پیوستگیها و گسستهای فرهنگی، هویتی در عربستان
عربستان سعودی در عرصه فرهنگی و هویتی از یک سو با برخی پیوستگیها و تداوم روبروست و از سوی دیگر با گسستها و تغییراتی مواجه است. پیوستگیهای فرهنگی و هویتی نشانگر تداوم حضور و اثرگذاری برخی از مولفههای تاریخی و سنتی فرهنگی و هویتی است و گسستها نیز از تغییرات و اصلاحات نوینی حاصل شده که از دهههای گذشته آغاز شده و در دوره ملک سلمان با رهبری محمد بن سلمان تشدید و گسترش یافته است.
در عرصه پیوستگیهای فرهنگی-هویتی میتوان به مولفههای متعددی اشاره کرد که باعث تداوم و ثبات هویت سعودی در طول زمان شدهاند. دین اسلام و اصل توحید به عنوان ستون اصلی پیوند و هویت ملی است که در دورههای مختلف حفظ شده و چارچوب ارزشها، قوانین و نظم اجتماعی را تعیین میکند. همچنین زبان عربی عنصر ثابت و هسته هویت فرهنگی عربستان است که حامل تاریخ، ادبیات و ارزشهای عربی-اسلامی است. فرهنگ بومی و میراث تاریخی نیز بخش دیگری از عناصر فرهنگی و هویتی متداوم عربستان محسوب میشوند و در این راستا استمرار آداب و رسوم قبیلهای، مهماننوازی، همبستگی اجتماعی و ارزشهای خانوادگی اهمیت فراوانی دارند. نمادهای ملی و حافظه تاریخی عربستان از جمله رویدادها، اسطورهها و قهرمانان مشترک که پیوند نسلی ایجاد میکنند نیز در زمره پیوستگیهای فرهنگی و هویتی هستند. جایگاه مکه و مدینه بهعنوان مراکز دینی جهان اسلام نیز از جمله عناصر پایداری هستند که هویت سعودی را در سطح بینالمللی تقویت میکند[۱].
گسستهای فرهنگی-هویتی در عربستان نیز مولفههای مختلفی را شامل میشود. این موارد از تغییرات اجتماعی، اقتصادی و جهانی ناشی شده و موجب تحول یا تضاد در لایههای هویتی شدهاند. در این راستا گسست بین هویت ملی و هویتهای فرعی مانند تعلقات قبیلهای، مذهبی یا منطقهای که گاهی بر وفاداری ملی اولویت مییابند یکی از موارد کلیدی است. چالش جهانیسازی و فرهنگ مصرفی و ورود ارزشها و سبکهای زندگی غیر بومی که میتوانند با سنتهای فرهنگی در تضاد باشند از جمله مولفههای گسست محسوب میشوند. شکاف نسلی و تفاوت ارزشها و الگوهای رفتاری نسل جوان با نسلهای قدیمی، بهویژه در حوزه فناوری، پوشش، و روابط اجتماعی نیز بیانگر یکی دیگر از حوزههای گسست فرهنگی در عربستان است. موضوع دیگر تغییر در نقش زن و ساختار خانواده و به خصوص اصلاحات اجتماعی و اقتصادی اخیر در دوره بن سلمان است که در برخی مواقع باعث فاصلهگیری از الگوهای فرهنگ سنتی شدهاند. تعارض میان توسعه سریع و اصالت فرهنگی و سرعت بالای نوسازی نیز ممکن است باعث کمرنگ شدن برخی مظاهر میراث فرهنگی یا تغییر کارکرد آنها شود که میتواند گسستهایی را در عرصه های فرهنگی و هویتی عربستان ایجاد کند[۲].
- ↑ Al-Beraidi, A. A.(2024), The National Saudi Identity: Principles and Human-Oriented Prospects, Translated by: Dr. Mohammad Hazazi, Riyadh: King Abdulaziz Center For Cultural Communication, pp. 90-110.
- ↑ Al-Beraidi, A. A.(2024), The National Saudi Identity: Principles and Human-Oriented Prospects, Translated by: Dr. Mohammad Hazazi, Riyadh: King Abdulaziz Center For Cultural Communication, pp. 90-115.