روابط اقتصادی در قزاقستان

قزاقستان بدلیل همجواری با سواحل شمالی دریای خزر که بزرگترین حوزه‌های شناخته شده نفت و گاز در آن منطقه واقع است، دارای ذخایر عظیم نفت و گاز می‌باشد. مجموع ذخائر هیدروکربنی اثبات شده این کشور تا ۳۰ میلیارد بشکه برآورد شده که با برخی از کشورهای عضو اوپک قابل مقایسه است. قزاقستان در نیمه اول سال ۲۰۱۶ حدود ۴/۱ میلیون بشکه نفت در روز تولید و حدود۱ میلیون بشکه صادر نموده که نسبت به سال قبل حدود ۴ درصد کاهش تولید داشته است: دولت امیدوار است سطح تولید را تا سال ۲۰۲۰ به ۵/۳ میلیون بشکه در روز (شامل ۲ میلیون بشکه از دریای خزر) افزایش دهد که البته با تاخیر بوجود آمده در حوزه کاشاگان به عنوان بزرگترین طرح نفتی در حال اجراء، برنامه افزایش تولید نیز با تاخیر مواجه خواهد شد.(حوزه کاشاگان قرار بود در سال۲۰۱۳ به بهره برداری برسد که با مشکل نشتی در خط لوله انتقال روبرو شد و از اواخر اکتبر ۲۰۱۶ تولید آغاز شده است.

قزاقستان از لحاظ معادن و منابع طبیعی، موقعیت ممتازی در جهان دارد. از مهمترین منابع معدنی قزاقستان می‌توان به اورانیوم، طلا، ذغال سنگ، مس، نقره، منگنز، سرب، قلع، نیکل، فسفات و فلزات کمیاب اشاره کرد. قزاقستان در سال ۲۰۱۵ با صادرات بیش از ۲۲ هزار تن اورانیوم، جایگاه اول دنیا در این زمینه را به دست آورد، ضمن اینکه در میان ۱۰ کشور اول در استخراج ذغال سنگ قرار دارد.

اقلام عمده صادراتی قزاقستان عبارتند از:

محصولات معدنی: 74/9 درصد از کل صادرات
فلزات و محصولات فلزی: 13/3 درصد از کل صادرات
محصولات شیمیایی و وابسته به صنایع مربوط به آن (از جمله کائوچو و پلاستیک): 5/1 درصد از کل صادرات
محصولات با منشاء دامی‌یا گیاهی، محصولات غذایی آماده: 3/4 درصد از کل صادرات
ماشین آلات، تجهیزات، وسایط نقلیه، دستگاه‌های مرکب: 0/8 درصد از کل صادرات سایر: 2/5 درصد از کل صادرات

اقلام مهم وارداتی قزاقستان به طور متوسط عبارتند از:

ماشین آلات، تجهیزات، وسایط نقلیه، دستگاههای مرکب: 38/9 درصد از کل واردات
محصولات و فرآورده‌های شیمیایی و مرتبط با صنایع شیمیایی (از جمله کائوچو و پلاستیک): 14/2 درصد از کل واردات
محصولات معدنی: 14/0 درصد از کل واردات
فلزات و محصولات فلزی: 11/9 درصد از کل واردات
محصولات با منشاء دامی‌و گیاهی، مواد غذایی آماده: ۱/۱۰ درصد از کل واردات سایر: ۹/۱۰ درصد از کل واردات.

روند کاهش تجاری و سرمایه گذاری در قزاقستان در سه ماهه نخست ۲۰۱۶:

صادرات در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ در حدود %31/2 کاهش داشته است؛
واردات در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ در حدود %27/7 کاهش داشته است؛
سرمایه گذاری در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ از ۴/۴ میلیارد دلار به 4/28 میلیارد دلار رسیده که %۳ کاهش داشته است.

بررسی رشد اقتصادی ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ در قزاقستان:

رشد تولید ناخالص ملی ظرف ۶ ماه اول ۲۰۱۶ برابر با% 0/1 بوده است. در این مدت شاخص‌های ساخت و ساز %۶/۶ افزایش، در بخش حمل و نقل 4/3%، بخش کشاورزی %7/2 و در بخش صنعت نیز %0/5 را نشان می‌دهد؛

شاخص‌های اقتصادی کوتاه مدت نیز در ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ (99/3%) در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۱۵ (۹۹%) رشد داشته است؛

حجم سرمایه گذاری‌های انجام شده در ۶ ماه نخست ۲۰۱۶ (8/5%) افزایش داشته است:

بخش صنعتی 12/8% و اموال منقول با %5/4 و بالاترین رشد سرمایه گذاری در بخش کشاورزی با %48/6 ثبت شده است.

بدنبال کاهش قیمت جهانی نفت و فلزات، حجم صادرات تا %31/8 یعنی بالغ بر 13/7 میلیارد دلار در ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ کاهش داشته است:

همچنین واردات با کاهش %۲۷ به میزان 9/2 میلیارد دلار مواجه بوده است. همچنین حجم مبادلات خارجی تا %29/9 که بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار کاهش داشته است، قابل ذکر است که تراز تجاری خارجی در سطح 4/5 میلیارد دلار مثبت باقی مانده است.

ذخایر خارجی قزاقستان تا اول جولای ۲۰۱۶ به 96/2 میلیارد دلار رسیده است و از ابتدای سال جاری به میزان %5/2 شامل افزایش 3/5 درصدی حاصل از فعالیت‌های منابع مالی و ارز خارجی یعنی تا مبلغ 65/7 میلیارد دلار افزایش داشته است:

ارزش طلا و دارایی‌های مبادلات خارجی بانک مرکزی به میزان %9/4 بالغ بر 30/5 میلیارد دلار بوده است؛
میانگین ماهیانه حقوق از یک رشد %۹/۹ به میزان 133/500 تنگه برخوردار بوده است.

تورم از ابتدای سال جاری تا ژوئن ۲۰۱۶ حدود %4/6 ثبت شده است.

نیز نگاه کنید به

منبع اصلی

صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار).

نویسنده مقاله

اصغر صابری