شیعیان دوازده امامی در چین
شيعيان دوازده امامي در چين
عليرغم حضور پررنگ فرهنگ شيعي در اکثر مناطق مسلمان نشين چين، متأسفانه تعداد شيعيان ساکن اين کشور، خيلي کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقهی يارکند از استان سين کيانگ است[i]. بر اساس شواهد تاريخي، مهاجرت نياکان اين شيعيان از منطقهي کشمير هندوستان به يارکند، در قرن شانزدهم و در دوران حکومت عبدالرشيد خان، صورت گرفته است. عبدالرشيد خان در دوران صدارت خود، از مسلمانان مناطق کشمير و بلتستان، درخواست کمک نمود که تعدادي از مسلمانان از جمله شيعيان، به اين منطقه کوچ نمودند. با سقوط حکومت عبدالرشيد و استيلاي نيروهاي طرفدار آفاق حواجه در منطقه، شيعيان شديدا تحت فشار قرار گرفته و اغلب به کشمير و بلتستان بازگشته و یا با تمسک به اصل تقیه در جامعهی اهل سنت جذب شدند. معدود شيعيان باقي مانده در منطقه نيز تحت فشار حاکمان محلي قرار گرفته و منزوي شدند.
در سال1920 و پس از سقوط امپراطوري چين، و حاکميت حزب کومين تانگ بر منطقه، مجددا آزادي اديان برقرار و افرادي که مجبور به ترک منطقه شده بودند، از جمله تعدادي از شيعيان منطقهی بلتستان و کشمير، بار دیگر به منطقه يارکند بازگشته و به فعاليتهاي ديني خود پرداختند. اين بار شیعیان مهاجر، در شهر يارکند و اطراف آن ساکن و با تأسيس مدارس ديني، به تبليغات اسلامي پرداختند.
در سال 1949، با حاکم شدن حزب کمونيست و شکست حزب کومين تانگ، مجددا عرصه بر پيروان تمام اديان از جمله مسلمانان و شيعيان، به ویژه در دوران انقلاب فرهنگی(1966-1976) تنگ و فعاليتها و تبليغات ديني آنان متوقف، و اموال و داراييهاي شخصي آنان، و موقوفات متعلق به اماکن و مدارس ديني اسلامي، مصادره و مردم به اجبار در مزارع دولتي به بيگاري گرفته شده و مساجد و مدارس نيز تعطيل شدند.
در سال 1977، پس از مرگ مائو و پايان دوران انقلاب فرهنگي، رهبران جديد، آزاديهايي را در زمينهي برگزاري مراسم ديني به مسلمانان داده و بيگاري کشيدن از مردم ممنوع و زمينهاي کشاورزي مصادره شده به صورت اجاره در اختيار آنان قرار گرفت. در سال 1982 زمينهاي مصادره شده اغلب به صاحبان اصلي آنها بازگردانده شد. در چنين شرايطي بود که معدود شيعيان منطقه نيز که به صورت پراکنده درشهرها و روستاها زندگي ميکردند، به تدريج با هم ارتباط برقرار کردند.
آقاي شيخ محمود علي اکبر، رهبر شیعیان منطقه که پزشک طب گیاهی نیز بود، در سال 2004 به علت کهولت سن، دارفاني را وداع گفت و جامعهی کوچک شيعيان منطقه، مرشد و پير خود را از دست دادند.
اینک برخی از فرزندان و بستگان وی که اغلب در ایران تحصیل کردهاند، مسئوليت سامان دهي امور دینی شيعيان وادامهی روند تبليغ معارف اهل بيت(ع) میان شیعیان را در منطقه دنبال میکنند.
تنها مرکز فعال شيعيان در منطقه، حسينيهي کهنه وفرسودهي شهريارکند است که کليهی مراسم مذهبي آنان، در اين محل برگزار ميشود. شيعيان منطقه، از قبرستان ويژهاي نيز برخوردار هستند.
[i] - مشاهدۀ نویسنده در سفر به منطقۀ یارکند در سال 1383.