جغرافیای طبیعی کانادا
کانادا در شمال قاره آمریکا واقع شده و با وسعتی اندکی بیش از ایالات متحده آمریکا، دومین کشور پهناور جهان است.[1] بخش زیادی از خاک این کشور به دلیل سرمای هوا و نزدیکی به قطب شمال خالی از سکنه است. نزدیک به دو- سوم مردم این کشور در منطقه‌ای به عرض 160 کیلومتر، در طول مرز جنوبی با آمریکا، زندگی می‌کنند. اين كشور در مدارهاي جغرافيايي 42 تا 83 درجه عرض شمالي و 63 تا 141 درجه طول غربي واقع شده است.
مساحت کانادا 9984670 کیلومتر مربع است که تقریباً برابر با کل مساحت قاره اروپا است. از مجموع مساحت اين كشور، 507،9،093 كيلومتر مربع را خشكي و 891،163 كيلومتر مربع را آب تشكيل مي‌دهد. اين كشور از غرب توسط اقیانوس آرام، از شرق با اقیانوس کبیر، از شمال توسط خلیج بافین[2] و اقیانوس منجمد شمالی و از شمال غربی با آلاسکا[3] و از جنوب توسط آمریکا احاطه شده است. اين كشور 8،893 كيلومتر مرز خشكي با ايالات متحده آمريكا در جنوب و 202،080 كيلومتر مرز آبي با ايالت آلاسكا در شمال غربي دارد]1[. بر اساس آمار رسمی جولای 2013، جمعیت این کشور 35.158.300 نفر است. این آمارها نشان می‌دهند که در مقایسه با مساحت، تراکم جمعیت در آن بسیار پایین است؛ به طوری که در جنوب و در نزدیکی مرز با ایالات متحده، تراکم جمعیت 3.5 نفر در هر کیلومتر است[4]]2[. بیشتر ساکنان مناطق مرزی این کشور با آمریکا، به کشاورزی اشتغال دارند. لذا، مردم برای بدست آوردن زمین‌های حاصلخیز به سوی غرب کانادا رفته‌اند. مناطق شمالی سردسیر است و با رگه‌هایی از صخره‌های سخت بعد از دوره یخبندان پوشیده شده است. به همين دليل، گسترش جمعیت بدان سمت بسيار كُند بوده است]3[.
1.2. مناطق اصلی و استان‌هاي كانادا
کانادا از مجموع 10 استان و 3 سرزمین تشکیل شده است،که در 5 منطقه جغرافیایی واقع شده‌اند.
1.2.1. مناطق
1) منطقه آتلانتیک[5]: این منطقه از مجموعه استان‌های نوااسکوشیا، نیوبرانزویک، پرنس ادوارد آیلند، نیوفاندلند و لابرادور تشکیل شده است. ماهیگیری، کشاورزی، جنگلداری، استخراج معادن و توریسم از مهم‌ترین فعالیت‌های این منطقه به شمار می‌روند.
2) کانادای مرکزی: از مجموعه استان‌های انتاریو و کبک تشکیل شده است و پرجمعیت‌ترین منطقه كانادا است. همچنين، بیش از 75 درصد کل محصولات كشور در اين منطقه تولید می‌شود.
3) منطقه پریری[6]: این منطقه از مجموعه استان‌های مانیتوبا، ساسکاچوان و آلبرتا تشکیل شده است. بیشتر زمین‌های این ناحیه هموار و حاصلخیز می‌باشند و برای کشاورزی مناسب هستند. همچنین، این زمین‌ها غنی از منابع انرژی می‌باشند. این منطقه از کوه‌های راکی آغاز شده و در غرب آلبرتا به پایان می‌رسد.[7]
4) سواحل غربی[8]: استان بریتیش کلمبیا در این منطقه قرار گرفته است. این منطقه به دلیل دامنه‌ها و جنگل‌های زیبایش بسیار مشهور است. منابع طبیعی این منطقه شامل صنعت چوب و ماهیگیری است که برای اقتصاد کشور نیز از اهميت خاصي برخوردار است. تولید میوه و صنعت توریسم از دیگر فعالیت‌های مهم این منطقه بشمار مي‌آيند.
5) منطقه شمال:[9] این منطقه از مجموعه سه سرزمین تشکیل شده است. نواحی سه‌گانه کانادا شامل قلمروهای شمال غربی، نانوات و يوکان می‌باشند.
5.1. ناحیه شمال غربی:[10] مساحت این ناحیه 1.479.698 کیلومتر مربع است. این ناحیه از غرب با یوکان، از جنوب با استان‌های مرکزی و از شمال و شرق با جدیدترین ناحیه کانادا، یعنی نانوات، هم‌مرز است. به واسطه موقعیت جغرافیایی این منطقه که در شمال واقع شده است، قلمروهای شمال غربی آن اغلب به سرزمین خورشید نیمه شب معروف است. در ماه‌های تابستان تقریباً همیشه روشنایی وجود دارد و خورشید به ندرت غروب می‌کند. این منطقه، که بیابان یخ زده نیز نامیده می‌شود، بهرغم وسعت خود، فاقد تنوع آب و هوایی است. در تمامی مناطق این استان شرایط آب و هوایی سخت و یکسان است: زمستان‌های سرد و تاریک با تابستان‌های خنک و ابری. این منطقه با میزان بارش اندک، یکی از خشک‌ترین مناطق جهان نیز به شمار می‌آید. بیشترین مقدار بارش در این منطقه در ماه‌های نسبتاً گرم کمتر از 100 میلی‌متر است. حفاری معدن و تولید مواد معدنی که میزان آن بالغ بر800 میلیون دلار در سال می‌باشد، عظیم‌ترین بخش صنعتی این ناحیه را تشکیل می‌دهد و عمدتا در اختیار بخش خصوصی است.
جمعیت این ناحیه حدود 75 هزار نفر است. یلونایف[11] مرکز این منطقه، بیش از بیست هزار نفر جمعیت دارد. بزرگترین گروه سرخ‌پوست این منطقه اینویت‌ها[12] هستند که آمیزه‌ای از فرهنگ‌های مختلف و زبان‌های گوناگون را دارند. مردمان بومی اینویت بیش از هر فعالیت اقتصادی دیگر به هنر و صنایع دستی مي‌پردازند. این در حالی است که در سال‌های اخیر صنعت جهانگردی به این منطقه جلوه و رونق خاصی داده است.
5.2. ناحیه یوکان:[13] یوکان منطقه‌ای هم‌مرز با آلاسکا، با مساحتی حدود 482.517 کیلومتر مربع می‌باشد و در منتهی‌الیه شمال غربی کانادا قرار دارد. جمعیت یوکان 50 هزار نفر تخمین زده می‌شود که 60 درصد آن در وایت هورس[14] زندگی می‌کنند. مردمان بومی سال‌ها قبل از ورود کاشفان اولیه کانادا، که در نیمه اول قرن نوزدهم به این منطقه وارد شدند، در آنجا زندگی می‌کردند. نام اين منطقه برای اولین بار توسط جان بل، تاجر کمپانی هادسون، در سال 1846م به کار رفت. او این نام را از واژه سرخ‌پوستی یوچو،[15] به معنای- بزرگترین سرزمین کوه‌های بلند، رودخانه‌های بی‌پایان، حیات وحش بیکران و فصولی با آب و هوای کاملاً متفاوت- الهام گرفت. یوکان همانند ناحیه شمال غربی سرزمین خورشید نیمه شب در طی تابستان نامیده می‌شود. نام این منطقه یادآور واژه طلا می‌باشد که در سال 1869م در این منطقه کشف شد. از آن پس طلا به عنوان مهم‌ترین ماده معدنی این ناحیه محسوب می‌گردد. همچنین، استخراج معادن از بزرگ ترین منابع درآمدی یوکان بشمار می‌آید؛ به‌طوری که 30 درصد از اقتصاد این منطقه را تشکیل می‌دهد. ماهیگیری و صادرات آن نیز به میزان محدود به اقتصاد این ناحیه کمک می‌کند.
5.3. نانوات:[16] نانوات، به معني "سرزمين ما"، در آوریل سال 1999 از ناحيه شمالي جدا شده و به‌عنوان جديدترين ناحيه كانادا به ثبت رسید و در امريكاي شمالي براي اولين بار به دست بوميان آن سرزمين اداره می‌گردد. این ناحیه با مساحت 1.877.787 کیلومتر مربع و با جمعيت 31.906 نفر، 20 درصد خاك كانادا را تشكيل مي‌دهد]4[. نانوات 6 ماه در سال پوشيده از يخ و برف مي‌باشد و بين خليج بافين، مانيتوبا، ساسكا چوان و ناحيه شمالي واقع شده است. منابع درآمدي اين ناحيه را صنعت جهانگردی، منابع مس، روي و نقره تشکیل می‌دهد. ]5[.
1.2.2. استان‌ها
1) نیوفاندلند و لابرادور:[17] نیوفاندلند و لابرادور شرقی‌ترین استان کانادا است. این استان در شمالِ شرق آمریکای شمالی واقع شده و با اقیانوس اطلس مرز ساحلی دارد. استان نامبرده دو بخش اصلی دارد: جزیره نیوفاندلند و منطقه لابرادور که در شمال غربی جزیره واقع است. نیوفاوندلند و لابرادور با هم 405212 کیلومتر مربع وسعت دارند. جمعیت این استان ۵۱۴ هزار نفر است. حدود ۹۴ درصد از جمعیت این استان در جزیره نیوفاندلند سکونت دارند که نیمی از آنها در شبه‌جزیره آوالون[18] ساکن‌اند]2[.
این استان از لحاظ زبانی همگن‌ترین استان کانادا است. براساس سرشماری سال 2006م، زبان مادری 97.6 درصد از ساکنان آن انگلیسی است. در این استان گویش خاصی از انگلیسی رایج است که «انگلیسی نیوفاندلندی» نام دارد. در لابرادور گویش‌های بومیان اینو- آیمون و اینوکتیتوت[19] نیز صحبت می‌شود. شهر سنت جانز[20] مرکز استان است و به عنوان بیستمین شهر بزرگ کانادا شناخته می‌شود. حدود ۴۰ درصد از جمعیت نیوفاوندلند و لابرادور در این شهر زندگی می‌کنند.
این استان در قدیم مستعمره و جزئی از قلمرو پادشاهی بریتانیا بود. درتاريخ ۳۱ مارس ۱۹۴۹م اين منطقه با نام نیوفاندلند به عنوان استان دهم ضمیمه کنفدراسیون کانادا شد. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ و به هنگام اصلاح قانون اساسی کانادا، نام این استان نیز به « نیوفاندلند و لابرادور» تغییر یافت]3[.
2) نوااسکوشیا:[21] نوااسکوشیا شبه جزیره‌ای به طول580 کیلومتر است که خلیج فاندی[22] و تنگه نورثوم برلند[23] و خلیج سنت‌لارنس آن را احاطه کرده‌اند. این استان با مساحتی حدود 55.491 کیلومتر مربع، یک میلیون نفر را در خود جای داده است. بیش از 70 درصد جمعیت این منطقه را مهاجران بریتانیایی و 18 درصد را نیز فرانسوی‌ها تشکیل می‌دهند. تمرکز جمعیت در اين استان در منطقه هالیفاکس[24] است.
قبیله سرخ‌پوستان (میک‌مک[25]) مدت‌ها پیش از مهاجران اروپایی در این منطقه سکونت داشتند. بعد از سرخ‌پوستان، اولین کسانی که به این منطقه قدم گذاشتند نورمن‌ها بودند. سپس، در قرن 17 میلادی فرانسویان به این سرزمین راه پیدا کردند. در پی اختلافات دولت بریتانیا و فرانسه و به موجب پیمان اوترخت[26] این منطقه نیز به انگلستان واگذار شد. در سال 1848 م، به اهتمام فرد وطن‌پرستی به‌نام ژوزف هاوه[27]، که مدیر مسئول یکی از روزنامه‌های آن زمان نوااسکوشیا بود، اولین مستعمره انگلیس با حکومت مستقل تشکیل شد. این مستعمره یکی از چهار استانی است که در سال 1867م اتحاد جدیدی به نام حکومت کانادا را ايجاد نمود.
از خصوصیات آب و هوایی این منطقه،که تحت تأثیر مجاورت با دریا قرار دارد، می‌توان به زمستان سرد، بهار ملایم، تابستان خنک و پاییز دیررس اشاره کرد. وجود انبوه یخ‌های شناور در آب‌های اطراف این استان و بارش فراوان برف و باران از شرایط اقلیمی این منطقه محسوب می‌شود.
ماهیگیری، جنگلداری و صنعت کاغذسازی از منابع اقتصادی مهم این استان به شمار می‌رود. تولید سالیانه دو میلیون تن زغال و 5.3 میلیون تن سنگ‌گچ، و در دهه اخیر، استخراج نفت و گاز از تولیدات این استان به شمار می‌روند. همچنین، کشاورزی مکانیزه و تجارت در سطح گسترده در این منطقه رواج دارد. علاوه بر این، صنعت جهانگردی نیز نقش بسیار مهمی در اقتصاد این منطقه ایفا می‌کند ]2 و 4 و 5[.
3) استان پرنس ادوارد آیلند:[28] جزیره پرنس ادوارد کوچک‌ترین استان کانادا است. اين استان در خلیج سنت لورنس در شرق نیوبرانزویک و شمال نوااسکوشیا واقع شده است. این جزیره یکی از چهار استانی است که در حاشیه اقیانوس اطلس قرار گرفته و از نظر جمعیت نیز کم جمعیت‌ترین استان کانادا به شمار می‌رود.
جزیره پرنس ادوارد سرزمینی هلالی شکل با مساحت 5.660 کیلومتر مربع می‌باشد. آب و هوای این استان کاملاً ملایم، با تابستان‌های خنک و مطبوع و زمستان‌های سرد، است. اين استان به علت برخورداری از خاک حاصلخیز، برای کشت انواع محصولات کشاورزی بسیار مناسب است.
مدارک و شواهد موجود نشان می‌دهد که اجداد قبایل سرخ‌پوستان میک‌مک ده هزار سال پیش در جزیره پرنس ادوارد می‌زیسته‌اند. در سال 1719م، این جزیره مستعمره فرانسه شد. استعمار فرانسویان و تسلط آنان بر اين جزيره 30 سال ادامه يافت. در سال 17690م این جزیره با نام سنت‌جان به مستعمره‌ای مستقل تبدیل شد. در سال 1799 م، به افتخار پرنس ادوارد- شاهزاده انگلستان- نام وی را بر این جزیره نهادند. جزیره پرنس ادوارد در سال 1873م به کانادا ملحق شد. جمعیت این جزیره 140.204 نفر است که 62 درصد از آنان در مناطق روستایی و بقیه در شهرها زندگی می‌کنند]6[.
کشاورزی، ماهیگیری و جهانگردی مهم‌ترین منابع اقتصادی این جزیره را تشکیل می‌دهد. اکثر فعالیت‌ها و صنایع آن در ارتباط با تولید مواد غذایی است. خاک حاصلخیز این جزیره برای کاشت سیب‌زمینی بسیار مناسب است؛ به‌طوری که مهم‌ترین منبع درآمد کشاورزان محسوب می‌شود. در این استان برای اولین بار سیب‌زمینی توسط بذر به عمل آمد که از شگفتی‌های علم کشاورزی است. این استان از نظر تولید سیب‌زمینی در دنیا مقام اول را به خود اختصاص داده است. جزیره پرنس ادوارد با داشتن 800 کیلومتر کناره ساحلی، سالانه 665.000 جهانگرد را جهت تفریح و ورزش‌های آبی به خود جذب می‌کند]7[.
4) استان نیوبرانزویک:[29] استان نیوبرانزویک با استان‌های نوااسکوشیا، کبک و ايالت مین[30] در ايالات متحده، مرز مشترک دارد. مساحت این استان 73.500 کیلومتر مربع است که 85 درصد آن پوشیده از جنگل است. قسمت شمالی این استان کوهستانی است و بخش وسیعی از آن پوشیده از جلگه‌های مرتفع با پستی و بلندی‌هایی است که در شرق هموارتر و در جنوب شرقی مرتفع‌تر است.
در زمستان این منطقه تحت پوشش هوای سردی قرار می‌گیرد که از جانب شمال می‌وزد. در تابستان هوای گرم و مرطوب اقیانوس اطلس موجب اعتدال آب و هوایی می‌شود.
با توجه به ساکنان اروپایی نیوبرانزویک می‌توان گفت، تاریخ ایجاد این استان به اوایل قرن چهاردهم میلادی باز می‌گردد. سرخ‌پوستان ملکتی[31] و میک‌مک اولین ساکنان این سرزمین را تشکیل می‌دادند. در سال 1604م، فرانسوی‌ها در این منطقه سکنی گزیدند. در سال 1755م، پس از نزاع‌های فراوان فرانسه و انگلستان بر سر حاکمیت این سرزمین، سرانجام بریتانیا سلطه و نفوذ خود را در قالب قدرتی استعماری توسعه بخشید. در سال 1784 م، نیوبرانزویک به استان تبدیل شد و سپس مستقل شد. در نهایت در سال 1867م، نیوبرانزویک با پیوستن به دیگر استان‌ها کشور متحد کانادا را تشکیل دادند. جمعیت این استان حدود 751.171 هزار نفر گزارش شده است]2[.
مهم‌ترین صنایع این استان، مواد غذایی، خمیر کاغذ، ساخت مبلمان و صنایع چوبی است. همچنین چوب، فلزات و سنگ‌های معدنی نیز نقش مهمی را در اقتصاد این استان ایفا می‌کنند. عمده ترین محصول کشاورزی این استان سیب‌زمینی است. درسال 1986م، اين استان مقام دوم را در تولید این محصول در كانادا به دست آورد. مهم‌ترین منبع درآمد کشاورزان استان نیوبرانزویک تولید لبنیات است. وجود زمین‌های جنگلی فراوان یکی از منابع ثروت نیوبرانزویک است؛ به‌طوری که از هر 7 شغل، یک شغل به بخش جنگلداری اختصاص دارد. از طرف دیگر، بخش استخراج معدن در نیوبرانزویک سالانه بیش از نیم میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کند]3[.
در سال‌های اخیر نیوبرانزویک برای توسعه اقتصادی خود به فناوری اطلاعات روی آورده است، به‌گونه‌ای که فناوری اطلاعات از عوامل مهم رشد صنعتی آن محسوب مي‌گردد. این استان پایتخت مرکزی آمریکای شمالی نامیده مي‌شود]8[.
5) کبک[32]. کبک، با مساحت 1.540.687 کیلومتر مربع، بزرگ ترین استان کانادا است. انتاریو، نیوبرانزویک، لابرادور و ايالات متحده همسایگان کبک می‌باشند. حدود 80 درصد از ساکنین کبک در مراکز شهری زندگی می کنند که در حاشیه رودخانه سنت لارنس واقع شده است. زمین‌های پست اطراف این رودخانه دارای بیش از یک میلیون دریاچه و رودخانه است. اولین ساکنان کبک را قبایل آلگونکویی و ایروکویی[33] تشکیل می‌دادند. بومیان این سرزمین از دیرباز در قسمت شمالی این استان ساکن بودند و هنوز نیز در همان بخش به سر می‌برند. گستردگی جغرافیایی این استان موجب گوناگونی آب و هوایی در این منطقه شده است. مناطق شمال و مرکز این استان، که به مناطق قطبی شباهت دارند، دارای زمستان‌های سرد و طولانی و تابستان‌های کوتاه و خنک است. نواحی جنوبی در زمستان پوشیده از برف و در تابستان گرم و مرطوب است.
کبک سیتی مرکز این استان و سومین شهر بزرگ کانادا است. از 7.903.001 نفر جمعیت ساکن استان کبک، بیش از 5 میلیون نفر ریشه فرانسوی دارند و زبان فرانسوی زبان مادری 82 درصد از ساکنان آن است. کبک سیتی به عنوان پایتخت نیوفرانس[34] (نام اولیه استان کبک)، در سال 1608م بنا شده است. این شهر درزمان حکومت فرانسه دارای استحکامات و مراکز مهم تجارتی بود. امروزه این شهر مهد تمدن فرانسه در آمریکای شمالی شناخته مي شود و در سال 1985م توسط سازمان یونسکو شهر میراث جهانی نامیده شد]2 و 9[.
در سال 1759م، به دنبال جنگی هفت ساله کبک به طور کامل به نیروهای انگلیس واگذار شد. در سال 1763م، بر اساس معاهده پاریس نیوفرانس مستعمره بریتانیا شد، اما 15 سال بعد دولت انگلیس با به رسمیت شناختن حقوق فرانسویان، آزادی مذاهب و کاربرد زبان فرانسوی را تضمین کرد. در سال 1791م، این استان به دو بخش کانادای علیا، انتاریوی امروزی و کانادای سفلی، یا کبک امروزی، تقسیم شد. سپس، در سال 1840م، به موجب "قانون اتحاد" این دو بخش به استان واحدی تبدیل شد و در نهایت استان کبک بنیانگذاری گردید. با ظهور انقلاب صنعتی دوم، بین سال‌های 1920م تا 1940م، شهر‌سازی و استانداردهای بالای زندگی رونق تازه‌ای به استان کبک بخشید. در سال 1980م، طی یک همه‌پرسی استانی مقدمات مذاکره برای استقلال این استان در کانادا به وجود آمد. این همه‌پرسی به وسیله اکثریت شهروندان کبک رد شد. دومین همه‌پرسی در سال 1995م برگزار شد. و این‌بار نیز مردم به استقلال آن رأی ندادند. کمتر از یک ماه بعد از همه‌پرسی، در30 اکتبرسال 1995م، مجلس کانادا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که براساس آن مردم این ایالت یک ملت را تشکیل می‌دهند که در کانادای متحد قرار دارند.
این استان منابع طبیعی و انرژی فراوانی در اختیار دارد و صادرکننده کالاهایی از جمله تجهیزات کنترل ترافیک هوایی، نرم‌افزار، مترو، بالگرد، لوح فشرده و اسباب‌بازی است. مونترال مرکز تجاری این استان در صنایع هوا و فضا، دارو، ارتباطات و حمل و نقل، بازارهای رقابتی بسیاری را ایجاد کرده است. درصد بالایی از تولیدات این استان، شامل كالاهاي مربوط به صنعت جنگلداری، حفاری معدن و تولید وسایل حمل و نقل است و به سایر کشورها صادر می‌شود]3 و 9[.
6) اونتاریو[35]. مساحت کلی منطقه 1.068.587 کیلومتر مربع است که یک‌ششم آن را رودخانه‌ها و دریاچه‌ها تشکیل می‌دهند. اونتاریو با 12.851.821 نفر، پرجمعیت‌ترین استان کانادا و یکی از مراکز مهم صنعتی آن به شمار می‌آید. تورنتو، مرکز این استان نیز، با بیش از 4 میلیون نفر جمعیت بزرگ ترین شهر کشور محسوب می‌شود. جنوب این استان در همسایگی آمریکا قرار دارد که از آب شیرین دریاچه‌های پنج‌گانه برخوردار است. اونتاریو از شمال به خلیج هادسون[36] و خلیج جیمز[37] منتهی می‌شود که دارای آب شور هستند.
با وجود داشتن شرایط جوی متغیر، آب و هوای این استان معتدل است. هیچ‌کدام از استان‌های کانادا، شرایط آب و هوای مشابه اونتاریو ندارند. زمستان‌های این منطقه سرد و تابستان‌های آن گرم است. وجود چهار فصل مشخص در این منطقه و بارش باران، که تقریباً در همه فصل‌ها به چشم می‌خورد، از ویژگی‌های بارز آب و هوای اين استان محسوب می‌شود. بیشترین نوسانات دمایی در فصل زمستان قابل مشاهده است. سرما و یخبندان و بارش برف سنگین از شاخص‌های فصل زمستان در اونتاریو است. این استان به سبب سیستم جوی فعال همواره در معرض تندباد، طوفان، بارش تگرگ و رعد و برق قرار دارد]10[.
اولین ساکنان این منطقه حدود ده هزار سال قبل در عصر یخبندان به این سرزمین وارد شدند. در قرن هفدهم میلادی، کاشفان اروپایی در این سرزمین با قبایل آلگونکویی و ایروکویی[38] روبه‌رو شدند. قبایل مذکور از بازماندگان اولین ساکنان این منطقه به شمار می‌رفتند.
در سال 1774م، دولت بریتانیا حکومت بخش‌های جنوبی اونتاریو را در دست داشت. این ناحیه در آن زمان بخشی از مستعمره کبک محسوب می‌شد. از سال 1779م موج گسترده‌ای از مهاجران انگلیسی، اسکاتلندی و ایرلندی وارد سرزمین کانادا شدند که اغلب آنها در این استان سکنی گزیدند. زبان رسمی در این استان انگلیسی است.
پس از کبک این استان دومین تولیدکننده عمده محصولات لبنی و همچنین یکی از تولیدکنندگان عمده میوه محسوب می‌شود. تورنتو مرکز نظام مالی کانادا است و دفاتر اصلی بیشتر بانک‌های بزرگ و مهم و شرکت‌های بیمه در این شهر قرار دارد. صنعت جهانگردی در اونتاریو موقعیت بسیار ممتازی دارد؛ به طوری که بیش از یک‌سوم مکان‌های توریستی کانادا در این استان قرار دارد.
این استان دارای اقتصاد جهانی است، صنایع تولیدی از مهم‌ترین صنایع آن محسوب می‌شود. از جمله ویژگی‌های اقتصادی این استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود مواد خام طبیعی، حمل و نقل مدرن، نیروی برق ارزان، نیروی کار متخصص و نزدیکی به بازارهای مهم ايالات متحده آمریکا]11[.
7) مانیتوبا[39]. مساحت این استان 650.090 کیلومتر مربع است که یک‌ششم آن را آب فرا گرفته است. اين استان دارای عظیم‌ترین ظرفیت تولید نیروی برق آبی در کانادا می‌باشد. مانيتوبا یکی از سه استان مرکزی كانادا است و در همسایگی اونتاریو از شرق، ساسکاچوان و خلیج هادسون از شمال و استان متحده[40] از جنوب واقع شده است. طي سال‌های متوالی اغلب ساکنان مانیتوبا را افرادی تشکیل می‌دادند که تبار انگلیسی داشتند. اما با تغییراتی که در الگوهای مهاجرت در سال‌های اخیر ایجاد شد، مانیتوبا به استانی تبدیل شده است که در آن از لحاظ تعداد هیچ گروه یا قومی برتری ندارد. حدود 60 درصد از جمعیت تقریباً یک میلیونی مانیتوبا در شهر بزرگ وینیپگ[41]- مرکز استان- زندگی می‌کنند. دومین شهر بزرگ این استان، براندن[42]، در جنوب غربی مانیتوبا واقع شده است]2[.
استان مانيتوبا در مرکز آمریکای شمالی واقع است و یک‌ششم مساحت آن را دریاچه‌ها و رودخانه‌ها تشکیل می‌دهند، ولی دوری از دریا و عدم دسترسی به آب و هوای ساحلی موجب شده تا این استان از شرایط آب و هوای مختص به مناطق خشک برخوردار گردد. زمستان‌های سخت و طولانی و تابستان‌های گرم و کوتاه از ویژگی‌های آب و هوایی این منطقه است. آب و هوای این استان در شش ماه فصل هاي پائیز و زمستان تا حد زیادی تحت تأثیر بروز سرمای ناشی از آب و هوای قطبی در آمریکای شمالی می‌باشد. اما میزان بارش برف در مقایسه با سایر مناطق کمتر از حد طبیعی است.
در سال 1670م، این استان به کمپانی خلیج هادسون تعلق گرفت. در پی درگیری‌هایی که میان انگلیس و فرانسه رخ داد، به موجب پیمانی مانيتوبا تحت حاکمیت انگلیس در آمد. این منطقه یکی از تولید کنندگان مهم محصولات کشاورزی است. گندم و سایر غلات از محصولات عمده این استان به شمار می‌آید.
صنایع غذایی، جهانگردی، ماهیگیری، تجهیزات حمل و نقل، کالاهای الکتریکی و حفر معادن از منابع اصلی درآمد مانیتوبا محسوب می‌شود. شهر تونینسون[43]، از مراکز عمده تولید نیکل در جهان، در این منطقه واقع شده است. در حال حاضر، این استان به جذب سرمایه در صنایع مختلف پرداخته و دارای ظرفیت کافی برای رشد در جنبه‌های مختلف صنعتی است]12 و 13[.
8) استان ساسکاچوان[44]. مساحت این استان 651.903 کیلومتر مربع است و نیمی از آن پوشیده از جنگل می‌باشد. آب و هوای آن قاره‌ای است و دارای زمستان‌های سرد و طولانی و تابستان‌های گرم می‌باشد. این سرزمین در طولانی‌ترین روز سال از 17 ساعت تابش خورشید بهره می‌گیرد و به علت پایین بودن میزان بارندگی از مناطق خشک کانادا محسوب می‌شود.
اولین ساکنان این منطقه سرخ‌پوستان چیپیوان[45] در منطقه شمالی، چادرنشینان بلک‌فوت[46] در مناطق هموار شرقی و مردمان آسینیبوینه[47] در منطقه غربی بودند. اولین کاشف اروپایی این استان «هنری کلسی[48]»، کارمند شرکت خلیج هادسون[49]، بود. وي در سال 1690م راه رودخانه ساسکاچوان را به سمت دشت‌های جنوبی این استان در پیش گرفت. در سال 1870م، دولت کانادا با آگاهی از توان کشاورزی و موقعیت مسکونی مناسب این مناطق را از شرکت خلیج هادسون خریداری کرد. زمانی که ساسکاچوان و ناحیه نورث وست از هم تفکیک شدند، رجینا[50] به عنوان مرکز استان ساسکاچوان انتخاب شد. در سال 1905م، این استان به اتحاد کانادا پیوست]14[. شغل اصلی اولین ساکنان این استان تجارت پوست بود. از آنجا که زمین‌های کشاورزی با قیمت ناچیز در اختیار همه قرار می‌گرفت، به مرور زمان کشاورزی جایگزین تجارت پوست گردید]15[.
امروزه جمعیت تقریبی این استان 1.033.381 نفر می‌باشد. ساکنان آن را انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها و مهاجرانی از کشورهای آلمان، اوکراین، اسکاندیناوی، هلند، لهستان، روسیه و کشورهای غیراروپایی تشکیل داده‌اند. در سال 1989 م، این استان بزرگترین تولیدکننده گندم در کانادا بود. هر ساله حدود ده میلیون هکتار زمین به کشت گندم اختصاص داده می‌شود. همچنین، ساسکاچوان عمده‌ترین تولیدکننده پتاسیم و اورانیم در جهان است. این استان، پس از آلبرتا، بزرگ ترین تولیدکننده نفت در کاناداست. گاز طبیعی نیز در این استان تولید می‌شود]2 و 16[.
9) استان آلبرتا[51]. آلبرتا با وسعتی در حدود 661.188 کیلومتر مربع، تقریباً به وسعت ايالت تگزاس در آمریکا است. زمستان‌های طولانی و سرد و تابستان‌های ملایم و گرم با بادهای معتدل از جانب اقیانوس آرام از ویژگی‌های آب و هوای این منطقه می‌باشد]17[.
نخستین ساکنان آلبرتا در مناطق شمالی و مرکزی این استان زندگی می‌کردند. در سال 1883م، پس از احداث شبکه راه‌آهن جمعیت این منطقه به‌طور ناگهانی افزایش یافت. از عوامل دیگر رشد جمعیت کشت گونه‌ای جدید از گندم بود که در زمین‌های این استان به خوبی رشد می‌کند. در اول سپتامبر سال 1905م، استان آلبرتا به احترام چهارمین دختر ملکه ویکتوریا، پرنسس لوییز کارولین آلبرتا[52]،، به نام وی نام گذاری شد و مرکز آن ادمونتون[53] نام گرفت]18[.
جمعیت 3.645.257 میلیون نفری این استان از نژادها و تیره‌های گوناگون تشکیل شده است. امروزه، حدود 44 درصد مردم این استان انگلیسی تبارند و پس از آن بزرگترین گروه‌های جمعیتی را آلمانی‌ها، اوکراینی‌ها، فرانسوی‌ها، اهالی اسکاندیناوی و هندی‌ها تشکیل می‌دهند. انگلیسی زبان رایج اکثر مردم است. همچنین ادیان گوناگونی در این منطقه وجود دارد.
آلبرتا در زمینه کشاورزی از اقتصاد پررونقی برخوردار است. حدود 20 درصد از درآمد سالانه كشور در این استان تولید می‌شود. در حالی که تولید گندم به عنوان محصول اولیه این استان مطرح است، گاز طبیعی و نفت از محصولات جدید استان محسوب می‌شوند که باعث رونق بالای اقتصادی آن شده‌اند]2 و 19[.
10) بریتیش کلمبیا[54]. بریتیش کلمبیا، غربی‌ترین استان کانادا، در منتهی‌الیه سواحل شرقی اقیانوس آرام واقع شده است و یکی از مناطق کوهستانی آمریکای شمالی به شمار می‌آید. این منطقه توسط استان‌های آلبرتا، ناحیه یوکان و سرزمین آلاسکا احاطه شده است. مساحت آن 948.601 کیلومتر مربع است. بیشتر مناطق این استان در کرانه‌های اقیانوس آرام به شکل جزایر بزرگ و کوچکی دیده می‌شوند که زنجیروار از شمال تا جنوب گسترش یافته‌اند. تنوع آب و هوایی، که از ویژگی‌های خاص کشور کانادا است، در هیچ استانی همانند بریتیش کلمبیا جلب نظر نمی‌کند. این منطقه آب و هوای نسبتاً معتدل دارد. به دلیل تنوع و گوناگونی مناطق ساحلی این استان قبایلی با فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگون در آن ساکن بوده‌اند. اولین گروه اروپائیان در سال 1774 میلادی با پرچم اسپانیا به این سرزمین وارد شدند. در قرن هجدهم میلادی، اسپانیایی‌ها سواحل غربی این استان را از مکزیکو تا جزیره ونکوور جزو قلمرو خود اعلام کردند. در همان زمان روسیه نیز درباره سواحل اقیانوس آرام، از آلاسکا تا سانفرانسیسکو، ادعای مالکیت نمود. اين ادعا برخی از مناطق مورد نظر کشور اسپانیا را نیز دربرمی‌گرفت. در نهایت دولت بریتانیا جهت حفظ نظم و قانون بریتیش کلمبیا را مستعمره خود اعلام نمود. در سال 1866م، به دنبال فروکش کردن هیجانات ناشی از کشف طلا، که در سال 1857م در دره فاراسر[55] آغاز گردیده بود، جزیره ونکوور نیز به مستعمره بریتیش کلمبیا ملحق گردید. در سال 1871م، این استان به پیمان اتحاد کانادا پیوست. بیشتر ساکنان بریتیش کلمبیا را انگلیسی‌ها تشکیل می‌دهند. جمعیت این استان 4.400.057 نفر است که در حدود 13 درصد کل جمعیت کانادا را تشکیل می‌دهد. از این تعداد، 60 درصد در ونکوور و ویکتوریا[56]، پایتخت بریتیش کلمبیا، زندگی می‌کنند. اقتصاد این استان بر منابع خام طبیعی موجود در آن استوار است. از آن جمله مي‌توان به جنگل‌های پهناوری اشاره كرد که 56 درصد مساحت این استان را دربرمی‌گیرد. مس، طلا و روی از فلزات مهم و زغال‌سنگ، نفت‌خام و گاز از معادن ارزشمند این سرزمین محسوب می‌شوند. به‌علاوه، کشاورزی و صید ماهی نیز از دیگر بخش‌های اقتصادی بریتیش کلمبیا است. صادرات این استان به کشورهای آمریکا، ژاپن، اتحادیه اروپا و کشورهای حاشیه اقیانوس آرام، در مقایسه با دیگر استان‌های کانادا بیشتر است. جهانگردی نیز یکی از مهم‌ترین منابع اقتصادی این استان می‌باشد. هر سال، نزدیک به 15 میلیون نفر از کانادا و سایر کشورهای جهان از این استان دیدن می‌کنند ]20 و 21[.
1.3. آب و هوا
كانادا وضعیت آب و هوایی متنوعي دارد. اين كشور به دليل وسعت زياد، گستردگي عرض جغرافيايي و وجود رشته كوه‌هاي بلند، آب و هواي متنوعي دارد. با این همه، هیچ یک از مناطق جغرافیایی اين سرزمین از سرما و یخبندان در امان نیستند. به طور كلي، اين كشور چهار فصل بسيار مشخص دارد. اين ويژگي به خصوص در مورد مناطق مرزي با آمريكا بارزتر است. متوسط دماي هوا در تابستان از 8 درجه سانتيگراد در شمال تا 22 درجه سانتيگراد در جنوب متغير است. در این مناطق دمای تابستان در روز به ۳۵ درجه سانتیگراد یا بیشتر می‌رسد، در حالی که دما در زمستان در خیلی از مواقع ۲۵ زیر صفر درجه است. در فصول بهار و پاییز دمای هوا معتدل است. اين موضوع به ويژه در بخش جنوب غربی، جايي که شهر ونکوور و جزیره ونکوور از استان بریتیش کلمبیا در آن قرار دارند، بيشتر به چشم مي‌خورد. بر این اساس می‌توان گفت که کانادا چهار نوع آب و هوای قابل لمس دارد:
1.3.1. معتدل اقيانوسي: در سواحل اقيانوس آرام تابستان‌هاي معتدل، زمستان‌هاي نسبتاً سرد و بارش در تمام طول سال ديده مي‌شود.
2.3.1. آب و هواي قاره‌اي: در حد فاصل رشته كوه راكي تا بخش شرقي كانادا زمستان‌هاي بسيار سرد و تابستان‌هاي گرم و باراني حاکم است.
3.3.1. سواحل اقيانوس اطلس: داراي آب و هواي معتدلِ سرد است و مشخصه آن تابستانِ معتدل و باراني و زمستاني سرد و پر برف است.
4.3.1. آب و هواي سرد قطبي: در بخش‌هاي شمالي گسترده شده و منطقه تايگا با جنگل‌هاي سوزني برگ و مناطق آن سوي مدار قطبي با پوشش گياهي توندرا را دربرمی‌گیرد. دماي هوا بيش از نيمي از سال زير صفر درجه است.]22[.
1.4. ارتفاعات
كوه‌ها و ارتفاعات اين كشور بسيار وسيع‌اند و عمدتاً در نواحي غربي و شمال غربي آن واقع شده‌اند. از مهم‌ترين ارتفاعات اين منطقه مي‌توان به كوه‌هاي راكي[57]، مكنزي[58] و كوه‌هاي ساحلي اشاره كرد. در شرق اين كشوركوه هاي تورنگات[59](با ارتفاع 1622 متر) آپالاچاينز[60]و لارن‌تين[61] قرار دارند. در امتداد خط ساحلي شمال شرقي نيز ارتفاعات سنت‌اليس[62] و پلي[63] واقع شده‌اند. ارتفاعات سنت‌اليس جزء بلندترين كوه‌هاي مونت‌لوگان[64] محسوب مي‌شود و در سرزمين يوكان واقع شده است (جدول 1.1 را مشاهده کنید) ]22[.
جدول1.1. فهرست كوه‌ها و ارتفاعات كانادا
| نام كوه | ارتفاع | ايالت |
| لوگان | 5959 | يوكان |
| سنت‌اليس | 5489 | يوكان- آلاسكا |
| لوكانيا | 5226 | يوكان |
| قله كينگ | 5173 | يوكان |
| استيل | 5074 | يوكان |
| وود | 4890 | يوكان |
| ونكوور | 4786 | يوكان |
| فيرودر | 4671 | بريتيش كلمبيا-آلاسكا |
| هوبارد | 4557 | يوكان-آلاسكا |
| والش | 4507 | يوكان |
1.5. درياها و خليج‌ها
كانادا داراي درياها و خليج‌هاي زيادي است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از:
1.1.5. خلیج آلاسکا[65]: پهنه وسیعی از آب‌های اقیانوس آرام شمالی در جنوب شرقی آلاسکاست که 1.533.000 کیلو مترمربع مساحت دارد. اين خليج گستره‌ای از شبه‌جزیره آلاسکا تا مجمع‌الجزایر الکساندر[66] و از جنوبِ جزیره کودیاک[67] (در غرب) تا ورودی دیکسون[68] (در شرق) را دربرمی‌گیرد. سواحل این خلیج به‌دلیل وجود آبدره‌ها و دیگر تورفتگي‌ها حالتی دندانه‌دار دارد. رودهای کاپر و ساستینا[69] به اين خلیج می‌ریزند. خلیج آلاسکا به دلیل وجود جریان‌های سطحی نیرومند و عبور مداوم هوای سرد قطبی از روی آب‌های آن به‌عنوان عامل پیدایش باران‌های شدید و کولاک در جنوب و جنوب مرکزی آلاسکا شناخته می‌شود. این خلیج محل زندگی جانوران دریایی بسیاری، از جمله نهنگ‌های قاتل، است.
2.1.5. خلیج هودسن: یکی از بزرگترین خلیج‌های دنیا است که توسط ایالات نانوات، مانیتوبا، انتاریو و کبک محصور شده است. این خلیج به وسیله تنگه هودسن به دریای لابرادور راه دارد. در این خلیج جزایر زیادی وجود دارد که مهم‌ترین آنها جزایر اتاوا[70]، کوتس[71]، بلچر[72]، ماسل و آکیمیسکی[73] مي‌باشند.
3.1.5. خلیج بافین[74]: این خلیج بخشی از آب‌های یخ‌اندود اقیانوس اطلس شمالی است که در شمال شرقی اين كشور و در شرق جزیره بافین گسترده شده است. مساحت آن حدود 689.000 کیلومتر مربع است. تنگه دیویس[75]، واقع در جنوب خليج بافين، آن را به اقیانوس اطلس متصل می‌کند. همچنین خلیج بافین ازشمال و غرب خود به آب‌های اقیانوس منجمد شمالی می‌پیوندد.
4.1.5. خلیج سنت لورنس[76]: بخشی از آب‌های شمال غربی اقیانوس اطلس است که در جنوب شرقی کانادا در میان نیوبرانزویک، نوااسکوشیا، نیوفاندلند و کِبــک واقع شده است. محدوده آن گستره‌ای ۴۰۰ کیلومتری را، از دهانه رود سنت لورنس تا نیوفاندلند در شرق، پوشش می‌دهد. پهنای این خلیج در عریض‌ترین نقطه آن ۸۰۰ کیلومتر است و مساحت آن 259.000 کیلومتر مربع است. خلیج سنت لورنس از طریق تنگه‌های کابوت، کانسو و بل‌آیل[77] به اقیانوس اطلس راه دارد. همچنین، جزیره‌های پرنس ادوارد، آنتیکاستی[78]، مدلین[79] و چندین جزیره کوچک در این خلیج واقع شده‌اند. مه‌گرفتگی در خلیج سنت لورنس امری مکرر است و به دلیل وجود توده‌های یخ این خلیج از اوایل دسامبر تا اواسط آوریل بر روی کشتی‌ها بسته است. خلیج سنت لورنس یکی از مکان‌های مهم برای ماهیگیری، به‌ویژه صید ماهی روغن، به‌شمار می‌آید.
5.1.5. دریای بيوفورت[80]: در شمال غربی کشور کانادا واقع است. این دریا به اقیانوس منجمد شمالی و نيز به آلاسکا، یوکان، نورث‌وست و نانوات راه دارد.
6.1.5. دریای لابرادور[81]: بخشی از آب‌های شمال‌غربی اقیانوس اطلس شمالی است که سواحل لابرادور در جنوب‌غربی و سرزمین گرینلند در شمال‌شرقی آن واقع شده‌اند. این دریا در شمال خود از طریق تنگه دیویس به دریای بافین و در غرب از طریق تنگه هودسون به خلیج هودسون مرتبط می‌شود. جریانی اقیانوسی موسوم به جریان لابرادور- که سرد و کم‌نمک است- در کرانه سواحل کانادا به سمت جنوب جریان دارد و همزمان جریان دیگری که گرم‌تر و شورتر است به نام جریان غرب گرینلند در حاشیه سواحل گرینلند به سمت شمال جاری است. از آنجا که جریان لابرادور کوه‌های یخ عظیمی را با خود حمل می‌کند، مسیر اصلی حرکت کشتی‌ها از بخش شرقی دریا انجام می‌گیرد که از اواسط تابستان تا اواخر پاییز قابل کشتیرانی است. دریای لابرادور دارای ذخایر ماهی کاد است و ماهیگیری جزء صنایع مهم گرینلند به‌شمار می‌رود. این دریا در گذشته شاهد عبور کاشفان بسیاری بوده است که در جستجوی گذرگاه شمال‌غربی[82] از آن گذشته‌اند ]22 و 24[.
1.6. درياچه‌ها و رود‌ها
كانادا وسيع‌ترين ذخاير آبي جهان را دارد. حدود يك‌چهارم از آب‌هاي شيرين جهان متعلق به این کشور است. 6/7 درصد از كل مساحت اين كشور را آب تشكيل مي‌دهد. علاوه‌بر رودهاي بسيار حدود دو ميليون درياچه نيز در اين كشور وجود دارد. دریاچه‌های مهم و عمده این کشور براساس سطح آب در داخل خاک کانادا (بعضي از دریاچه‌ها در مرز کانادا و امریکا قرار دارند) عبارت‌اند از: هوران[83]، گریت‌بر[84]، سوپریور[85]، گریت اسلیو[86]، وینیپگ، اری[87] و اونتاریو. بزرگترین دریاچه‌ای که کاملاً در خاک این کشور قرار گرفته است، گریت‌بر[88] (با مساحت ۳۱۳۲۶ کیلومتر مربع) در قلمروهای شمال غربی می‌باشد. رود سنت‌لورنس[89] (با ۳۰۵۸ کیلومتر طول) مهم‌ترین رود کانادا است. این رودخانه مسیر آبی را برای کشتی‌ها از دریاچه‌های بزرگ تا اقیانوس اطلس فراهم می‌کند. بلندترین رود اين كشور مکنزی است. این رودخانه به طول ۴۲۴۱ در قلمروهای شمال غربی جریان دارد. مسیل‌های بزرگ دیگر عبارتند از: یوکان و کلمبیا، که بخشی از آن از آمریکا می‌گذرد، و نیز نلسون، چرچیل، و فریزر[90] به همراه انشعابات اصلی مانند ساسکاچوان، پیس[91]، اتاوا[92]، اتاباسکا[93] و لیارد[94]]25[.
1.7. جزاير
با توجه به موقعيت جغرافيايي و وسعت، اين كشور جزاير بسياري در اندازه‌های گوناگون دارد. بزرگ‌ترين آنها در شمال اين كشور و در مجمع‌الجزاير شمالي واقع شده‌اند. جزاير شمالي كانادا از خليج جيمز[95] تا جزيره اليزمير[96] امتداد دارد و به دو گروه جزاير ملكه اليزابت[97] و جزاير قطب شمال[98] تقسيم مي‌شود. از بزرگ‌ترين جزاير ملكه اليزابت مي‌توان به اليزمير و دوون[99] و از كوچك‌ترين جزاير قطب شمال به بافين و ويكتوريا و بنكس[100] اشاره كرد. بزرگ‌ترين جزاير كرانه غربي، ونكوور و ملكه شاريوت[101] هستند. نيوفاندلند، پرنس ادوارد، كيپ برتون[102] در نيوبرونزويك، آنتي كاستي و ماگدالن[103] در كبك از جمله جزاير ديگري هستند كه خارج از ساحل شرقي واقع‌اند. درآب‌هاي داخلي، جزيره هورن، تعداد زيادي جزيره كوچك در خليج جوجين و مجموعه‌اي از جزاير كوچك واقع شده است که به هزار جزيره شهرت دارند ولی تعداد آنها از هزار هم بيشتر است و در مسير درياچه انتاريو به رودخانه سنت لورنس قرارگرفته‌اند. كانادا شبه جزيره هم دارد؛ از جمله مي‌توان به شبه جزيره گاسپ[104] در كبك و شبه جزيره آوالون[105] اشاره كرد ]26[.
1.8. پوشش گياهي و زندگي جانوري
پوشش گياهي قسمت شمالي قطبي و توندرا[106] است. اصطلاح توندرا از یک لغت فنلاندی به معنای «زمین لخت یا خاک دشمن» گرفته شده است. این کلمه معمولاً به مناطق بی‌درخت شمالی اطلاق می‌شود. گیاهان توندرا شامل گل‌سنگ‌هایی که همچون پوسته‌ای سطح صخره‌ها را می‌پوشاند، خزه‌هایی که شکاف سنگ‌ها را پر می‌کند و در زیر سنگ‌ریزه‌ها فرو می‌روند و گیاهان سبزه‌مانند و بوته‌های گوناگون می‌باشد. حیواناتی که در این ناحیه زندگی می‌کنند شمارشان اندک است و شامل موش صحرایی، گاو عنبر و خرس قطبی می‌شود.
در قسمت‌هاي پايين‌تر به طور متناوب جنگل‌هاي كوتاه و تنک ديده مي‌شود. ناحيه پلي[107] در درياچه ايري[108] به خاطر درختان برگ‌ريز پاييزي متنوعش، از جمله درخت قهوه‌اي كنتاكي[109]، مشهور است. در شمال رودخانه ساسكاچوان منطقه وسيعی از درختان سوزني‌برگ وجود دارد كه به جنگل‌هاي سوزني برگ شمالي مشهورند. اين منطقه به سمت كوه‌هاي راكي گسترش مي‌يابد كه از گونه‌هاي اصلي آن مي‌توان به صنوبر، سياه كاج و سپيدار اشاره كرد. دره‌ها و دامنه‌هاي خشك كوه‌هاي راكي از جنگل‌هاي كم پشت پوشیده شده است كه عمدتاً كاج و صنوبرند. تراكم و انبوهي اين جنگل‌ها به سمت مناطق غربي افزايش مي‌يابد. سگ آبی نماد کشور کانادا است و به دلیل تجارت پوست در دوره استعمار بریتانیا در تاریخ توسعه این کشور نقش دارد. تصویر سگ آبی بر روی برخی از سکه‌ها وتمبرهای پستی این کشور مشاهده می‌شود. تنوع حيوانات در اين كشور شبيه اروپاي شمالي و شمال آسياست. نسل تعداد بسياري از انواع حيوانات به علت استفاده‌هاي صنعتي، كشاورزي و شهري از محيط‌هاي طبيعي در خطر انقراض است. از حيوانات گوشت‌خوار اين كشور مي‌توان به خرس سياه، خرس قهوه‌اي، سياه گوش، گرگ، روباه، سمور و راسوي آمريكايي اشاره كرد. خرس قطبي در سرتاسر قطب شمال و يوزپلنگ درنده آمريكايي در بريتيش كلمبيا يافت مي‌شود.
در بسياري از جنگل‌هاي این کشور‌انواع گوزن شمالي و آمريكاي شمالي از قبيل كاريبو و موس[110] ديده مي‌شود. در مناطق غربي گوزن شمالي و گاوميش كوهان‌دار زندگي مي‌كنند كه بوفالو[111] ناميده مي‌شود. چند گونه از گوزن ويرجينيا[112] بومي جنوب كانادا هستند. زيستگاه گوزن دم‌سياه، در بريتيش كلمبيا و بخش‌هايي از كشتزارهاي بزرگ است. همچنين تنوع پرندگان و ماهي‌ها در این کشور قابل توجه است. ]27 و 28[.
1.9. منابع معدنی
چهل درصد مواد معدنی این کشور در سپر کانادایی قرار دارد. نیکل، آهن، اورانیوم، نقره، روی، کوبالت، مس و طلا در این منطقه استخراج می‌شود. بسیاری از منابع به دلیل دشواری دسترسی به آنها بهره‌برداری نمی‌شوند. در واقع، به نظر می‌آید که بسیاری از ذخایر آن هنوز کشف نشده باشند. از این مواد معدنی در سرزمین‌های قطبیِ شمال نیز یافت می‌شوند. به علاوه، منابع تجدیدناپذیری چون نفت و گاز طبیعی در استان‌های غربیِ دارای چمنزار و نیز در شمال فراوان‌اند.
واژه یوکان، که در زبان بومیان به معنی «عظیم‌ترین» است، حجم منابع طبیعی‌ای را توصیف می‌کند که عمدتاً در این سرزمین استخراج نشده باقی مانده است. کشف طلا در یوکان موجب به راه افتادن هجوم مشهور کلاندایک در سال 1897م برای یافتن طلا شد و مرز دیگری برای مهاجرت وسیع گشود. شاید معدن الماسی که به تازگی در سرزمین‌های شمال غربی کشف شده، در آینده تا پنج درصد ذخیره این سنگ قیمتی را در جهان تأمین کند. زغال سنگ، سیلیس و منگنز از نمونه‌های دیگر منابع معدنی هستند که از پوسته زمین در کانادا استخراج می‌شوند]29[.
1.10. جاذبه‌ها و ديدني‌هاي طبيعي
به دليل وسعت، تنوع فصل‌ها و جاذبه‌هاي طبيعي، جهانگردان بسياري از سراسر جهان به این کشور جذب می شوند. كوه‌هاي بلند راكي، رودخانه‌هاي خروشان، جنگل‌هاي انبوه و مناطق بكر اين كشور مورد علاقه دوستداران ورزش و طبيعت است و از جمله بهترين مناطق دنيا براي اسكي، ماهيگيري، قايقراني، شكار، پياده‌روي و كوهنوردي است. آبشار عظيم نياگارا با ارتفاع تقريبي 52 متر در جنوب شرقي تورنتو در امتداد رودخانه نياگارا واقع است و از سه آبشار نعل اسبي، برايدال و آمريكايي[113] تشكيل شده است. آبشار نعل اسبي بزرگ‌ترين این آبشارهاست كه بين دو ايالت انتاريو در كانادا و نيويورك در آمريكا قرار دارد و با ريزش حدود سه هزار متر مكعب آب در هر ثانيه منبع ارزشمند توليد نيروي برق هيدروالكتريك است. اين آبشار یکی از دیدنی‌های طبیعی سفر به این سرزمین به شمار می‌رود. دو دریاچه بزرگ با نام‌های ايری[114] و انتاريو در شمال امریکا و جنوب کانادا قرار دارند که مرز میان دو کشور از میان این دو دریاچه می‌گذرد ]30[.
1.11. مناطق زمانی
کانادا دارای شش منطقه زمانی است. شرقی‌ترین ساعت استاندارد آن، در منطقه نیوفاندلند، سه ساعت و نیم از ساعت جهانی عقب‌تر و غربی‌ترین ساعت استاندارد آن، واقع در پسیفیک[115]، هشت ساعت عقب‌تر از ساعت جهانی است. برای استفاده بهینه از روشنایی روز، ساعت رسمی در سراسر این کشور در اولین یکشنبه ماه آوریل هر سال یک ساعت جلو کشیده می‌شود و پس از این مدت دوباره به حالت اول باز می‌گردد ]31[.
[1] . روسيه با 17.075.400 کیلومتر مربع وسعت، وسيع‌ترين كشور جهان است.
[2]. Baffin Bay
[3]. Alaska
[4] . این آمار به ظاهر بیانگر آن است که در هر کیلومتر مربع از زمین‌های کانادا 5/3 نفر زندگی می‌کنند، اما این نوع بیان گمراه کننده است؛ زیرا سکونت‌گاه‌های جمعیتی به طور مساوی توزیع نشده‌اند. در آنجا نواحی شهری شلوغی که تراکم جمعیت در آنها بسیار بالاست و نیز چشم‌انداز‌های باز و کم جمعیت وجود دارند که در مجموع میزان تراکم جمعیتی کانادا را تشکیل می‌دهند.
[5]. Atlantic
[6]. Prairies
[7] . سلسله جبال راکی شامل بلندترین قلل آمریکای شمالی می‌باشند.
[8]. West Coast
[9]. North
[10]. Northwest
[11]. Yellowknife
[12]. Inuits
[13]. Yukon
[14]. Whitehorse
[15]. Yu Chu
[16]. Nunavut
[17]. Newfoundland and Labrador
[18]. Avalon
[19]. Inuktitut
[20]. Saint John’s
[21]. Nova Scotia
[22]. Fundy
[23]. Northumberland
[24]. Halifax
[25]. Micmac
[26]. Utrecht
[27]. Josef Howe
[28]. Prince Edward Island
[29]. New Brunswick
[30]. Maine
[31]. Mulaqat
[32]. Quebec
[33]. Algonquian and Iroquois
[34]. New France
[35]. Ontario
واژه اونتاریو از زبان بومیان گرفته شده و به معنی «آب زیبا» است.
[36]. Hudson Bay
[37]. James Bay
[38]. Algonquian.and Iroquois
[39]. Manitoba
[40] . استان متحده یا استان متحده کانادا یکی از مستعمرات بریتانیای کبیر آمریکای شمالی در طی سال‌های 1841 تا 1867 بود که با توصیه جان لامپتون شکل گرفت.
[41]. Winnipeg
[42]. Brandon
[43]. Toninson
[44]. Saskatchewan
[45]. Chipewyan
[46]. Blackfoot
[47]. Assiniboine
[48]. Henry Kelsey
[49] . شرکت خلیج هادسون، که تجارت پوست به اروپا را انجام می‌داد، حدود 200 سال مناطق وسیع نورت‌وست را تحت کنترل خود در آورد.
[50]. Regina
[51]. Alberta
[52]. Princess Louise Caroline Alberta
[53]. Edmonton
[54]. British Columbia
[55]. Valley Farasa
[56]. Vancouver and Victoria
[57]. Rocky Mountains
[58]. Mackenzie Mountains
[59]. Torngat
[60].Appalachians
[61]. Laurentian
[62]. St.Elias
[63]. Pelly
[64]. Mount Logan
[65]. Gulf of Alaska
[66]. Alexander archipelago
[67]. Kodiak Island
[68]. Dixon Entrance
[69]. Copper and Sastina rivers
[70]. Ottawa Islands
[71]. Knots
[72]. Belcher
[73]. Muscle and Akimiski
[74]. Baie de Baffin
[75]. Davis Strait
[76]. Gulf of Saint Lawrence
[77]. Cabot, Canso and Belle Isle Strait
[78]. Anticosti
[79]. Madeleine
[80]. Beaufort Sea
[81]. Labrador Sea
[82] . مسیری دریایی که اقیانوس‌های اطلس و آرام را به‌هم می‌پیوندد.
[83]. Huron
[84]. Great Bear
[85]. Superior
[86]. Great Slave
[87]. Erie
[88]. Great Bear Lake
[89]. Saint Lawrence River
[90]. Nelson, Churchill and Freezer,
[91]. The Peace
[92]. Ottawa
[93]. Athabasca
[94]. Liard
[95]. James Bay
[96]. Ellesmere Island
[97]. Queen Elizabeth Islands
[98]. North Pole Islands
[99]. Devon Island
[100]. Baffin, Victoria and Banks Islands
[101]. Queen Charlotte Islands
[102]. Cape Breton Island
[103]. Anticosti & Magdalen Islands
[104]. Gasp Peninsula
[105]. Avalon Peninsula
[106]. Polar and tundra
[107]. Pelee
[108]. Lake Erie
[109]. Kentucky
[110]. Caribou & Mosse
[111]. Buffalo
[112]. Virginia
[113]. Horse Shoe, Bridal Veil Falls and American Falls
[114]. Erie
[115]. Pacific