قوه مجریه اسپانیا
قوه مجریه
ادارهء سياست داخلی و خارجی و اداره تشکيلات لشکری وکشوری و دفاعی مملکت به عهدهء دولت است. دولت، طبق قانون اساسی و ساير قوانين، نقش اجرائی و اختيار تصويب و اجرای مقررات را دارد. (32) دولت متشکل است از رئيس دولت 1 ، معاونان رئيس دولت، در صورت وجود چنين معاونانی، وزراء و ساير اعضاء که قانون مُشَخّص کرده باشد. (33)
نخست وزیر بر اساس پیشنهاد پادشاه و با تصویب مجلس انتخاب می شود. شروع به کار دولت بر اساس رأی اکثریت مطلق اعضای کنگره امکان پذیر خواهد بود. در صورتی که ظرف دو ماه توافق لازم برای تعیین نخست وزیر صورت نگیرد، پادشاه پارلمان را منحل کرده و با تصویب رئیس کنگره نمایندگان دستور برگزاری انتخابات مجدد را صادر خواهد کرد.(34) انتصاب وزرا بر عهده نخست وزیر می باشد.
1(Ley Organica del Derecho a la Educacio
2)در هیچ جای قانون اساسی واژه نخست وزیر به کار نرفته است.
نخست وزیر و وزرا در مقابل کنگره و دیوان عالی کشور پاسخگو می باشند. شورای کشور1 ارگان عالی مشورتی دولت خواهد بود( ترکیب این شورا بر اساس یک قانون ساختاری تعیین خواهد گردید). (35)
رئيس دولت، رئيس دولت نماينـده حزبي است كـه اكثريت كرسي هاي كنـگره نماينـدگان را بدسـت آورده است. در صورت عدم حصول به اكثريت لازم، حزب داراي بيشترين كرسي با ائتلاف با حزب يا احزاب ديگر راًي اعتماد براي نامزد نخست وزيري خود را كسب مي كند. طبق قانون اساسي، نخست وزير مي تواند بین 15تا 23 وزير منصوب كند. دولت در قبال اعمال خود، در برابر پارلمان و ديوان عالي كشور مسئوليت جمعي دارد. (36)
نقش نخست وزیر به عنوان رئیس حکومت بسیار پررنگ تر از پادشاه است. نخست وزیر به عنوان رهبر سیاسی حزب غالب در پارلمان ، در مقابل اقدامات خویش، مسئول و پاسخگو است. او آماده سازی، ترویج و اجرای برنامه های دولت و هماهنگی عملکرد وزارتخانه های مختلف را مدیریت می کند.(37) نخست وزیر کاندیداهایی را برای پست وزارت به پادشاه معرفی می کند تا به عنوان وزیران وی منصوب شوند. او همچنین حق انتخاب نامزدهایی برای پست های غیر نظامی، و انتخاب فرمانداران استان ها و نمایندگان حکومت در جوامع خودمختار را دارد. قانون اصلاحی که در اواخر 1983 تصویب شد نیروهای نظامی را تحت کنترل نخست وزیر قرار داد اگر چه پادشاه به عنوان فرمانده کل قوا باقی ماند.
مجلس نمایندگان ممکن است با توجه به سیاستگذاری ها و برنامه های نخست وزیر از وی درخواست رأی اعتماد کند. او ممکن است پیشنهاد انحلال مجلس نمایندگان،سنا یا پارلمان را بدهد مگر اینکه پیشنهادی استیضاحی در دستور کار باشد.
نخست وزیر پس از انتخاب شدن ، باید برنامه هایش را در مجلس نمایندگان ارائه دهد و رأی اعطای منصب را قبل از آنکه جلوی پادشاه سوگند یاد کند، توسط اکثریت مطلق بدست آورد. اگر هیچ یک از کاندیداها در عرض دو ماه پس از اولین رأی موفقیتی کسب نکرد، شاه انحلال پارلمان را اعلام می کند و خواستار انتخابات جدید می شود.
نخست وزیر تازمانی که حمایت مجلس نمایندگان را در رأی اعتماد را از دست بدهد در رأس امور است تا مجلس پیشنهاد استیضاح را تصویب کند.نخست وزیر زمانی که در انتخابات عمومی شکست خورد باید استعفا دهد و تا زمانی که نخست وزیر جدید سوگند یاد کند وی در رأس امور است. هنگامی که نخست وزیر ، به هر دلیلی دفتر خویش را ترک می کند کابینه او باید استعفا دهد. آن ها با این حال عملکرد خود را در حد سرپرست ، تا زمانی که دولت جدید تشکیل گردد حفظ می کنند.
اگر نخست وزیر مریض یا فوت شود یا خارج از کشور باشد معاون او کارکرد رئیس حکومت را بر عهده دارد. همچنین او نقش هماهنگ کننده هم دارد. با توجه به صلاحدید نخست وزیر، معاون وی می تواند کارکردهای دیگری نیز داشته باشد.
1) ( The Council Of State
نخست وزیر، معاون نخست وزیر و وزیران، اعضای شورای وزیران را تشکیل می دهد که به عنوان کابینه فعالیت می کنند و عالیترین نهاد اجرایی دولت می باشند.شورای وزیران هم کارکرد سیاستگذاری و اجرایی دارد و هم برای اجرای سیاست های حکومت مسئول می باشد. علاوه بر نظارت بر وزارتخانه های متفاوت، امور نظامی را کنترل می کند و برای امنیت و دفاع ملی مسئول می باشد. در اعمال تمام این کارکردها در نهایت در برابر پارلمان پاسخگوست.
وزرای کابینه عهده دار مسئولیت اجرای وزارتخانه های تحت امر خود می باشند. اگرچه آن ها در درون وزارتخانه شان استقلال کافی دارند ولی در نهایت در برابر نخست وزیر مسئول هستند.آن ها در شورای وزیران، پیش نویس قانون هایی را در درون وزارتخانه تحت امر خود آماده کرده اند که آن را ارائه می دهند و همچنین، قوانینی را برای اجرای سیاست حکومت اجرا می کنند.وزرای کابینه اختیار صادر کردن فرمان های وزیر را بدون تصویب شورای وزیران دارند و در خصوص موضوعاتی که تحت مسئولیت وزارتخانه شان می باشد، یکسری قراردادهای دولتی امضا می کنند. آن ها همچنین مناقشات اجرایی درون وزارتخانه ها را حل و فصل می کنند. وزرا در راستای اقدامات خویش، در برابر شورای وزیران و نخست وزیر مسئول هستند و قبل از پارلمان یا یکی از کمیته های پارلمانی می توان از آن ها خواست که سیاست های خویش را توضیح دهند. (38)
قانون اساسی اعلام می دارد که اعضای دولت نمی توانند، وظايفی غير از وظايف نمايندگی مخصوص به خود در پارلمان، مشاغل دولتی ديگری خارج ازمحدودهء مقامی که متصدی آن هستند و يا فعاليّت حرفه ای و يا تجاری داشته باشند. (39) هدف این ماده جلوگیری از فسادی بود که در دوران فرانکو هنگامی که وزرای ارشد، مشاغل مهم را در امور تجاری اشغال می کردند و یا بیش از یک پست اجرایی داشتند، غالب بود.
ساختارهای مشورتی گوناگونی نیز به دستگاه اجرایی کمک می کنند.مهمترین آن ها شورای دولتی است که قانون اساسی آن را به عنوان عالیترین ارگان مشورتی حکومت می داند. شورای دولتی، قدرت یا کارکرد اجرایی ندارد و تنها قابلیت مشاوره ای دارد. رئیس شورا که اغلب یک حقوقدان با تجربه است، توسط شورای وزیران منصوب می شود. اعضای بیست و سه نفره شورای دولتی، نمایندگان برجسته مناطق مستقل،نیروهای ارتش، خدمات شهری و اجتماعات حقوقی و آکادمیک هستند. اعضای دائمی با فرمان حکومت برای مدت نامشخص انتخاب می شوند، در حالیکه اعضای منتخب،کسانی هستند که بوسیله حکم منصوب اما از بین شهروندانی که مشاغل مختلف خاص دارند انتخاب می شوند.؛ اعضای انتخاب شده برای 4 سال در شورا کار می کنند. (40)
پس از برگزاري انتخابات پارلماني اسپانيا در 20 نوامبر 2011 و اعلان نتايج آن حزب مردمي به رهبري ماريانو راخوي با كسب بيش از 43 درصد آراء و 186 كرسي از پارلمان 350 نفري اسپانيا -همان گونه كه انتظار مي رفت- موفق به شكست رقيب سنتي خود شد.
در این انتخابات با كناره گيري خوزه لوييس رودريگز زاپاترو1از رهبري حزب سوسياليست، آلفردو پرز روبالكابا2وزير دارايي دولت پيشين مسئوليت هدايت حزب را بر عهده گرفت تا در اوج ناهماهنگي، بي انگيزگي و نبود انسجام و برنامه ريزي حزبي وارد رقابت سياسي با رقيب سنتي راستگراي خود شده و پذيراي يكي از سنگين ترين شكست هاي انتخاباتي سوسياليست هاي اسپانيايي باشد. در انتخابات 20 نوامبر 2011، حزب سوسياليست تنها توانست 29 درصد آراء را بدست آورد و با از دست دادن بيش از 50 كرسي پارلماني پس از هفت سال قدرت را به حزب مردمي واگذار كرد. در اين پيوند همه ناظران سياسي به اجماع ، ناتواني دولت زاپاترو در كنترل ابعاد و عمق بحران اقتصادي اسپانيا را دليل اصلي اقبال مردم اين كشور به حزب سنتي رقيب عنوان کردند و اين در حالي بود كه به نظر نمي رسید دولت جديد نيز از ابزارها و توان كافي براي بهبود اوضاع در كوتاه مدت برخوردار باشد.(41)
با پيروزي حزب محافظه كار اسپانيا، ماريانو راخوي نخست وزير جديد اين كشور، با توجه به بحران مالي و اقتصادي عميق ، نسبت به بالا رفتن سطح انتظارات در جامعه هشدار دادو در نخستين اعلان موضع پس از انتخابات عنوان داشت كه مردم نبايستي از دولت جديد انتظار معجزه داشته باشند. (42)
ترکیب هیات دولت اسپانیا
كانديداي تشكيل دولت از جانب پادشاه مأمور تشكيل كابينه شده و دولت نيز به تعيين خط مشي هاي داخلي وخارجي و تعيــــين راهبردهاي نظامي وفرهنگي كشور مي پردازد.
درحال حاضر كابينه دولت اسپانيا مشتمل بر15وزير مي باشد كه همگي با وزاري آموزش وفرهنگ و تربيت بدني همكاريهاي نزديكي دارند. كابينه وزراء و ساير بخشهاي دولتي در پرتو حكومت مركزي به اداره امورات كشور و انجام وظــايفي نظير هماهنگي ، برنامه ريزي ، نظارت وتدارك مدارك و اسناد دولتي مي پردازند. لازم به ذكر است كه حكومت اسپانيا با وجود برخورداري از قدرت انحصاري، از توان انتقال قدرت به حوزه هاي مستقل اجتماعي بهره مند مي باشد .به عبارت ديگر قدرت حكومت براساس سياستهاي ملي گرايانه تغييرمي يابد.با وجود قدرت انحصاري دولت، نظمي مبتني برتضمين با كيفيت و اجراي وظايف تشكيلات حكومتي در كليه جنبه هاي آن وجود دارد كه از آن جمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1.رسيدگي بر مسائل ملي
2.پرداختن به مسائل ويژه مهاجرت داخلي وخارجي و اوضاع پناهندگان
3.هدايت و سازماندهي نيروهاي مسلح
4.نظارت بر عملكرد سيستم هاي پولي و بانكي
1)Jose Luis Rodriguez Zapatero
2) Alfredo Pérez Rubalcaba
5.برنامه ريزي در حوزه اقتصاد و تجارت خارجي
6.رسيدگي بر امورجنايي ، جزايي ، دادرسي و مفاد آيين هاي حقوقي
اتخاذ و اجراي سياست عدم تمركز راهي است كه تاثيراتي بركابينه وزراء داشته ودر اين ميان وزارت آموزش، فرهنگ و تربيت بدني از سهم به سزايي برخوردار مي باشد. اجراي سياست مذكورخود به سازماندهي جديد ساختار اعمال قدرت به 2 نوع ملي و منطقه اي منجر گرديده است.43 فهرست اعضای هیات دولت اسپانیا که بعد از انتخابات عمومی 2011شکل گرفت به شرح زیر است:
1)نخست وزیر: ماریانو راخوی بری .
2)معاون اول نخست وزیر و سخنگوی دولت : ثریا سائنز د سانتاماریا .1
3)وزیر امور خارجه و همکاری: خوزه مانوئل گارسیا مارگایو .2
4)وزیر دادگستری: آلبرتو رویز گایاردون.3
5)وزیر دفاع: پدرو موره نس.4
6)وزیر اقتصاد و دارایی: لوئیس د گیندوس .5
7)وزیر کشور:خورخه فرناندز دیز.6
8)وزیر کار و امور اجتماعی: آنا پاستور.7
9)وزیر آموزش، فرهنگ و ورزش:خوزه ایگناسیو ورت.8
10)وزیر کار و تامین اجتماعی:فاطیما بانیس.9
11)وزیر صنایع، گردشگری و تجارت:خوزه مانوئل سوریا.10
12)وزیر کشاورزی، تغذیه ، کشاورزی و محیط زیست:میگل آنخل آریاس کانییته.11
13)وزیر انتخابات ریاست جمهوری: ثریا سائنز د سانتاماریا.12
1) Soraya Sáenz de Santamaría 2) José Manuel García-Margallo
3) Alberto Ruiz-Gallardón 4) Pedro Morenés 5)Luis de Guindos
6) Jorge Fernández Díez 7)Ana Pastor 8) José Ignacio Wert
9) Fátima Bañez 10) José Manuel Soria 11) Miguel Ángel Arias Cañete
12)Soraya Sáenz de Santamaría
14) وزیر بهداشت و خدمات اجتماعی: آنا ماتو .1
15)وزیر امور مالی و عمومی: کریستوبال مونترو رومرو.2 (44)