نظام حزبی اوکراین

احزاب سیاسی وانتخابات

احزاب اوکراینی از ایدئولوژی مشخصی برخوردار نیستند. تعداد اعضای احزاب در اوکراین تنها یک درصد رای دهندگان واجد شرایط را در بر می گیرد این در حالی است که در اتحادیه اروپا این رقم به طور متوسط 7/4 درصد می باشد(I.B.Tauris,2005,45)

احزاب مهم اوکراین بشرح زیر هستند:

1.   حزب مناطق  اوکراین :

  حزب مناطق در تاریخ 26 اکتبر 1997 با عنوان « حزب احیای مناطق اوکراین » تشکیل شد، در 6 نوامبر 2000 ثبت رسمی شد و در 21 مارس 2001 به «حزب مناطق اوکراین » تغییر نام داد. درحال حاضر حزب مناطق بزرگترین و با نفوذترین حزب اوکراین است. این حزب نه تنها در شورای عالی دارای بزرگترین فراکسیون می باشد بلکه بیشترین نمایندگی را در استانها ، شهرها و مناطق دارد. بیشترین طرفداران این حزب در مناطق دانتسک ، لوگانسک و استانهای دیگر شرق کشور زندگی می کنند. اولین رهبر این حزب  ولادیمیر ریباک شهردار دانتسک بود. رهبر فعلی حزب آقای ویکتور یانکوویچ است که بعد از انتخاب شدن به ریاست جمهوری، با رای اعضای حزب آقای آزاروف به رهبری انتخاب شد. تعداد زیادی از اعضای این حزب در مناطق مختلف شرق کشور دارای تجارت خاص خود می باشند و در تامین هزینه های این حزب و نیز مبارزات انتخاباتی  نقش تعیین کننده ای دارند. یکی از بانفوذترین شخصیت های این حزب آقای رینات احمدوف می باشد که ثروتمندترین فرد اوکراین معرفی شده است.

  حزب مناطق در 25 استان کشور، بیش از 11600 سازمان حزبی فعالیت دارند. براساس اطلاعات منتشره حزب، اعضای حزب در اکتبر 2009 بیش از یک میلیون نفر بودند. این رقم در سال 2012 به یک و نیم میلیون نفر رسید. بیشترین میزان فعالیت این حزب در مناطق شرق و جنوب اوکراین یعنی استانهای دانتسک، لوگانسک ، خارکف و کریمه می باشد ، در همین مناطق نیز بیشترین هواداران حزب زندگی می کنند. خط مشی خارجی این حزب همکاری موثر با روسیه و در عین حال همکاری با اروپا بوده است. پس از انقلاب نارنجی و روی کار آمدن دولتی از حزب مناطق، کی یف تمام تلاش خود را بکاربست تا حداکثر نزدیکی به اروپا را ایجاد نماید ولی این تلاشها با موفقیت همراه نبود. درزمینه خط مشی داخلی حزب باید به شعارهای این حزب توجه کرد: اوکراین برای ملت اوکراین، موفقیت مردم برابر با موفقیت اوکراین است و زبان روسی زبان دوم رسمی اوکراین .

2.   باتکیفشینا ( بلوک یولیا تیموشنکو - بیوت )

این بلوک اولین بار برای شرکت در انتخابات شورای عالی در سال 2002 تشکیل شد که موفق شد 7/26 آرا را به خود اختصاص دهد. در نتیجه توانست فراکسیون خود را تشکیل دهد. سه حزب این بلوک سیاسی را تشکیل دادند که عبارتند از اتحادیه سراسری « باتکیفشینا »  اوکراین،  حزب جمهوریخواهان اوکراین « سابور » ، حزب سوسیال دمکرات اوکراین. بیوت یکی از نیروهای سیاسی در جریان انقلاب نارنجی در اوکراین بود. نمایندگان آن در دولت اولیه یولا تیماشنکو شرکت داشتند و بعد از استعفای وی از اطراف وی پراکنده شدند. رهبر این بلوک خانم یولیا تیموشنکو است که با اتهام فساد مالی به هفت سال زندان محکوم شده و هم اکنون دوران محکومیت خود را می گذراند. با توجه به انتخابات پارلمانی 28 اکتبر 2012 این حزب خانم تیموشینکو را به عنوان نامزد اصلی خود معرفی کرد لکن کمیسیون مرکزی انتخابات صلاحیت او را رد کرد.  

در نوامبر 2005 در آغازمبارزات پارلمانی برای شرکت در انتخابات ( مارس 2006 ) آلکساندر تورچینوف رئیس ستاد انتخاباتی اعلام کرد ، نام بلوک مانند سابق خواهد بود ولی تنها احزاب باتکیفشینا و حزب سوسیال دمکرات اوکراین به آن خواهند پیوست. حزب سابور به رهبری آناتولی ماتوینکو به بلوک ویکتور یوشنکو( اتحاد ملی «اوکراین ما ») خواهد پیوست. حزب «رفرم و پاریادک» به رهبری ویکتور پینزنیک بعد از برگزاری انتخابات به این بلوک پیوست.  در این انتخابات بلوک تیماشنکو بعد از مناطق در مرتبه دوم جای گرفت و توانست 129 نماینده از 450 نماینده پارلمان را به خود اختصاص دهد. در انتخابات زودرس پارلمانی  سه حزب «باتکیفشینا» ، «رفرم و پاریادک » و حزب سوسیال دمکرات اوکراین به بلوک وارد شدند. در نتیجه رای گیری انتخابات پارلمانی در 30 سپتامبر 2007 ، بیوت مرتبه دوم  را با 71/30 بدست آورد و 156 مکان پارلمانی را تصاحب کرد. بلوک یولا تیماشنکو در مناطق غرب کشور و مناطق مرکزی دارای محبوبیت بیشتری است و در سالهای اخیر بخصوص اکثریت آرا را در کی یف در اکثر انتخابات سراسری و شهری تصاحب می کند.

انسان ، خانواده و کیفیت زندگی ارزشهایی است که حزب بر آن تاکید دارد. یکی از اصول این حزب دولت برای فرد ونه فرد برای دولت می باشد. تاکید این حزب بر رعایت حقوق انسانی و تامین امنیت وی و مبارزه با فساد می باشد. حزب معتقد است دیکتاتوری قانون تنها دیکتاتوری است که می تواند در کشور حاکم باشد. حزب باتکیفشینا بر تامین موثر منافع ملی استراتژیک از نظر اقتصادی ، محیط زیست و اطلاعاتی تاکید عمده ای دارد. همگرایی اروپایی اوکراین از اولویت های این حزب است همچنانکه در همکاری با سایر کشورها بر ایجاد روابط متعادل در سطح منطقه و دنیا تاکید دارد. مهم ترین اصل در این خط مشی حفظ حاکمیت مستقل ، منافع ملی و پیشرفت در قابلیت رقابت حزب می باشد.

3.  حزب کمونیست اوکراین :

این حزب چپ ،  قدیمی ترین حزب اوکراین می باشد . این حزب تا سال 1991 ، یکی از بزرگترین سازمانهای حزب کمونیست شوروی بود. در 18 آوریل 1918 از اعضای حزب کارگر سوسیال دمکرات تشکیل شد و در ژوئیه 1918 به حزب کمونیست روسیه با حفظ استقلال داخلی پیوست. اولین دبیر کل حزب ، گئورگی پیاتاکوف بود که از ژوئیه 1918 تا می 1919 این مقام را داشت. آخرین دبیر کل حزب تا قبل از فروپاشی شوروی لئونید کراوچوک بود . در 30 آگوست 1991 به اتهام کودتای سازمان یافته ، فعالیت این حزب ممنوع شد. در 26 اکتبر 1991 آلکساندر مارز کلیه اعضای حزب کمونیست ممنوعه را به اجلاسیه دعوت کرد و حزب سوسیالیست را تشکیل داد. در 19 ژوئن 1993 در شهر دانتسک مجددا حزب کمونیست اوکراین تشکیل شد.

این حزب در تمام استانهای کشور فعالیت دارد، سطح محبوبیت این حزب در شرق و جنوب کشور بیشتر از غرب می باشد. هواداران این حزب بیشتر در روستاها و از میان طبقات مسن جامعه می باشد. سیاست خارجی این حزب براساس اتحاد با روسیه و بلاروس بوده، کاملا مخالف با الحاق به ناتو می باشد. این حزب در تمام دوره های پارلمانی حضور داشته است و رهبر حزب ( آقای سیمننکو) در انتخابات ریاست جمهوری همیشه از مدعیان بوده است. بیشترین آرا را در سال 1999 بدست آورد که بعد از لئونید کوچما 24/22 درصد آرا را کسب کرد و به مرحله دوم راه یافت.

4.حزب اوکراین ما:

اجلاسیه تشکیل حزب اوکراین ما در 5 مارس 2005 برگزار شد. این اجلاسیه با حضور اکثریت مقامات دولتی برگزار شد . پایه اصلی این حزب جریانات اواخر حکومت لئونید کوچما بود که بسیاری از شرکت کنندگان در انقلاب نارنجی را در این حزب گرد هم آورد.  در اجلاسیه اول این حزب که تعداد زیادی از مقامات در آن شرکت کردند ، رومان بسمرتنی معاون نخست وزیر به عنوان رئیس شورای حزب برگزیده شد.  پتر پاراشنکو رئیس شورای امنیت و دفاع ملی اوکراین به عنوان نایب رئیس انتخاب شد. بسیاری از ورزا ، استانداران ، شهردار کی یف به این حزب وارد شدند. ویکتور یوشنکو در همان جلسه به عنوان رئیس افتخاری برگزیده شد، ولی بمرور تلاش نمود از فعالیت های حزب کناره جوید. این حزب در مناطق غربی کشور بخصوص در استانهای ترنوپیل ، ایوان فرانکوسک ، لووف دارای محبوبیت بیشتری است . درزمینه خط مشی خارجی، اولویت اول این حزب که در طول دوره ریاست جمهوری ویکتور یوشنکو بر آن تاکید می شد ، همگرایی اروپایی ، اورآتلانیک بوده است.

5.حزب سوسیالیست اوکراین : حزب سوسیالیست اوکراین بلافاصله بعد از ممنوعیت حزب کمونیست اوکراین در این کشور تشکیل شد. اجلاسیه تشکیل این حزب در 26 اکتبر 1991 برگزار شد. این حزب در تمام مدت موجودیت خود را به عنوان حزب چپ میانه رو معرفی کرد که براساس الگوهای اروپایی رفتار می کند . بعد از تشکیل مجدد حزب کمونیست ، برخی از اعضای حزب سوسیالیست به رهبری آدام مارتینوک به حزب کمونیست وارد شدند. در پروسه تشکیل حزب سوسیالیست ، برخی از اعضای آن از جمله ناتالیا ویترنکو بخش حزب سوسیال مترقی را تشکیل دادند. رهبر این حزب آلکسارندر مارز می باشد چندین دوره ریاست شورای عالی را بر عهده گرفت.

این حزب در مناطق مرکزی اوکراین از جمله پولتاوا دارای بیشترین طرفدار است. در زمان انقلاب نارنجی با پیوستن رهبر این حزب آلکساندر مارز به ائتلاف نارنجی و افشاگریها وموضع گیریهای تند از سوی وی ، میزان محبوبیت حزب افزایش یافت . آلکساندر مارز در جریان « نوار کاست جنجالی » که از سوی سرگرد سابق امنیتی آملچنکو در دفتر لئونید کوچما از گفتگوهای کوچما با مقامات مختلف  ضبط شده بود نقش اصلی را داشت.  براساس اطلاعات منتشره حزب ، این حزب در زمان تشکیل 674 نفر عضو داشت که در اواخر 2006 به 300 هزار عضو افزایش یافت. بیشتر هواداران حزب در مناطق روستایی و شهرهای کوچک می باشند.

در مقام مقایسه با سایر احزاب چپ ، حزب سوسیالیست اوکراین را باید نزدیک ترین حزب به احزاب راست شمرد. آلکساندر مارز رهبر حزب در مبارزات انتخاباتی مختلفی که برگزار شد ، ائتلافات زیادی با احزاب مختلف درمسائل مختلف انجام داد. در سیاست خارجی ، موضع منفی نسبت به الحاق به ناتو دارد و نیز درباره عضویت در اتحادیه اروپا همواره این نکته را بیان می کند ، که اروپا را باید در اوکراین ساخت. از نظر این حزب در امور داخلی، بهترین شکل اداره کشور، جمهوری دمکراتیک با تاکید بر توسعه اداره های خودگردان از طریق شورای های محلی و ارگان های اجرایی آنها می باشد. حزب معتقد است که در اوکراین باید حقوق انسانی و منافع انسان بر حقوق کشوری و یا بازار ارجحیت دارد.

6.حزب سوسیالیست مترقی اوکراین:

اجلاسیه تشکیل حزب سوسیالیست مترقی اوکراین در 20 آوریل 1996 برگزار شد. رهبر این حزب ناتالیا ویترنکو و قائم مقامی وی نیز بر عهده مارچنکو می باشد. فعالیت این حزب به مانند اکثر احزاب چپ در روستاها و شهرهای کوچک است. در بعد از انقلاب نارنجی درجه محبوبیت این حزب کاهش یافت و در 2 دوره اخیر انتخابات پارلمانی نتوانست به پارلمان راه یابد. در سیاست خارجی حزب سوسیالیست مترقی مخالف تک قطبی بودن سیستم جهانی است . ویترنکو معتقد به ائتلاف با کشورهای روسیه ، بلاروس می باشد و مخالف کامل پیوستن به ناتو و سازمان تجارت جهانی می باشد. راجع به خط مشی داخلی این حزب باید گفت حزب سوسیالیست مترقی ، زبان روسی را زبان قومی ملت اوکراین می داند و به همین خاطر خواستار رسمی شدن این زبان می باشد . حمایت کننده جدی فرهنگ روسی می باشد . مخالف اعلام بندار و شوخویچ به عنوان قهرمانان ملی اوکراین می باشد.

           7. حزب اودار:

اودار مخفف کلمات ائتلاف دموکراتیک اوکراین برای اصلاحات است. همچنین اودار در زبان روسی "ضربه" معنا می دهد لذا بعضا به آن حزب ضربه هم می گویند. رهبری این حزب به عهده آقای ویتالی کلیچکو، قهرمان سنگین وزن بوکس اوکراین است. برنامه کاری این حزب که بعد از انقلاب نارنجی تاسیس شد، مبارزه با فساد اداری و همگرائی با اروپاست. آقای کلیچکو، رهبر این حزب اعلام داشته چنانچه این حزب به قدرت برسد، نظام مالیاتی کشور را بازتعریف و ساده کرده و فساد دولتی را ریشه کن خواهد کرد و دراین راستا موسسه ای تحت نام آژانس مبارزه با فساد تشکیل داده تا کلیه مقامات، قضات و ارگانهای انتظامی را مورد بازرسی قرار گیرند.

حزب اودار در سال 2005 برهبری کلیچکو با نام "پایتخت اروپایی" به ثبت رسید. در انتخابات شهرداری کی یف با برخی احزاب اپوزیسیون بلوک جدیدی راتشکیل دادو 14 کرسی بدست آورد و بدین ترتیب وی به سمت معاونت شورای شهر کی یف منصوب شد. این بلوک بزودی از هم پاشید ولی در انتخابات شهرداری در سال 2008 مجددا 15 کرسی بدست آورد. این حزب در سال 2009 به حزب کشور نوین تغییر نام داد. در سال بعد این حزب به اودار تغییر نام داد و در انتخابات محلی و استانی 400 نماینده این حزب به شوراهای فوق راه یافتند. این حزب تا سال 2012 نماینده ای در پارلمان نداشته است.

8. حزب سبز اوكراين:

حزب سبز در ميان هشت حزب با نفوذي قرار داشت كه در انتخابات پارلماني مارس 1998 با بدست آوردن بيش از 4 درصد آراء به مجلس راه يافتند.فراكسيون اين حزب در پارلمان 450 نفري اوكراين داراي 17 كرسي بود. همچنين دو وزير در كابينه قبلي از اعضا اين حزب  بودند  و در انتخابات رياست جمهوري سال 1999 نيز رايزني هائي براي اعطاي دو وزارت به حزب سبز انجام شده بود ولي بعد از پيروزي كوچما در انتخاب پست وزارتي به اين حزب اعطا نگرديدكه اين موضوع تا حدودي موجب رنجش اعضا اين حزب گرديد.

        ازمهمترين مواضع حزب سبز اوكراين مخالفت با تك قطبي بودن جهان و حاكميت بلا منازع امريكا در دنيا مي باشد. همچنين اين حزب اگرچه موافق روابط اوكراين با اروپا مي باشد ولي اعتقاد دارد كه سياست خارجي اوكراين بايد به نحوي تنظيم گردد كه هم غرب و هم شرق را مورد توجه قراردهد و اوكراين مانند پلي بين شرق و غرب عمل نمايد. رهبراين حزب آقاي " ويتالي كونونف " داراي مطالعاتي در زمينه فلسفه شرق مي باشد.وي بنابه گفته خودش تمامي قرآن كريم را مطالعه كرده است. او در سال 1375 جهت ارائه مقاله در سميناري مربوط به مسائل آسياي مركزي كه در دفتر مطالعات سياسي و بين المللي وزارت متبوع برگزار شد ،به ايران سفر نموده است.

9. حزب سوسيال دمكرات اوكراين:

این حزب از جمله احزاب سياسي اوكراين است كه فعاليت آن پس از انتخاب مجدد كوچما دو چندان گرديد. رهبران اين حزب اعم از مدودچوك و لئونيد كرافچوك سهم بسزائي را در تشكيل اكثريت پارلماني اوكراين در دهه گذشته داشتند. اين حزب از لحاظ جهان بيني طرفدار نظريه اروپائي توسعه اقتصاد براي تامين رفاه عمومي جامعه مي باشد . منابع اطلاعاتي اين حزب يكي از قدرتمندترين منابع اطلاعاتي در اوكراين محسوب ميگردد بطوري كه فعاليت كانال سراسري اينتر ونشريات كيفسكي واداماستي ، بيزنس و چند مركز راديوئي اف .ام به صورت مستقيم يا غير مستقيم از سوي اعضاي اين حزب كنترل مي شود .

        محبوبيت سوسيال دموكراتها بعنوان يك ايدئولوژي به واسطه دستاوردهاي اقتصادي واجتماعي بزرگ كشورهاي اروپائي تحكيم ميشود. در بسیاری از كشورهاي اروپاي غربی و شمالي دولت ها تحت فرمان سوسيال دموكراتها اداره مي شود و آنان كشورهاي خود را در قاره اروپا به ثروتمندترين كشورها در اين قاره تبديل نموده اند. از ديدگاه اين حزب  تنها ايده سوسيال دموكرات مي تواند جوابگوي خواسته هاي ايدئولوژيكي جامعه اوكراين باشد كه اين خواسته ها قبلا در قالب ايده چپي توسعه مي يافت. پژوهشهاي جامعه شناسي نشان مي دهند با اين وجود كه مردم كشور معتقد نيستند حكومت فعلي كشور بهتر از حكومت در زمان شوروي مي باشد ولي از سوي ديگر معتقدند كه بازگشت به زمان شوروي غير ممكن است. به همين دليل مردم كشور خواستار دخالت دولت در امر اقتصاد آنهم بصورت سنجيده ميباشند يعني اولويتهاي اجتماعي كشور درست همان ايدئولوژي اين حزب بوده است .

        برتري حزب سوسيال دموكرات متحد عبارت است از ايجاد اقتصاد موثر ، تامين كار براي عموم مردم و از بين بردن فقر و ايجاد سيستم توسعه يافته و حمايت اجتماعي مي باشد .اساس مدل اجتماعي سوسيال دموكرات اوكراين عبارت است از تلفيقي از اقتصاد سرمايه داري خصوصي با سيستم توزيع مجدد توليدات با هدف رفع تمامي تبعيض هاي اجتماعي ميباشد .البته لازم به ذكراست كه تنها اين امور در دولتي قوي و نيرومند ممكن است .

10. حزب جنبش مردم اوکراین

در سال 1989 به عنوان جنبش همگانی فعالیت پرداخت (جنبش مردم اوکراین برای بازسازی ، تعیین هویت ملی، زبان و فرهنگ اوکراینی بود و کمتر به مسایل اقتصادی جامعه می پرداخت) و در سال 1993 به طور رسمی به عنوان حزب سیاسی به ثبت رسید. در سال 1994  در انتخابات پارلمانی شرکت نمود و پس از این انتخابات ، فراکسیون پارلمانی حزب روخ با ترکیب 26 نفر تشکیل گردید. در سال 1998 با شرکت در انتخابات، مقام دوم را از لحاظ تعداد آرای مردم کسب نمود و فراکسیون پارلمانی این حزب به 48 نفر رسید و بالاخره در سال 2006  در انتخابات پارلمانی به عنوان عضو بلوک اوکراین ، به رقابت پرداخت. لازم به ذکر است که این حزب طرفدار کلیسای ارتدوکس ملی اوکراین می باشد. رهبر آن آقای بوریس تاراسیوک است.

11. حزب میهن

این حزب در سال 1999 تاسیس و با حزب جمهوری خواه محافظه کار در سال 2002 ادغام شد. مرام این حزب شامل ملی گرایی، پوپولیسم و حمایت از گرایش های اقتصادی اجتماعی است. در انتخابات پارلمانی 2006 به عنوان عضو بلوک یولیا تیموشنکو شرکت کرد و به رقابت پرداخت. این حزب در سال 2005 حدود  275000عضو داشت.