کرسی ها، مراکز آموزشی و استادان زبان فارسی در چين
کرسیهای زبان فارسی، مراكز آموزشي و استادان زبان فارسي در چين
تا كنون، با حمایت دولت و دانشگاههای چین، و همکاری دولت ایران و مراکز دانشگاهی و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین، در شش دانشگاه این کشور كرسي دایمی رشتهی زبان و ادبیات فارسي دایر و راه‌اندازي شده است، و در دو دانشگاه نيز كلاس مقدماتی آموزش زبان فارسي بهصورت مقطعی داير است شده كه تاریخ راه اندازی، مقطع تحصیلی، تعداد و مشخصات اساتید، و میزان موفقیت آنها به شرح زیر است.
1-دانشگاه پكن: نخستین کرسی زبان و ادبیات فارسی در کشور چین، در سال1336(1957 ميلادي) و در دانشكدهی خاورشناسي دانشگاه پكن داير شد. این دانشگاه، هر چهار سال يك بار هشت دانشجو پذيرش می کند. اين كرسي آموزشي تا كنون بيش از 24دوره( 14دورهی کارشناسی، 8 دورهی کارشناسی ارشد و دو دوره در مقطع دکترا) فارغ التحصیل داشته و حدود 300 نفر دانشجوی چيني را با زبان و ادبيات فارسي و تاريخ و فرهنگ ايران آشنا ساخته است كه هم اكنون در مؤسسات و ادارات و بخشهای مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، پژوهشی، امنیتی و نظامی این کشور در داخل و سفارت خانههای چين در ايران و بعضي از کشورهای دیگر و همچنین شركتهاي تجاري كه با ايران ارتباط دارند، مشغول به كار هستند. عمدهی ايرانشناسان و فارسي‌دانان مشهور چين نیز از پرورش يافتگان اين دانشگاه هستند. در دانشگاه پکن که به عنوان دانشگاه مادر در رشتهی زبان و ادبیات فارسی در چین به شمار میرود، در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو پذیرفته میشود. دورهی پذیرش دانشجوی رشتهی زبان فارسی هر چهارسال یک بار است که معمولا ده دانشجو پذیرفته میشود. مقطع دکترای این دانشگاه اغلب برای تربیت اساتید مورد نیاز سایر دانشگاههایی که دارای رشتهی زبان و ادبیات فارسی هستند صورت میپذیرد. همچنین، باتوجه به پیشینه و حضور اساتید مجرب در این دانشگاه(شاغل و بازنشسته)، بیشتر متون آموزشی زبان فارسی مورد استفاده در سایر دانشگاهها، و ترجمه و تألیف آثاری پیرامون ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی نیز توسط این اساتید تهیه و تدوین و توسط انتشارت دانشگاه پکن چاپ ومنتشر شده است.
استاد جانخونگ نيِن[1](فارغ التحصیل نخستین دورهی زبان فارسی دانشگاه پکن)، استاد زِن‌يان شِن[2](فارغ التحصیل دانشگاه کابل در افغانستان)، استاد يه‌يي‌ليانگ[3](فارغ التحصیل دانشگاه کابل در افغانستان)، استاد خانم لي‌شيانگ[4](همسر استاد جانخونگ نیِن)، و خانم تِن‌خويي‌جو[5]، از استادان ممتاز و پايه‌گذاران اصلي بخش فارسي دانشگاه پكن هستند كه اكنون همگی بازنشسته شدهاند. درحال حاضر خانم دكتر وانگ‌اي‌دان[6] و آقای دکتر شی گوان[7](هر دو فارغ التحصیل دانشگاه تهران)، مسئوليت ادارهی كرسي آموزش زبان فارسي و مركز پژوهشهاي فرهنگ ايران در اين دانشگاه را بر عهده دارند. فرهنگ بزرگ فارسي به چيني و فرهنگ بزرگ چيني به فارسي و دهها کتاب ادبی، تاریخی، و آموزشی، در خصوص ایران، به همت این استادان تأليف، ترجمه ومنتشر شده است.
بخش فارسی دانشگاه پکن نه تنها قدیمیترین کرسی زبان فارسی در چین است، بلکه از نظر سطح علمی و آموزشی نیز نسبت به سایر دانشگاههای دارای رشتهی زبان فارسی در این کشور بهتر و بالاتر است. این دانشگاه با دانشگاه تهران قرار داد همکاریهای علمی و آموزشی و تبادل استاد و دانشجو دارد که تا سال1379 همیشه یکی از اساتید برجستهی دانشکدهی ادبیات تهران برای تدریس به دانشجویان دانشگاه پکن به چین اعزام میشد. در سال 1380، بنا به تشخیص مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی، با توجه به افزایش سطح علمی اساتید بومی این دانشگاه، اعزام استاد از ایران متوقف و پس از آن اساتید به صورت مقطعی و تحت شرایط خاصی به صورت موقت جهت همکاری با اساتید بومی به این دانشگاه اعزام میشوند. دانشگاه پکن، به پاس همکاریهای صادقانهی مرحوم دکتر شهیدی با بخش فارسی دانشگاه پکن به نمایندگی از دانشگاه تهران، دکترای افتخاری خود را تقدیم این استاد فرزانه نمود، و متقابلا، دانشگاه تهران نیز به پروفسور جی شیان لین، بنیانگذار رشتهی زبان فارسی در دانشگاه پکن، دکترای افتخاری اعطا نمود.
مرکز پژوهشهای فرهنگ ایران، وابسته به دانشگاه پکن نیز که زیر نظر بخش فارسی این دانشگاه است، در سال1369(1990میلادی) تأسیس و تا کنون فعالیتهای علمی و پژوهشی بسیاری را انجام داده و سمینارهای متعددی را برگزار نموده است.
2-دانشگاه راديو و تلويزيون پكن: کرسی زبان فارسی در این دانشگاه در سال1957 و همزمان با تأسیس بخش فارسی رادیو بین المللی چین راه اندازی شد. نخستین گروه از فارغ التحصیلان اولین دورهی رشتهی زبان فارسی این دانشگاه، در سال1961به بخش فارسی رادیو بین المللی چین پیوستند و خانمها لیوبائوجین، چِن جینیون، و وِن یِهسون، هر سه از فارغ التحصیلان اولین دورهی زبان فارسی این دانشگاه، از نخستین گویندگان فارسی زبان رادیو بین المللی چین به شمار میروند. نخستین گویندگان (بخش فارسی رادیو بین المللی چین. www.persian.cir.cn.) آموزش زبان فارسی در این دانشگاه مستمر نبوده و براساس نیاز مراکز و نهادهای رسانهای دولتی چین به افراد فارسیدان دوره برگزار میکند. لذا، از زمان تأسیس بخش فارسی در این دانشگاه تا كنون، تنها سه دورهی آموزش زبان فارسي در مقطع کارشناسی، برگزار شده است كه در آخرین دورهی آن که در سال1383به پایان رسید، 27 دانشجو از سراسر چين در رشتهی زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل شدند که اغلب پس از پایان دوره، در رسانههای مختلف از جمله بخش فارسی رادیو بین المللی چین مشغول به کار شدهاند. اين دانشگاه مركز اصلي تربيت گويندگان، مجريان، خبرنگاران و دست‌اندركاران وسايل ارتباط جمعي چين شناخته مي‌شود. خانم وِن‌يِه سون[8] که خود از فارغ التحصیلان نخستین دورهی این دانشگاه بود، ریاست آخرین دوره از دانشجویان رشتهی زبان فارسی را بر عهده داشت که اینک بازنشسته شده است.
3-دانشگاه نظامي لويانگ واقع در شهر لویانگ در استان خِهنَن: كرسي آموزش زبان فارسي اين دانشگاه تا كنون فارسي‌دان‌هاي بسيار زيادي را تربيت كرده است که به دلیل نظامی بودن آن، اغلب فارغ التحصیلان در دستگاههای نظامی، انتظامی و امنیتی این کشور خدمت میکنند. در اين دانشگاه هم اكنون 10 نفر دانشجو به فراگيري زبان فارسي مشغول هستند. آقايان چي‌وِندونگ[9]، يائوشيانگ[10] و جانگ‌لي‌مينگ[11] استادان بخش فارسي اين دانشگاه هستند. در این دانشگاه نیز زبان فارسی، تنها تا مقطع کارشناسی آموزش داده میشود.
4-دانشگاه زبانهاي خارجي شانگهاي: كرسي آموزش زبان فارسي در اين دانشگاه از سال 1376(1997میلادی) راه‌اندازي شده است. اين كرسي براساس قرارداد امضا شده بين دانشگاه شهيد بهشتي و دانشگاه مذكور داير شده و بر پايهی اين قرارداد، همزمان با تشكيل كرسي زبان فارسي دراين دانشگاه، كرسي زبان چيني هم در دانشگاه شهيد بهشتي آغاز به کار کرده و طبق توافق، همه ساله يك استاد چيني برای تدریس به دانشگاه شهيد بهشتي اعزام میشود و يك استاد ايراني هم از سوی دانشگاه شهید بهشتی برای تدریس دانشجویان به دانشگاه مطالعات خارجي شانگهاي فرستاده میشود. استادان اعزامی از دانشگاه شهید بهشتی از ابتدای آغاز این همکاری به ترتیب عبارت بودند از: آقایان دکتر منصور ثروت، دکتر محمد خانی، دکتر حجت رسولی، دكتر ابوالقاسم اسماعيل پور، دکتر حسنی و در حال حاضر نیز دکتر محمد کاظم کهدویی با اين بخش همكاري دارد. درحال حاضر، اساتید چینی این بخش نیز عبارتند از: خانم ليوهويي، خانم وانگ جِنگرونگ، و آقاي چِنتونگ( آقای چِن تونگ اخیرا به عنوان نفر دوم بخش فرهنگی سفارت چین در تهران مشغول به خدمت میباشد.) این دانشگاه تا کنون 5 دوره فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی داشته و از سال گذشته برای نخستین بار در مقطع کارشناسی ارشد نیز دو نفر دانشجو پذیرفته شده است.
5-دانشگاه مطالعات خارجی پکن: رشتهی زبان وادبیات فارسی برای نخستین بار در سال1388(سپتامبر 2009) در این دانشگاه راه اندازی شد. ریاست بخش فارسی این دانشگاه را خانم دکتر یولی(فارغ التحصیل دانشگاه تهران) بر عهده دارد. در سال اول تأسیس این بخش، خانم آمنه تقیان از فارغ التحصیلان رشتهی«آموزش زبان فارسی به دانشجویان خارجی، از دانشگاه علامه طباطبایی» با خانم دکتر یولی همکاری میکرد. در سال دوم کلیهی دانشجویان(26 نفر) با استفاده از بورس دولت جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای چینی فعال در ایران، برای ادامهی تحصیل به ایران اعزام و در مؤسسهی دهخدا دو ترم را گذراندند. این دانشجویان، سال سوم و چهارم را در پکن ادامه داده و از همکاری آقای دکتر محمد خان که از دانشگاه شهید بهشتی بازنشسته شده بود، برای تدریس بهره بردند.
6-آخرین و جوانترین بخش زبان فارسی، در سال1391، در دانشگاه شمالغرب چین واقع در شهر شیاَن از ابتدای سال جاری تحصیلی(2012-2013) با 35 دانشجو در مقطع کارشناسی راه اندازی شده است که خانم وانگ جِن رونگ[12](فارغ التحصیل دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارشد) ریاست آن را بر عهده دارد.
7-در دانشگاه تربيت معلم سين كيانگ(شهر ارومچی) نیز اگرچه کرسی رسمی و رشتهی زبان فارسی وجود ندارد، ولی با توجه به نیاز این منطقه، تاكنون سه دورهی مقدماتي آموزش زبان فارسي در خلال سال‌هاي 98 تا 2004 ميلادي برگزار شده است. در این دورهها، آقای دكتر ضمير سعدالله زاده(از نژاد تاجیک چینی و فارغ التحصیل دانشگاه دوشنبه در تاجیکستان) تدریس میکرد. در این دورهها مجموعا بیش از150 نفر از دانشجویان رشتههای مختلف، زبان فارسی را به عنوان زبان دوم اختیاری انتخاب و به یاد گیری زبان فارسی اشتغال داشتند. قابل ذکر است که متن آموزشی تهیه شده توسط خانم لیشیانگ از دانشگاه پکن، برای تدریس در دانشگاه تربیت معلم سین کیانگ به زبان اویغوری ترجمه و مورد استفادهی این دانشجویان قرار گرفت.
8-در دانشگاه تربیت معلم نانجينگ نیز براي نخستين بار در سال 1385 یک دوره كلاس آموزش زبان فارسي با همكاري رايزني فرهنگي و مديران دانشگاه مزبور، توسط آقاي ارژنگ محقق دانشجوی ایرانی شاغل به تحصیل در این دانشگاه و با حضور هفت نفر از علاقمندان يادگيري زبان فارسي داير شد که بعدها به دلیل عدم حمایت متوقف شد.
[1] - Zhang Hong Nien.
[2] - Zen Yanshen.
[3] - Ye Yiliang.
[4] - Li Xiang.
[5] - Ten Hui Zhu.
[6] - Wang Yidan.
[7] - Shi Guang.
[8] - Wen Ye Sun.
[9] - Qi Wen Dong.
[10] - Yao Xiang.
[11] - Zhang Liming.
[12] - Wang Zhen Rong.