مهاجرت و پناهندگی در مصر
تا نیمه‌های قرن بیستم میزان مهاجرت به خارج از کشور چندان زیاد نبود و مردم مصر به دلیل کشاورز بودن و دلبستگی به زمین، انگیزه‌ای برای مهاجرت به خارج نداشتند. از دهه 60 این قرن و در پی شکست مصر از اسرائیل در جنگ ژوئن 1967، گروه‌هایی از مردم به آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا مهاجرت کردند. پس از جنگ مصر و اسرائیل در سال 1973 و افزایش قیمت نفت، گروه‌هایی دیگر از مردم مصر به عنوان نیروی کار و البته به طور موقت به کشورهای نفت خیز عرب عزیمت کردند. برآوردهای شورای ملی جمعیت مصر نشان می‌دهد که جمعیت مهاجران مصری در سال 1984، 1/474/000 نفر بوده است. همچنین گزارش‌های سازمان مرکزی آمار مصر، جمعیت مهاجران را در سال 1987، 1/964/000 نفر برآورد کرده است که بیشتر آنها مهاجران موقت و تنها 200/000 نفر مهاجر به کشورهای آمریکای شمالی و برخی کشورهای عرب مهاجرت دائم داشته‌اند. در میان کشورهای مهاجرپذیر در سال 1987، عراق در رتبه اول و عربستان سعودی در مرتبه بعد سپس آمریکای شمالی، کویت و اردن ودر مرتبه بعد کشورهای اروپایی قرار داشته است. آمارهای سال 1992 هم نشان داده است که تعداد نیروی کار مصر در خارج 2/971/000نفر بوده است که لیبی بیشترین نسبت (51%) و عربستان سعودی هم 28.6% آنان را جذب کرده است [۱] .
به استناد آمارهای سازمان جهانی مهاجرت، در سال 2009، حدود 2/7 میلیون مهاجر مصری در خارج از کشور سکونت داشته‌اند که حدود 70% از آنان در کشورهای عرب و 30% دیگر هم عمدتا در اروپا ، آمریکای شمالی و دیگر کشوها سکنی گزیده‌اند. تعداد مهاجران مصری ساکن در عربستان سعودی در همین سال حدود یک میلیون نفر، اردن حدود 500/000 نفر، لیبی حدود 300/000 هزار نفر و کویت درحدود 200/000 نفر بوده است. این مهاجران در سال مزبور حدود 8 میلیارد دلار به کشور خود ارسال کرده‌اند.
آمارهای جدید نیز نشان می دهد که جمعیت مهاجران مصری در کشورهای غربی بیش از 350/000 نفر است و کشورهای ایالات متحده آمریکا با 132/513 نفر، ایتالیا با 90/463 نفر و کانادا با 47/234 نفر بیشترین نسبت مهاجران مصری را در خود جای داده‌اند. جمعیت مهاجران مصری در انگلیس 28102 نفر، فرانسه حدود 28/028 نفر و آلمان نیز 20/892 نفر است. تعداد مهاجران مصری در کویت 319/483، قطر 87/827 و در امارات متحده عربی نیز 140/935 نفر بوده است [۲] .
اختصاص 8 کرسی در پارلمان مصر به مصریان خارج از مصر، ورود 18 میلیارد دلار ارز مهاجران به کشور، ادامه مهاجرت‌های غیرقانونی مصریان به کشورهای جنوب اروپا [i] و تعدیل قانون مهاجرت سال 1983 از جمله مهمترین مسائل مربوط به مقوله مهاجرت در این کشور در سال 2014 بوده است [۳].
دولت مصر به استناد قانون مهاجرت مصوب 1983 مکلف است از طریق وزارت امور خارجه، مصریان مقیم خارج از کشور را با همه امکانات و از راه‌های گوناگون مورد حمایت قرار دهد تا ارتباط آنان با کشور برقرار بماند. به موجب قانون یادشده، کمیته عالی مهاجرت تحت ریاست وزیر امور خارجه و عضویت نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، برنامه ریزی، اطلاعرسانی، تأمین اجتماعی، گردشگری و هواپیمایی، اقتصاد، دفاع، دارایی، کار و فنی حرفه‌ای تشکیل و مهمترین وظایف آن عبارت است از: تأسیس مراکز و برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای مصریانی که تمایل به مهاجرت از کشور دارند، تلاش برای فراهم آوردن نیازهای مهاجران مقیم خارج در زمینه‌های فرهنگی و ملی با هدف حفظ و تقویت روابط آنان با کشور و مهمتر از همه حمایت از زبان و فرهنگ عربی و میراث ملی در میان مصریان مهاجر. بر اساس قانون مزبور، سود ناشی از سرمایه گذاری مصریان مهاجر در بانک‌های کشور از همه نوع مالیات و عوارض معاف و سرمایه گذاری آنان مشمول امتیازاتی خواهد بود که به سرمایه گذاران خارجی تعلق می‌گیرد. همچنین براساس این قانون، مصریان از حق مهاجرت دائم یا موقت به خارج برخوردارند و آنان که با رعایت قوانین مربوطه به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، تا زمانی که از تابعیت و هویت مصری برخورارند، مشمول حقوق قانونی شهروندان مصری خواهند بود [۴].[۵]
پاورقی
[i] - آمارهای رسمی به تعداد 140/000 نفر اشاره کرده‌اند و البته آمارهای غیررسمی از رقم 300/000 نفر سخن گفته‌اند