کتاب های معتبر و تاریخی طب سنتی چینی

کتاب­های معتبر و تاریخی طب سنتی چینی

اهمیت تاریخی، تنوع، دیرینگی و گستردگی استفاده­ی مردم چین از طب سنتی چینی و مورد حمایت بودن این شاخه از علم از سوی مردم، فرهیختگان و امپراتوران سلسله­های مختلف حاکم بر این سرزمین، موجب پیدایش کتاب­ها، رساله­ها، دایره المعارف­ها، و آثار و اسناد و مدارک فراوانی شده است که معرفی آن­ها خود به رساله­ی مستقلی نیاز دارد. لذا، در این بخش به معرفی برخی از آثار مهم و تأثیر گذار تاریخی به وجود آمده در زمینه­ی طب سنتی چینی و شاخه­های مختلف آن پرداخته می­شود.

یکی از مهم­ترین آثار در این زمینه کتاب قدیمی مفردات پزشکی امپراتور شِن نونگ[1] است. در این کتاب سه جلدی، نحوه­ی استفاده از 365 نوع ادویه و داروی گیاهی تشریح شده است و بر اساس مضر بودن و درمانگری، آن­ها را به سه طبقه تقسیم کرده است. طبقه­ی نخست، شامل 120 گونه از گیاهان غیر سمی است که می­توان از آن­ها به عنوان داروهای تقویتی استفاده کرد. طبقه­ی دوم شامل 120 نوع گیاه سمی و غیر سمی است که ممکن است به عنوان دارو و درمان بیماری یا داروی تقویتی از آن­ها استفاده کرد. و طبقه­ی سوم شامل 125 نوع گیاه سمی است که به عنوان داروی پیش­گیری و خارج ساختن عوامل شریر درونی بیماری زا از بدن انسام مورد استفاده قرار می گیرند. در این کتاب هم­چنین خلاصه­ای از فرمول­های دارویی«اساسی، جانبی، ترکیبی و مالشی» و تئوری«چهار گانه­ی طبیعت داروها»(سرد، گرم، ملایم و خنک) و «چهار مزه­ی داروها»(تند، ترش، شیرین، تلخ و شور) تشریح شده است.

آثار و کتاب­های دیگری هم­چون رساله­هایی در مورد تَب­ها و بیماری­های گوناگون[2]، زمینه ساز انتقال از تئوری به عملکرد بالینی شدند. رساله­هایی در بیماری­های تَب آور[3]؛ و خلاصه­ای از تالار پزشکی طلایی[4]؛ و رساله­ای پیرامون علل و علایم بیماری­ها [5]؛ نسخه­های ضروری ارزشمند تر از هزار سکه­ی طلا[6] به قلم سون سیمیائو[7](682-581 میلادی)؛  اسرار پزشکی یک دولتمرد[8] به قلم وانگ تائو[9](755-670 میلادی)؛ نسخه­های آرام بخش، مقدس، خیر­خواهانه[10]؛ مجموعه­ی همگانی برای امداد مقدس[11] ؛ خلاصه­ی بیماری­های داخلی [12]به قلم شووِ لیجای[13](1558-1488 میلادی)؛ داروهای برجای مانده از ارواح[14] به قلم لیو جوانزی[15]؛ فرمول­های آزمایش شده برای کورک­های عمیقِ پشت[16] به قلم لی شون[17]؛ ماهیت بیماری های خارجی [18]به قلم چی دِجی[19]؛ ماهیت تشخیص و درمان بیماری­های خارجی[20] به قلم چِن زیمینگ[21]؛ از دیگر آثار مهم در این زمینه به شمار می­روند. هم­چنین، دستنوشته­هایی پیرامون بیماری­های خارجی[22] به قلم وانگ کِنتانگ[23]؛ دست نوشته­های درست بیماری­های خارجی [24]تألیف چِن شیگونگ[25]؛ رساله ای در زایمان[26] نوشته­ی لی شیشِنگ[27]؛ مجموعه­ای از تجارب ارزشمند در مورد زنان و زایمان[28]، تألیف گوو جیجونگ[29]؛ کتاب راهنمای ارزشمند برای بهداشت خانگی زنانه[30] به قلم جو رویجانگ[31]؛ کلید درمان بیماری­های کودکان[32] تألیف چیان یی[33]؛ کتاب نسخه­های معالجه­ی بیماری سالک کودکان[34] تألیف شده در دوران سلسله­ی سونگ شمالی توسط دونگ جی[35]؛ دستور العمل کامل پیرامون طب سوزنی و موکسیبوشِن[36]، نوشته شوه توسط شو فِنگ[37]، متخصص طب سوزنی وموکسیبوشِن در عصر سلسله­ی مینگ؛ کتاب گائو وو[38] به نام مجموعه­ی گران­بها در طب سوزنی و موکسیبوشِن[39]؛ رساله­هایی پیرامون بیماری­های تب آور؛ خلاصه­ای از تالار پزشکی طلایی؛ رساله­های لِی پیرامون آماده سازی دارو­ها[40]؛ مفردات پزشکی شِن نونگ[41]؛ کتاب سه جلدی مجموعه یادداشت­هایی درخصوص مفردات پزشکی[42] ؛  قوانین مفردات پزشکی مصور[43] نخستین کتاب چاپ قالبی مصور پزشکی در چین که در آن برای تک تک گیاهان تصویر سازی شده و پیرامون آن توضیحات لازم ارایه شده است؛ کتاب جائو شوِمین[44] به نام مکملی بر مجملی از مفردات پزشکی[45]؛ رساله­هایی در درمان بیماری­های واگیر دار تب آور؛ راهنمای کار­های بالینی با یادداشت­های پزشکی[46] ؛ از دیگر آثار مهمی هستند که در ادوار مختلف تاریخی پیرامون طب سنتی چینی نگاشته شده و گنجینه­ای غنی در این زمینه را به وجود آورده­اند.

در دوران سلسله­ی سونگ، بیشترین اهمیت به حفظ بهداشت داده می­شد. لذا، مجموعه­های بزرگ نسخه های آرام­بخش، مقدس و خیرخواهانه؛ مجموعه­ی کلی برای رهایی مقدس، برای معالجه­ از طریق تغذیه؛ اثر ارزشمند چِن داسوو[47] تحت عنوان فهرست غذایی سبزیجات بِنشینزَی[48] که مربوط به 20 نوع غذای گیاهی است؛ اثر جالب لین­خونگ[49] به نام غذای تازه­ی یک کوه نشین[50]، که در آن120 نوع غذا­ی مفید فهرست شده است؛ کتاب ارزشمند حفظ تندرستی سالمندان[51]  توسط چِن­جی[52] ، که در زمان سلسله­های تانگ و سونگ در زمینه­ی حفظ تندرستی سالمندان تألیف شده است؛ مجموعه­ی علمی ارزشمند اصول درست رژیم غذایی[53] به قلم هو­سی­هووی[54]، پزشک مسئول تغذیه­ی در دربار سلسله­ی یوان؛ مجموعه­ی عظیم مفردات پزشکی سلسله­ی مینگ در خصوص تقویت غذایی؛  کتاب جدید در خصوص طول عمر و حفظ تندرستی برای سالمندان[55] به قلم زوو شوان[56] ؛ هشت گفتگو پیرامون حفظ تندرستی[57] به قلم تو لونگوِی[58] در عصر مینگ؛ که در آن مباحث گسترده­ای پیرامون عوامل تأثیر گذار بر سلامتی، هم­چون تغییر فصل­ها، شرایط زندگی، دارو­ها و تقویتی­ها تشریح شده است؛ کتاب دو جلدی به نام مراقبت از سالخوردگان[59]، که در دوران سلسله­ی مینگ(1566-1522 میلادی)، به قلم شو چوانفو[60] تألیف شد؛ کتاب های طول عمر و حفظ تندرستی[61]، و پیرامون سالخوردگی[62]، هر دو به قلم گونگ یانشیان[63] پزشک امپراتور عصر مینگ؛ کتاب­های راهنمای پنج نعمت و طول عمر[64] و طول عمر و برف آب شده در کوره­ی گرم[65]، هر دو نوشته­ی شخصی به نام گونگ جوجونگ[66]، پزشک دیگر دربار مینگ،

در کتابش به نام اصول و روش­های زیادی برای حفظ تندرستی معرفی و نسخه­های سری فراوانی پیرامون نگهداشتن طول عمر جمع آوری کرد. وی در کتاب دیگری به نام علل سالخوردگی را به صورت عمقی مورد کنکاش قرار داده است. گونگ جوجونگ[67] پزشک دیگر دربار مینگ؛ از دیگر کتاب­ها و آثاری در این زمینه هستند که می­توان از آن­ها نام برد.

---

[1] - Emperor Shen Nong's Materia Medica

[2] - Treatise on Febrile and Miscellaneous Diseases

[3] - Treatise on Febrile Diseases

[4] - Treatise on the Causes and Symptoms of Diseases

[5] - Synopses of Golden Chamber

[6] - Essential Prescription Worth a Thousand Pieces of Gold

[7] - Sun imiao.

[8] - Medical Secret of an Official

[9] - Wang Tao.

[10] - Peaceful, Holy, Benevolent Prescription

[11] - General Collection for Holy Relief

[12] - Summery of Internal Diseases

[13] - Xue Lizhai

[14] - Remedies Left by Ghosts

[15] - Liu Juanzi

[16] - Tested Formulae for Deep-Rooted Furuncles on the Back

[17] - Li Xun

[18] - Essence of External Diseases

[19] - Qi Dezhi

[20] - Essence of Diagnosis and Treatment of External Diseases

[21] - Chen Ziming

[22] - Manual of External Diseases

[23] - Wang Kentang

[24] - Orthodox Manual of External Diseases

[25] - Chen Shigong

[26] - Treatise on Obstetrics

[27] - Li Shisheng

[28] - Collection  of Treasured Experiences in Obstetrics

[29] - Guo Jizhong

[30] - Treasured Handbook for Houshold Hygienhc Obstetrics

[31] - Zhu Ruizhang

[32] - Key to Treatment of Children's Diseases

[33] - Qian Yi

[34] - Remedy Prescriptions for Children's macula Disease

[35] - Dong Ji

[36] - A Complete Handbook on Acupuncture and Moxibustion

[37] - Xu Feng

[38] - Gao Wu

[39] - Collection of Gems in Acupuncture and Moxibustion

[40] - Lei's Treatise on the Preparation of Drugs

[41] - Shen Nong's Materia Medica

[42] - Collective Notes to the Materia Medica

[43] - Illustrated Canon of Materia Medica

[44] - Zhao Xuemin

[45] - Supplement to the Compendium Of Materia Medica

[46] - A Guied to Clinical Practice with Medical Records

[47] - Chen Dasou

[48] - BenXinzai Menu of Vegetables

[49] - Lin Hong

[50] - Fresh Food of a Mountain Dweller

[51] - Health Preservation of the Aged

[52] - Chen Zhi

[53] - Principles of a Proper Diet

[54] - Hu Sihui

[55] - A New Book on Langevity and Health Preservation for the Aged

[56] - Zou Xun

[57] - Eight Discourses on Health Preservation

[58] - Tu Longwei

[59] - Attending the Aged

[60] - Xu Chuanfu

[61] - Longevity and Health Preservation

[62] - On Senility

[63] - Gong Yanxian

[64] - A Guide to Five Blessings and Longevity

[65] - Snow Melted in a Hot Furnace

[66] - Gong Juzhong

[67] - Gong Juzhong