صعود (مانند کوه های بلند) که مانع پیشروی توده های هوا می‌گردد را می ­توان به عنوان یکی از عوامل مهم در این زمینه ذکر کرد. در قسمت زیادی از خاک روسیه، زمستان سرد و همراه با برف است. میانگین دمای هوا ژانویه 1 تا 5 درجه زیر صفر و در شمال سیبری 30 تا 50 درجه زیر صفر است.تنها در سواحل دریای سیاه در قفقاز دمای هوا در ژانویه اغلب به بالای صفر می­رسد. ولی در تابستان تفاوت های حرارتی محسوسی بین شمال و جنوب مشاهده می­شود. در مدار قطب شمال میانگین دما در ژوئیه بین 1 تا 2 درجه است. در حالی که در مناطق استپ و دشت جنوب و جنوب شرق بین 24 تا 25 درجه است و گرم ترین منطقه کشور روسیه سواحل دریای خزر می­باشد.

طول مدت بدون سرما نیز در روسیه متغیر است. در جنوب توندرا 60 تا 75 روز، دشت های سیبری غربی 110 تا 120 روز و در شمال قفقاز 120 تا 180 روز است. مدت باقی ماندن برف روی زمین نیز در مدار قطب شمال 260 تا 280 روز و در جنوب 60 تا 80 روز می­باشد. لایه برف کامچاتکا سیبری غربی از همه ضخیم تر بوده و به یک متر می­رسد. در جزایر قطبی (نوایازملیا، سورنایازملیا و جزایر فرانس یوزف) بیش از 40 درصد زمین زیر پوشش یخی است و یخچال های کوهستانی که مساحت کلی آن ها به 5/3 هزار کیلومتر مربع می­رسد در شمال قفقاز بزرگ در آلتیا ، کامچاتکا، سایانی ، تایمیر و کوه ها شمال شرق قرار گرفته اند . بعلاوه سیبری و بخش شمالی خاور دور در محل، یخبندان ابدی است که مشکلات زیادی را برای فعالیت اقتصادی در این زمینه ایجاد کرده است و مساحت آن به 10 میلیون کیلومتر مربع می­رسد و ضخامت لایه یخ آن در شمال بین 200 تا 500 متر می­باشد (همان، 7). در واقع با آب شدن این برف ها و یخ ها، رودها ذخایر خود را تکمیل می­کنند. به همین دلیل طغیان آب در بهار و اوایل تابستان صورت می­گیرد (درخاور دور این پدیده عمدتا در نیمه دوم تابستان رخ می­دهد) و یخبندان رودخانه ها بین 1 ماه در جنوب بخش اروپایی روسیه و 8 تا 9 ماه در شمال سیبری در نوسان است (همان).