مهاجرت و پناهندگی در مصر

تا نیمه­های قرن بیستم میزان مهاجرت به خارج از کشور چندان زیاد نبود و مردم مصر به دلیل کشاورز بودن و دلبستگی به زمین، انگیزه­ای برای مهاجرت به خارج نداشتند. از دهه 60 این قرن و در پی شکست مصر از اسرائیل در جنگ ژوئن 1967، گروه­هایی از مردم به آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا مهاجرت کردند. پس از جنگ مصر و اسرائیل در سال 1973 و افزایش قیمت نفت، گروه­هایی دیگر از مردم مصر به عنوان نیروی کار و البته به طور موقت به کشورهای نفت­خیز عرب عزیمت کردند. برآوردهای شورای ملی جمعیت مصر نشان می­دهد که جمعیت مهاجران مصری در سال 1984، 000/474/1 نفر بوده است. همچنین گزارش­های سازمان مرکزی آمار مصر، جمعیت مهاجران را در سال 1987، 000/964/1 نفر برآورد کرده است که بیشتر آنها مهاجران موقت و تنها 000/200 نفر مهاجر به کشورهای آمریکای شمالی و برخی کشورهای عرب مهاجرت دائم داشته­اند. در میان کشورهای مهاجرپذیر در سال 1987، عراق در رتبه اول و عربستان سعودی در مرتبه بعد سپس آمریکای شمالی، کویت و اردن ودر مرتبه بعد کشورهای اروپایی قرار داشته است. آمارهای سال 1992 هم نشان داده است که تعداد نیروی کار مصر در خارج 000/971/2 نفر بوده است که لیبی بیشترین نسبت (51%) و عربستان سعودی هم 28.6% آنان را جذب کرده است (موسوعة مصر الحدیثة،1996، 3 :58) .

به استناد آمارهای سازمان جهانی مهاجرت، در سال 2009، حدود 7/2 میلیون مهاجر مصری در خارج از کشور سکونت داشته­اند که حدود 70% از آنان در کشورهای عرب و 30% دیگر هم عمدتا در اروپا ، آمریکای شمالی ودیگرکشوها سکنی گزیده­اند. تعداد مهاجران مصری ساکن در عربستان سعودی در همین سال حدود یک میلیون نفر، اردن  حدود000 /500 نفر، لیبی حدود 000/300 هزار نفر و کویت درحدود 000/200 نفر بوده است. این مهاجران در سال مزبور حدود 8 میلیارد دلار به کشور خود ارسال کرده­اند.

آمارهای جدید نیز نشان می­دهد که جمعیت مهاجران مصری در کشورهای غربی بیش از 000/350 نفر است و کشورهای ایالات متحده آمریکا با 513/132 نفر، ایتالیا با 463/90 نفر و کانادا با 234/47 نفر بیشترین نسبت مهاجران مصری را در خود جای داده­اند. جمعیت مهاجران مصری در انگلیس 28102 نفر، فرانسه حدود 28028 نفر و آلمان نیز 20892 نفر است. تعداد مهاجران مصری در کویت 319483، قطر 87827 و در امارات متحده عربی نیز 140935 نفر بوده است (www.iom.int;2015) .

اختصاص 8 کرسی در پارلمان مصر به مصریان خارج از مصر، ورود 18 میلیارد دلار ارز مهاجران به کشور، ادامه مهاجرت­های غیرقانونی مصریان به کشورهای جنوب اروپا (آمارهای رسمی به تعداد 000/140 نفر اشاره کرده­اند و البته آمارهای غیررسمی از رقم 000/300 نفر سخن گفته­اند) و تعدیل قانون مهاجرت سال 1983 از جمله مهمترین مسائل مربوط به مقوله مهاجرت در این کشور در سال 2014 بوده است (www.egymig.net;2015).

دولت مصر به استناد قانون مهاجرت مصوب 1983 مکلف است از طریق وزارت امور خارجه، مصریان مقیم خارج از کشور را با همه امکانات و از راههای گوناگون مورد حمایت قرار دهد تا ارتباط آنان با کشور برقرار بماند. به موجب قانون یادشده، کمیته عالی مهاجرت تحت ریاست وزیر امور خارجه و عضویت نمایندگان وزارتخانه­های کشور، برنامه­ریزی، اطلاع­رسانی، تأمین اجتماعی، گردشگری و هواپیمایی، اقتصاد، دفاع، دارایی، کار و فنی حرفه­ای تشکیل و مهمترین وظایف آن عبارت است از: تأسیس مراکز و برگزاری دوره­ها و کارگاه­های آموزشی برای مصریانی که تمایل به مهاجرت از کشور دارند، تلاش برای فراهم آوردن نیازهای مهاجران مقیم خارج در زمینه­های فرهنگی و ملی با هدف حفظ و تقویت روابط آنان با کشور و مهمتر از همه حمایت از زبان وفرهنگ عربی و میراث ملی در میان مصریان مهاجر. بر اساس قانون مزبور، سود ناشی از سرمایه­گذاری مصریان مهاجر در بانک­های کشور از همه نوع مالیات و عوارض معاف و سرمایه­گذاری آنان مشمول امتیازاتی خواهد بود که به سرمایه­گذاران خارجی تعلق می­گیرد. همچنین براساس این قانون، مصریان از حق مهاجرت دائم یا موقت به خارج برخوردارند و آنان که با رعایت قوانین مربوطه به خارج از کشور مهاجرت می­کنند، تا زمانی که از تابعیت و هویت مصری برخورارند، مشمول حقوق قانونی شهروندان مصری خواهند بود (www.emigration.gov.eg).