وضعیت بهداشت و سلامت جامعه در چین
براساس آمار سال2007میلادی، در سرتاسر چین بیش از 315هزار مرکز درمانی، از جمله 60هزار بیمارستان عمومی، 3007زایشگاه و مرکز طبی کودکان و 1400مرکز درمانی تخصصی وجود دارد. در بیمارستانهای عمومی بیش از279/3میلیون تخت بیمارستانی وجود دارد با68/4میلیون پرسنل پزشکی شامل04/2میلیون پزشک و 47/1میلیون پرستار. همچنین، 39هزار مرکز پزشکی روستایی با675هزار تخت بیمارستانی و863هزار پرسنل شاغل برای بهبود سلامت جامعه به کار گرفته شدهاند. در طول سال2007، به بیش از 842/2میلیارد بیمار در این مراکز بهداشتی و درمانی رسیدگی شده و 28/98میلیون نفر نیز بستری شدهاند. براساس اعلام وزارت بهداشت چین، تا سال2015میلادی، حدود 90 درصد از جمعیت مناطق فقیر نشین چین تحت پوشش نظام بهداشت و درمان روستایی قرار خواهند گرفت و سرانهی یارانهی دولتی برای بهداشت روستاییان از 200یوان کنونی به 360 یوان افزایش خواهد یافت.
(Global Times ,2012)
براساس آمارهای منتشره، درحال حاضر وضعیت عمومی بهداشت مردم چین در رأس کشورهای درحال توسعه قرار دارد و دولت برای تأمین حداقل هزینههای بهداشتی و درمانی روستاییان تلاشهای زیادی به عمل آورده و برنامههای گستردهتری را مد نظر قرار دارد.
وضعیت ناسالم محیط زیست در چین
کشور چین، علیرغم توسعه و رشد سریع اقتصادی که در سه دههی گذشتهی پس از اجرای اصلاحات داشته، در زمینهی محیط زیست، جزو فقیرترین کشورهای جهان و عفب ماندهترین آنها به شمار میرود. براساس گزارش تهیه شده از سوی آکادمی علوم چین و وزارت علوم و فنآوری و پژوهشگران دانشگاهی این کشور تحت عنوان «مدرن سازی محیط زیست» در سال2006تهیه شده است، چین بین118کشورجهان از نظر محیط زیست در ردیف یکصدم قرار دارد. در این رتبه بندی 30 موضوع برای تعیین جایگاه کشورها در نظر گرفته شده که از جملهی آنها میتوان به تخلیهی کربن دیاکسید، تولید زباله، جنگل تحت پوشش، و سلامت آب شرب اشاره کرد. در این گزارش کشورها به چهار گروه تقسیم بندی شدهاند: الف- شامل 15کشور پیشرفتهی جهان با پیشتازی سوئد. ب- شامل 37کشور با پیشتازی اسپانیا. ج- شامل 40کشور که در رأس آنها برزیل قرار دارد. د- که آخرین گروه است شامل 26کشور میشود که چین هم جزو این گروه قرار دارد.
طبق این گزارش، دولت چین در سالهای اخیر حتی برنامههای مصوب خود پیرامون محیط زیست را نتوانسته است به مورد اجرا بگذارد. با این که توسعهی اقتصادی و رشد تولید ناخالص این کشور در سال2006به 7/10درصد رسیده است، ولی در زمینهی محیط زیست حتی از کشورهای در حال توسعه و عقب افتاده نیز عقبتر است. در این گزارش پیشبینی شده که این عقب ماندگی در سالهای پیش رو لطمات جبران ناپذیری نه تنها به منابع طبیعی و محیط زیست چین، بلکه به روند رشد سریع اقتصادی این کشور نیز وارد خواهد ساخت. در این گزارش آمده است، چنانچه از سوی دولت برای رفع این معضل چاره اندیشی نشود، در 50سال آینده هم این ضرر و زیانها قابل جبران نخواهند بود.
(www.Xinhuanet.com: 2007)
مراقبت از مادران و کودکان
در سال2007 میزان مرگ و میر مادران در اثر زایمان از 1500مورد در هر100 هزار نفر در سال1949به 6/36 مورد کاهش یافته است. همچنین، مرگ و میر کودکان زیر 5سال از 200مورد در هر هزار نفر به 7/10مورد کاهش پیدا کرده و مرگ نوزادان از 32مورد در هر هزار نفر در سال 2000 به 3/15مورد کاهش یافته و میزان واکسن 3گانه 99درصد کودکان را تحت پوشش قرار داده است.
فرزند خواندگی کودکان چینی
طبق آمار، سالانه بیش از 10هزار کودک چینی توسط خارجیها به فرزندی پذیرفته میشود که نیمی از آنها را آمریکاییها به فرزندی قبول میکنند. تنها در سال2006میلادی، حدود6493هزار کودک چینی از این طریق وارد آمریکا شدند و در 10سال گذشته بیش از50هزار کودک چینی در اختیار افراد خواهان فرزند گذاشته شده که 80درصد آنان توسط خانوادههای آمریکایی به فرزند خواندگی پذیرفته شدهاند ( Kent Ewing. Idb.) براساس آمار منتشره، تا سال2004 بیش از6/1میلیون کودک خارجی زیر 18سال توسط خانوادههای آمریکایی به فرزند خواندگی پذیرفته شدهاند که تنها در سال2002 حدود21هزار کودک توسط آمریکاییها به فرزند خواندگی پذیرفته شد که 6هزار نفر از آنها چینی بوده و این کشور در رتبهی نخست واگذاری کودک برای فرزند خواندگی قرار دارد. تنها در واشنگتن بیش از یکهزار خانواده دارای فرزند چینی هستند و انجمنی به نام انجمن خانوادههای دارای فرزند چینی تشکیل شده است.
دولت چین برای واسپاری کودکان چینی به فرزند خواندگی ادارهای تحت عنوان«مرکز فرزند خواندگی چین[i]» ایجاد کرده که ضمن نظارت بر یتیمخانهها، صلاحیت افراد پذیرندهی کودک به فرزند خواندگی را تعیین میکند. این مرکز قوانین و مقررات سفت و سختی را برای تحویل دادن کودک به خانوادههای متقاضی وضع کرده است که از جمله میتوان به مجرد نبودن متقاضی، چاق نبودن، داشتن حداقل تحصیلات مقطع دیپلم، نداشتن بیماریهای حاد همچون ایدز و سرطان، نداشتن سوء سابقهی کیفری، داشتن حداقل80هزار دلار سرمایه و داشتن درآمد سالانه 20هزار دلار اشاره کرد. این اداره پس از یک سال تحقیق و بررسی پیرامون خصوصیات اخلاقی فردی و خانوادگی افراد متقاضی، بین 3 تا5 هزار دلار بابت هزینههای مرکز و 10 هزار دلار برای پدر و مادر کودک از متقاضی دریافت و با شرایط خاصی کودک را تحویل آنان میدهد. متقاضیان بایستی هر سال حد اقل یک بار کودک را برای دیدار با والدین به چین بیاورد و در طول سال با سفارت و یا کنسولگری چین در آن کشور در ارتباط بوده و در کارگاههای مشاورهای و مراسم و جشنهای چینی که در نمایندگی چین در آن کشور برگزار میشود کودک را شرکت دهد. این مرکز چنانچه تشخیص دهد خانودهای دیگر صلاحیت نگهداشتن کودک را ندارد، او را پس میگیرد. چین از این طریق بخشی از نیروهای مورد نیاز خود را با هزینهی دیگران تربیت و در میان جامعهی آمریکایی نفوذ پیدا میکند.
وضعیت اقتصادی و معیشت مردم
از گذشتههای خیلی دور، تمدن چینی بر پایهی کشاورزی استوار بوده و همیشه اصلیترین دغدغهی مردم و حاکمان تلاش برای تأمین مواد غذایی کافی برای انبوه جمعیت این کشور بوده است. در طول تاریخ این کشور، بروز خشکسالی و جریان یافتن سیلابهای عظیم و قحطی و گرسنگی ناشی از آن جان میلیونها زن و مرد و کودک چینی را در کام خود فرو برده است. آخرین قحطی این کشور در سال1950 و پس از روی کار آمدن حزب کمونیست به وقوع پیوست که همراه با سوء مدیریتهای مقامات دولت مرکزی و محلی، جان بیش از 30میلیون نفر را گرفت. اجرای اصلاحات اقتصادی در سال1979میلادی، نقطهی عطفی در تاریخ چین بهشمار آمده و زندگی مردم را در زمینههای مختلف با تحول معجزه آسایی مواجه ساخت. نخستین دستاورد این سیاست برخورداری این کشور از کمکهای مواد غذایی از سوی سازمان ملل بود که این روند تا سال1990ادامه یافت و در این دهه بود که چین به خود کفایی غذایی دست یافت. با آغاز قرن بیست و یکم چین نه تنها از فهرست کمک گیران مواد غذایی سازمان ملل خارج شد، بلکه در سال2005 به سومین کشور اهدا کنندهی مواد غذایی به دهها کشور نیازمند تبدیل شد. تولید گندم چین در همین سال بالغ بر484میلیون تن بوده که از این میزان 577هزار تن مواد غذایی بهصورت رایگان به کشورهای نیازمند فرستاده شد. (گاردین ، 2006)
با ورود به قرن بیست و یکم، اقتصاد چین به سرعت توسعه یافت و وضعیت معیشت عمومی و استاندارد کیفیت زندگی مردم تا حد قابل ملاحظهای بهبود یافت. تولید ناخالص ملی این کشور در سال2007 از مرز 4 هزار تریلیون گذشت و روند مصرف جامعه از هزینههای ضرور زندگی به زندگی راحت و مرفه تغییر یافت. در این سال درآمد ناخالص سرانهی خانوار شهری به 2200دلار و خانوار شهری به700دلار افزایش یافته و سرانهی هزینهی خرود و خوراک خانوار شهری 3/36درصد در آمد و خانوار روستایی به 1/43درصد رسید. تحول حاصله در درآمد خانوارهای چینی در سه دههی اخیر موجب شده تا جامعهی این کشور در استفاده از اتومبیل در سومین جایگاه و استفاده از موبایل و تلفن ثابت در نخستین جایگاه و در استفاده از اینترنت در دومین جایگاه جهانی قرار گیرد.
در پایان سال2006 متوسط متراژ سرانهی مسکن در روستاها 7/30متر مربع و در شهرها به 1/27مترمربع رسید. متوسط سرانهی فضای سبز شهرنشینها به98/8 مترمربع بود. استفاده از آب آشامیدنی سالم و امکانات گاز شهری به ترتیب به8/93درصد و 5/87 درصد رسید. در مناطق روستایی هر 100خانوار دارای 59/44دستگاه موتور سیکلت و برای هر 10هزار نفر 9/37دستگاه اتوبوس وجود دارد. در مناطق شهری هر 100خانوار دارای43/4دستگاه اتومبیل شخصی بوده و برای هر 100نفر 8/27دستگاه تلفن ثابت و 6/41 دستگاه موبایل وجود دارد. در پایان سال2007 سرانهی هزینهی گردشگری برای شهرنشینان 150دلار و روستاییان45دلار بوده است. در همین سال(2007) جمعا8/159میلیون انواع خودرو در خیابانها و جادهها درحال تردد بوده و تعداد استفاده کنندگان از تلفن ثابت از مرز900میلیون نفر و استفاده کنندگان از تلفن موبایل به بیش از 548میلیون نفر بالغ گردید.
هزینهی خانوارهای شهری و روستایی شامل 8قلم کالاهای ضروری(غذا، لباس، وسایل منزل، خدمات، خدمات بهداشتی و درمانی، حمل و نقل و ارتباطات، خدمات آموزشی و فرهنگی و تفریحات) سالانه به ترتیب 1300و 450دلار افزایش یافته است.
(China Encyclopedia. 2008)
جدول-آمار و ارقام پايه از وضعيت زندگي و رفاه عمومي مردم چين(2009)
| رديف | موضوع | سال1990 | سال2009 |
| 1 | اشتغال | ||
| متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار شهري(نفر) | 98/1 | 49/1 | |
| متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار روستايي(نفر) | 92/2 | 85/2 | |
| تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل شهري(نفر) | 77/1 | 94/1 | |
| تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل روستايي(نفر) | 64/1 | 40/1 | |
| تعداد بيكاران ثبت شدهي شهري(10 هزار نفر) | 383 | 921 | |
| نرخ بيكاري ثبت شدهي شهري(درصد) | 5/2 | 3/4 | |
| تعداد سازمان هاي ارايه كنندهي خدمات شغلي(واحد) | - | 37123 | |
| تعدا بيكاران جوياي كار تا پايان سال( 10 هزار نفر) | - | 5806 | |
| 2 | درآمد و هزينه | ||
| متوسط سرانهي درآمد خانوار شهري(يوان) | 1510 | 17175 | |
| متوسط درآمد خالص خانوار روستايي(يوان) | 686 | 5153 | |
| متوسط مصرف و هزينهي سالانهي خانوار شهري(يوان) | 1279 | 12263 | |
| متوسط مصرف و هزينهي سالانهي خانوار روستايي(يوان) | 585 | 3993 | |
| متوسط سرانهي صرفه جويي و پس انداز(يوان) | 623 | 19537 | |
| 3 | كيفيت زندگي | ||
| ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ي ميان درآمد و هزينه- خانوار شهري | 2/54 | 5/36 | |
| ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ي ميان درآمد و هزينه- خانوار روستايي | 8/58 | 0/41 | |
| 4 | وضعيت مسكن | ||
| سرانهي فضاي مسكن در مناطق شهري(متر مربع) | 7/13 | - | |
| سرانهي فضاي مسكن در مناطق روستايي(متر مربع) | 8/17 | 6/33 | |
| 5 | وضعيت حمل و نقل | ||
| تعداد وسايل حمل و نقل عمومي شهري(براي هر 10 هزار نفر) | 2/2 | 1/11 | |
| متوسط مساحت سرانهي جاده هاي آسفالت شهري(متر مربع) | 1/3 | 8/12 | |
| تعداد خودرو براي هر 100 خانوار شهري(دستگاه) | - | 89/10 | |
| تعداد موتور سيكلت براي هر 100 خانوار روستايي(دستگاه) | 89/0 | 64/56 | |
| 6 | وضعيت ارتباطات و مخابرات | ||
| ميزان بهرهمندي از تلفن ثابت و موبايل براي هر 100نفر(دستگاه) | 11/1 | 89/79 | |
| ميزان بهرهمندي از تلفن موبايل براي هر 100نفر(دستگاه) | 002/0 | 27/56 | |
| 7 | ميزان بهرهمندي از امكانات عمومي شهري | ||
| ميزان دسترسي مردم به آب لوله كشي(درصد) | 0/48 | 1/96 | |
| ميزان دسترسي مردم به گاز(درصد) | 1/19 | 4/91 | |
| ميزان متوسط سرانهي پارك و فضاي سبز(متر مربع) | 8/1 | 7/10 | |
| تعداد دستشويي هاي عمومي(براي هر 10 هزار نفر) | 0/3 | 1/3 | |
| متوسط سرانهي هزينهي گردشگري داخلي(يوان) | - | 535 | |
| متوسط سرانهي هزينهي گردشگري داخلي شهري(يوان) | - | 801 | |
| متوسط سرانهي هزينهي گردشگري داخلي روستايي(يوان) | - | 295 | |
| 8 | فرهنگ، آموزش و بهداشت | ||
| 1-8 | فرهنگ | ||
| درصد جمعيت تحت پوشش راديويي(درصد) | 7/74 | 3/96 | |
| درصد جمعيت تحت پوشش تلويزيوني(درصد) | 4/79 | 2/97 | |
| تعداد دستگاههاي تلويزيون(براي هر 100 خانوار شهري) | 0/59 | 7/135 | |
| تعداد دستگاههاي تلويزيون(براي هر 100 خانوار روستايي) | 7/4 | 9/108 | |
| تعداد دستگاههاي كامپيوتر(براي هر 100 خانوار شهري) | - | 7/65 | |
| تعداد دستگاههاي كامپيوتر(براي هر 100 خانوار روستايي) | - | 5/7 | |
| درصد هزينههاي فرهنگ، آموزش، و تفريحي خانوار شهري | 1/11 | 0/12 | |
| درصد هزينههاي فرهنگ، آموزش، و تفريحي خانوار روستايي | 4/5 | 5/8 | |
| 2-8 | آموزش | ||
| نرخ ورود دانش آموزان به مقاطع بالاتر تحصيلي | |||
| نرخ ورود دانش آموزان متوسطه به مقطع تحصيلات عالي(درصد) | 3/27 | 6/77 | |
| نرخ ورود دانش آموزان راهنمايي به مقطع متوسطه(درصد) | 6/40 | 6/85 | |
| نرخ ورود دانش آموزان مقطع ابتدايي به راهنمايي(درصد | 6/74 | 1/99 | |
| متوسط هزينههاي آموزشي هر دانشجو و دانش آموز | |||
| متوسط هزينهي هر دانشجوي مراكز آموزش عالي(يوان) | - | 7578 | |
| متوسط هزينهي هر دانش آموز مقطع دبيرستاني(يوان) | - | 3209 | |
| متوسط هزينهي هر دانش آموز مقطع راهنمايي(يوان) | - | 3543 | |
| متوسط هزينهي هر دانش آموز مقطع ابتدايي(يوان) | - | 2758 | |
| 3-8 | بهداشت عمومي | ||
| تعداد تختهاي بيمارستاني و مراكز بهداشتي( هر 10 هزار نفر) | 2/32 | 6/30 | |
| تعداد پزشكان(براي هر 10 هزار نفر) | 6/15 | 5/17 | |
| ميزان هزينههاي بهداشتي و درماني هر خانوار شهري(درصد) | 0/2 | 0/7 | |
| ميزان هزينههاي بهداشتي و درماني هر خانوار روستايي(درصد) | 3/3 | 2/7 | |
| 9 | امنيت عمومي(اجتماعي) | ||
| تعداد كاركنان تحت پوشش بيمهي بازنشستگي شهري(10 هزار نفر) | 6166 | 23550 | |
| تعداد كارمندان تحت پوشش بيمهي رايگان پايه(10هزار نفر) | 5201 | 17743 | |
| تعداد بازنشستگان تحت پوشش بيمهي رايگان پايه(10 هزار نفر) | 965 | 5807 | |
| تعداد افراد تحت پوشش مراقبت هاي پزشكي و درماني شهري(10 هزار نفر) | - | 21937 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهي بيكاري(10 هزار نفر) | - | 12716 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهي از كار افتادگي(10 هزار نفر) | - | 14896 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهي زايمان(10 هزار نفر) | - | 10876 | |
| درآمد حاصله از صندوق بيمهي اجتماعي(100 ميليون يوان) | 187 | 16116 |
منبع: China Statistical Year Book- 2010
نرخ اشتغال در چین
علیرغم مهاجرت گستردهی ساکنان مناطق روستایی به مناطق شهری و سرازیر شدن سالانه میلیونها کارگر بخش کشاورزی به شهرها، براساس آخرین آمار منتشره از سوی دولت، نرخ بیکاری در این کشور در 3/4درصد کنترل شده است. طبق این آمار تعداد افراد شاغل در چین در سال2011میلادی بالغ بر764میلیون نفر بوده که رکورد جدیدی در زمینهی اشتغال در این کشور بهشمار میآید. تنها در سال 2011 بیش از 2/11میلیون اشتغال جدید ایجاد شده است. این کشور از سال 2002 سیاستهای مثبتی در زمینهی ایجاد اشتغال اجرا کرده و نتایج قابل قبولی را نیز به دست آورده است. دولت چین با اجرای این سیاستها تأثیرات منفی ناشی از بحران مالی بین المللی سال2008 را پشت سر گذاشته و در نیمهی دوم سال2009، میزان اشتغال را به سطح قبل از بحران باز گرداند. میزان اشتغال به کار فارغ التحصیلان دانشگاهها نیز در سطح 70درصد حفظ شده است.
(Global Tomes. 2012)
بالارفتن متوسط عمر و افزایش امید به زندگی
میزان امید به زندگی در میان مردم چین پیش از تأسیس جمهوری خلق چین تنها کمی بیشتر از 35 سال بود درحالیکه این رقم در سال 2007به بیش از 73 سال، یعنی بیش از دو برابر، افزایش یافته است. امید به زندگی در میان زنان به09/74 سال و در میان مردان 5/73سال رسیده و دفعات زایمان زنان به 72/1 کودک کاهش یافته است. (China Encyclopedia. 2008)
[i] - China Centre of Adoption Affairs. CCAA.