ایرانشناسان معاصر چین
ایرانشناسان معاصر چین
پیشینهی ایرانشناسی در دوران معاصر در چین، از زمان کشف اسناد، کتابها و دستنوشتههای ادیان و مذاهب از غارهای تاریخی دونخوانگ در سال1900میلادی آغاز شد که اینک بیش از 100سال از آن تاریخ میگذرد. از آنجا که بخشی از این اسناد، مربوط به ادیان ایرانی همچون نسطوری و آیین مانی و زرتشت و اطلاعاتی پیرامون سرزمین ایران بود، ضرورت داشت برای آشنایی با این اسناد، محققان و پژوهشگرانی در زمینهی کشور مبدأ این ادیان نیز تحقیق و پژوهش نمایند. لذا، با راه اندازی مؤسسهای تحت عنوان«دون خوانگ شناسی»، بخشی نیز به ایران شناسی اختصاص یافت و تعدادی از پژوهشگران این مؤسسه در واقع جزو نسل اول ایرانشناسان معاصر چین به شمار میروند. از آن زمان تاکنون، صدها محقق شناخته شده و ناشناس چینی، در زمینههای مختلف فرهنگی، جغرافیایی، دینی، سیاسی، اجتماعی، و هنری ایران به پژوهش پرداخته و صدها کتاب و مقاله منتشر کردهاند که بررسی تمامی این موارد و نام بردن از همهی آنان خود نیاز به کتاب مستقلی دارد. لذا، آنچه در پی میآید، فهرست ناقصی از ایرانشناسان برجستهی معاصر چینی است که در 60سال گذشته در این زمینه فعال بودهاند.
1-پروفسور جی شیانلین[1]. رییس سابق دانشگاه پکن؛ و شرقشناس مشهور چین که از حامیان اصلی ایرانشناسی در چین معاصر به شمار میرود. نام برده از بنیانگذاران پروژهی بزرگ انتشار«سلسله کتابهای فرهنگ شرق» است و تا کنون بیش از 50جلد کتاب علمی پیرامون فرهنگهای بزرگ و مشهور شرق تحت نظارت ایشان تألیف و منتشر شده است که تعدادی از این کتابها مربوط به فرهنگ و تمدن ایرانی است. در سال1377، به مناسبت یکصدمین سال تأسیس دانشگاه پکن، به پاس تلاشهای این شخصیت برجستهی فرهنگی به فرهنگ ایران و زبان فارسی، از سوی دانشگاه تهران دکترای افتخاری به ایشان اعطا شد. نامبرده در سال1389، در سن 96سالگی دارفانی را وداع گفت.
2-پروفسور جان خوننیِن[2]. متولد سال1931، استاد بازنشستهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ جزو اولین دوره از فارغ التحصیلان رشتهی زبان فارسی و نخستین رییس بخش فارسی این دانشگاه(از سال1960 تا1996)؛ برندهی جایزههای ادبی افشار، جایزهی جهانی کتاب سال ایران در سال1382، دریافت لوح افتخار از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران؛ و همچنین برندهی جایزهی بهترین مترجم سال2003چین؛ مترجم و مؤلف دهها جلد کتاب و مقاله پیرامون زبان و ادبیات فارسی از جمله شاهنامهی فردوسی؛ شخصیتی وارسته و اخلاقی که برای تمامی اساتید زبان فارسی در چین حکم پیشکسوتی و پدری داشته و به حق میتوان به ایشان لقب پدر زبان فارسی در چین را داد.
3-پروفسور زِن یانشِن[3]. متولد سال 1935 میلادی؛ فارغ التحصیل رشتهی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه کابل؛ استاد بازشستهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ سرویراستار فرهنگ دو جلدی چینی به فارسی و فارسی به چینی؛ برندهی جایزهی جهانی کتاب سال ایران به خاطر تألیف فرهنگ دو جلدی؛ دریافت لوح تقدیر از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران؛ مؤلف چند کتاب وجزوهی درسی آموزش زبان فارسی؛ مؤلف کتاب ضرب المثلهای فارسی به چینی و اصطلاحات چینی به فارسی؛ و صاحب دهها مقالهی تألیفی و ترجمه پیرامون زبان و ادبیات فارسی.
4-پروفسور یِه ایلیانگ[4]. فارغ التحصیل رشتهی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل؛ استاد بازنشستهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ رییس و برگزار کنندهی 5 دوره سمینار ایرانشناسی در دانشگاه پکن؛ چهرهی ماندگار در رشتهی زبان فارسی و ایرانشناسی از چین؛ مؤلف و مترجم دهها جلد کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی؛ دریافت کنندهی لوح تقدیر از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ و نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران.
5-خانم تِن خویجو[5]. فارغ التحصیل رشتهی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن در مقطع کارشناسی؛ دارای فوق لیسانس از دانشگاه تهران؛ استاد بازنشستهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مصحح کتاب فرهنگ وفایی؛ همکاری در تدوین فرهنگ لغت فارسی به چینی و بالعکس؛ و مؤلف دهها مقالهی علمی و آموزشی پیرامون زبان و ادبیات فارسی.
6-بَی جونخِه[6]. متولد سال1941میلادی؛ فارغ التحصیل مقطع کارشناسی در رشتهی زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ شاغل به عنوان مترجم در مؤسسهی نشریات پکن؛ همکاری در تدوین فرهنگ لغت فارسی به چینی و بالعکس؛ مترجم دهها کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی؛ همکاری در تدوین اغلب کتابها و نشریاتی که پیرامون ایران چاپ و منتشر شده است. ایشان در سال1989 فوت نمودند.
7-گو مورو[7]. متولد سال1892 میلادی؛ ادیب و شاعر مشهور معاصر چین؛ معاون نخست وزیر و رییس فرهنگستان هنر چین؛ اولین رییس سازمان میراث فرهنگی چین؛ نخستین مترجم رباعیات عمر خیام به زبان چینی؛ از بنیانگذاران شعر نو در این کشور.
8-خانم لیو بائوجین[8]. جزو نخستین فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون چین؛ جزو نخستین گویندگان بخش فارسی رادیو بین المللی چین؛ و نویسندهی چندین مقالهی ارزنده پیرامون زبان و ادبیات فارسی.
9-خانم دکتر وانگ ایدَن[9]. فارغ التحصیل مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه تهران(نخستین چینی دارای مدرک دکترا زبان فارسی از دانشگاه تهران)؛ از شاگردان مورد توجه مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی؛ رییس سابق بخش فارسی دانشگاه پکن؛ استاد زبان فارسی دانشگاه پکن؛ رییس مرکز پژوهشهای فرهنگ ایران در دانشگاه پکن؛ از مترجمان شاهکارهای ادبی ایران(دفتر چهارم مثنوی)؛ و صاحب تألیفات زیاد به صورت کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی، از جمله تصحیح بخش چین کتاب جامع التواریخ رشید الدین فضل الله که نسخهی فارسی آن توسط نشر دانشگاهی در ایران و نسخهی چینی آن در چین منتشر شده است.
10-پروفسور سونگ شیان[10]. از محققان بخش تاریخ فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پژوهشگر برجستهی طب سنتی، به ویژه مبادلات پزشکی میان ایران و چین؛ مؤلف کتاب دو جلدی«داروها و نسخههای پزشکی ایرانی وارد شده به چین» و «نسخههای پزشکی خوی خوی(مسلمانان چین)».
11-شینگ بینگ شون[11]. فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ دو دوره رایزن فرهنگی چین در ایران؛ مترجم دیوان حافظ به زبان چینی؛ مؤلف کتاب فرهنگ ایران؛ نویسندهی چندین مقالهی ارزشمند در معرفی آثار و مفاخر فرهنگی ایران.
12-پَن چینگ لینگ[12]. استاد باز نشستهی فرهنگستان علوم اجتماعی شانگهای؛ عضو مرکز پژوهشهای فرهنگ ایران در دانشگاه پکن؛ مترجم تعدادی از آثار ادبی ایران از روسی به چینی؛ نویسندهی کتاب«فردوسی سالار شاعران»؛ مؤلف و تدوین کنندهی کتاب« زرتشت آیین روشنایی»؛ مترجم برگزیدهی اشعار و داستانهای کوتاه ایرانی.
13-جانگ خویی[13]. از فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مترجم برجستهی مؤسسهی انتشارات زبانهای خارجی پکن؛ مترجم اشعار رودکی و دفتر ششم مثنوی از شاهکارهای ادبی ایران؛ مترجم کتاب قابوسنامه؛ مترجم دهها کتاب و داستانهای کوتاه ایرانی به زبان چینی.
14-یوان وِنچی[14]. متولد سال1940میلادی؛ محقق برجسته و باز نشستهی مؤسسهی ادبیات خارجی فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ از فارغ التحصیلان رشتهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مترجم دفتر سوم مثنوی، اوِستا، تاریخ ایران، داستان رستم و سهراب، منتخب قصههای ملانصیرالدین، مجموعهی ده جلدی کتابهای کودکان؛ و تألیف چندین مقالهی ارزشمند پیرامون زبان و ادبیات فارسی. ایشان درحال تدوین فرهنگنامهی تصوف در ادبیات فارسی به زبان چینی است.
15-خانم موخونگ یان[15]. فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ محقق برجستهی بخش ادبیات خارجی فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ حضور یک ساله در دانشگاه تهران برای فرصت مطالعاتی؛ مترجم دفتر اول و دوم مثنوی؛ مؤلف کتاب دو جلدی شعر سپید ایران؛ مترجم چهل داستان از چهل نویسندهی معاصر ایرانی؛ و مولوی پژوه معاصر چینی.
16-پروفسور خِه نایین[16]. از فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه پکن؛ استاد دانشگاه تربیت معلم پکن؛ مترجم گزیدهای از آثار سخنسرایان برجستهی ایران همچون فردوسی، حافظ، خیام، عطار، رودکی، سعدی، ناصرخسرو، سنایی، مولوی، بهار و دهخدا و بخشی از کتاب اوِستا، به زبان چینی.
17-خانم وِن یِه سون[17]. از نخستین فارغ التحصیلان و استاد بازنشستهی زبان فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون؛ از نخستین گویندگان بخش فارسی رادیو بین المللی چین؛ رییس سابق بخش فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون چین؛ نویسنده و مترجم مقالات متعددی پیرامون زبان و ادبیات فارسی.
18-خانم لیشیانگ[18]. فارغ التحصیل رشتهی زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ استاد بازنشستهی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ همسر پروفسور جان هون نین؛ مؤلف تعدادی از کتابهای آموزش زبان فارسی برای تدریس در دانشگاه پکن و سایر دانشگاههای چین.
19-خانم لیو خَی[19]. فارغ التحصیل دانشگاه پکن در رشتهی زبان فارسی؛ استاد زبان فارسی دانشگاه زبانهای خارجی دانشگاه شانگهای؛ استاد اعزامی برای تدریس زبان چینی در دانشگاه شهید بهشتی؛ و مؤلف کتاب«جامعه و فرهنگ معاصر ایران».
20-دکتر ضمیر سعدالله زاده. از قوم تاجیک و فارغ التحصیل زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه دوشنبه در تاجیکستان؛ استاد دانشکدهی ادبیات دانشگاه سین کیانگ؛ برگزار کنندهی چندین دوره کلاس آموزش زبان فارسی در دانشگاه تربیت معلم سین کیانگ؛ محقق سابق فرهنگستان علوم اجتماعی سین کیانگ؛ مؤلف یک دوره کتاب آموزش زبان فارسی به زبان اویغوری؛ و نویسندهی چندین مقالهی علمی پیرامون مقایسهی تطبیقی میان زبان فارسی و اویغوری.
21-دکتر چِن تونگ[20]. فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ استاد سابق زبان فارسی در دانشگاه پکن؛ استاد فعلی زبان فارسی در دانشگاه زبانهای خارجی دانشگاه شانگهای؛ رییس سابق دانشکدهی زبانهای خاوری همین دانشگاه؛ نویسندهی چندین مقاله پیرامون فرهنگ و زبان فارسی و مذهب شیعه(پایان نامهی دکترا)؛ و فعلا به عنوان نفر دوم بخش فرهنگی سفارت چین در تهران مشغول میباشد.
22-دکتر جانگ لیمینگ[21]. فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ گذراندن دورهی یک سالهی آموزش زبان فارسی در ایران؛ استاد شاغل زبان فارسی در دانشگاه لویانگ؛ و صاحب تألیفاتی در خصوص زبان و ادبیات فارسی.
23-دکتر شیگوانگ[22]. دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان فارسی از دانشگاه پکن و دکترا از دانشگاه تهران؛ رییس کنونی بخش فارسی دانشگاه پکن؛ و تألیف چند مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی.
24-پروفسور جووِی لیه[23]. رییس مؤسسهی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه زبانهای خارجی دانشگاه شانگهای؛ مسلط به زبان عربی؛ شخصیتی با نفوذ و تأثیر گذار در دولت محلی شانگهای؛ حامی مرکز مطالعات ایرانشناسی در این مؤسسه؛ و طرفدار همکاریهای علمی و پژوهشی میان ایران و چین.
25-جائو ویمینگ[24]. معاون مؤسسهی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه زبانهای خارجی شانگهای؛ مسلط به زبان انگلیسی؛ نویسندهی کتاب«ایران مدرن تا دوران پیش از قاجار».
26-دکتر یائوجیدِ[25]. استاد دانشگاه یو نَن؛ رییس مرکز مطالعات ایران در مؤسسهی مطالعات خاورمیانهی این دانشگاه؛ نخستین رییس مرکز کنفوسیوس در دانشگاه تهران؛ مسلمان و از نوادگان سید اجل عمر شمس الدین؛ بخ مدت یک سال با استفاده از فرصت مطالعاتی در دانشگاه تهران به تحقیق و پژوهش پرداخته؛ مترجم کتابهای شیعه در اسلام علامه طباطبایی و هرمز در استاد تاریخی چین؛ شخصیتی مثبت و علاقمند به ایران.
27-جی کَی یوان[26]. استاد دانشگاه چونگچینگ در جنوب غرب چین؛ رییس مرکز مطالعات ایران در این دانشگاه؛ یک سال با استفاده از فرصت مطالعاتی در دانشگاه تهران به سر برده؛ محقق و پژوهشگر مسایل سیاسی و بین المللی ایران معاصر؛ نویسندهی مقالات متعدد پیرامون مسایل سیاسی روز ایران.
28-موسی وانگ فِنگ[27]. استاد مسلمان دانشگاه نینگ شیا؛ رییس مرکز مطالعات این دانشگاه؛ یک سال در ایران به پژوهش و تحقیق پیرامون فرهنگ و جامعهی ایرانی پرداخته؛ نویسندهی کتاب«جامعه و فرهنگ ایران معاصر»؛ صاحب مقالات مختلف پیرامون روابط فرهنگی و تاریخی میان ایران و چین.
29-ما پینگ[28]. استاد و پژوهشگر مسلمان فرهنگستان علوم اجتماعی استان خودمختار مسلمان نشین نینگ شیا؛ نویسندهی مقالات متعدد پیرامون روابط فرهنگی و تاریخی بین ایران و چین و فردی علاقمند به گسترش همکاریهای علمی-پژوهشی میان دو کشور.
30- دکتر ووچِنگ[29]. استاد روابط بین الملل دانشگاه شمال غرب شی اَن؛ یک ماه با استفاده از فرصت مطالعاتی در ایران به سر برده؛ پایان نامهی دکترای ایشان در مورد کتاب ولایت فقیه امام خمینی(ره) بوده است؛ محقق و کارشناس مسایل سیاسی و بین المللی ایران؛ و نویسندهی مقالات متعدد پیرامون مسایل سیاسی و موضع ایران در قبال انرژی هستهای.
31-دکتر وانگ جیانگ پینگ[30]. درحال حاضر استاد دانشگاه تربیت معلم شانگهای؛ در گذشته محقق مؤسسهی ادیان جهان فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامهی لیسانی ایشان در خصوص شخصیت امام خمینی(ره) روده و پایان نامهی دکترایش تحت عنوان«واژهها و اصطلاحات اسلامی» در لندن به چاپ رسیده است؛ مقالات متعددی پیرامون مسایل اسلام، مسلمانان، و قیام مسلمانان یونَن در دوران سلسلهی چینگ تألیف نموده و علاقمند به گسترش روابط فرهنگی و علمی میان ایران و چین.
32-خانم دکتر ایوجیه وانگ[31]. محقق و معاون بخش مطالعات اسلامی مؤسسهی ادیان جهان فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامهی دکترای ایشان در خصوص مذهب شیعه بوده است؛ و تعدادی مقاله پیرامون مذهب شیعه، فعالیتهای سیاسی شیعیان در خاورمیانه نوشته است.
33-دکتر ووبینگ بینگ[32]. استاد و پژوهشگر مسایل سیاسی و بین المللی خاورمیانه؛ فارغ التحصیل زبان عربی از دانشگاه پکن؛ پایان نامهی ایشان در خصوص نهضتهای شیعیان در خاورمیانه با گرایش به نهضت امام خمینی د رایران و امام موسی صدر در لبنان بوده که به صورت کتاب منتشر شده است.
34-دکتر اسد سلیمان. استاد ادبیات اویغوری در دانشگاه سین کیانگ؛ دارای مقالات متعدد تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات اویغوری؛ نفوذ ادبیات فارسی در ادبیات اویغور؛ نفوذ شخصیتهای مهم ادبی ایران در آثار ادبای اویغور؛ و شخصیتی علاقمند به فرهنگ و ادب فارسی.
35-خانم دکتر یولی[33]. دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران؛ رییس بخش فارسی دانشگاه مطالعات خارجی پکن؛ نویسندهی چند کتاب آموزشی زبان فارسی برای دانشجویان چینی.
36-خانم دکتر لو جین[34]. دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران؛ محقق و پژوهشگر فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامهی ایشان تصحیح کتاب«چین نامه» نوشتهی مسیونر مشهور مسیحی ایتالیایی ماتیو ریچی که توسط محمد زمان به فارسی ترجمه شده است بوده و این کتاب پس از تصحیح در سال 1387 از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب در تهران به چاپ رسیده است.
موارد ذکر شده تنها بخشی از محققان و پژوهشگران چینی هستند که در خصوص ایران فعالیت میکنند، غیر از اینها، هستند افراد دیگری که به عنوان ایرانشناس، به مطالعه، تحقیق و تألیف آثار پیرامون مسایل مختلف ایران میپردازند که در اینجا مجالی برای ذکر اسامی و فعالیتهای آنان وجود ندارد.
[1] - Ji Xiang Lin.
[2] - Zhang Hun Nien.
[3] - eng yan Sheng.
[4] - Ye Yiling.
[5] - Teng Hui Zhu.
[6] - Bai Zhun He.
[7] - Guo Mo Rou.
[8] - Liu Bao Jin.
[9] - Wang Yidan.
[10] - Song Xian.
[11] - Xing Bing Shun.
[12] - Panqing Ling.
[13] - Zhang Hui.
[14] - Yuan Wenqi.
[15] - Mu Hong Yan.
[16] - He Nayin.
[17] - Wen Ye Sun.
[18] - Li Xiang.
[19] - Liu Hai.
[20] - Chen Tong.
[21] Zhang Liming.
[22] - Shi Guang.
[23] - Zhu Wei Lie
[24] - Zhai Wiming.
[25] - Yao Jide.
[26] - Ji Kay Yuan.
[27] - Wang Feng.
[28] - Ma Ping.
[29] - Wu Cheng.
[30] - Wang Jiang Ping.
[31] - Yujie Wang.
[32] - Wu Bing Bing.
[33] - Yu Li.
[34] - Lu Jin.