نهاد خانواده قطر
-نهاد خانواده
شرايط جامعه قطري بين دو وضعيت سنتي و مدرن در تلاطم قرار دارد و وضعيت فرهنگ و تربيت و آموزش در روند گذار از سنت به مدرنيته قرار دارد.
قوانین مربوط به خانواده
1) خانواده در قانون اساسي قطر:
فصل دوم از قانون اساسي قطر به «امور بنيادين و زيرساختهاي جامعه» اختصاص دارد. بر اساس اصول هيجدهم تا بيست و پنجم مندرج در اين فصل از قانون اساسي قطر تاكيد شده است :
- «جامعه قطر بر اساس اصول عدل و احسان، آزادي و مساوات و مكارم اخلاق استوار مي باشد.»
- «دولت ، ضمن پاسداري از اصول جامعه امنيت ، ثبات و فرصتهاي مساوي را براي هموطنان فراهم مي آورد.»
- «دولت در راستاي تقويت و تحكيم روح وحدت ملي ،همبستگي و برادري بين تمامي هموطنان ، تلاش مي نمايد.»
- «خانواده ، نهاد اصلي جامعه و بر مبناي اصول و ارزشهاي ديني ، اخلاقي و عشق به ميهن استوار مي باشد.»
- «قانون شيوه هاي چگونگي حمايت از آن را تنظيم ودر پرتو آن از كيان خانواده حمايت بعمل آورده ، پيوندهاي آن را تحكيم بخشيده و از مادران ،كودكان وسالخوردگان حمايت بعمل مي آورد.»
- «دولت نسل جوان را مورد عنايت قرار مي دهد و از وي در برابر هرگونه عوامل فساد محافظت نموده و از بهره كشي از آنان ممانعت بعمل مي آورد و از آنان در برابر بي توجهي هاي زشت جسمي، روحي و عقلي مراقبت مي نمايد و شرايط مناسب را در پرتو تربيت صحيح جهت پرورش استعدادهاي آنان در زمينه هاي مختلف فراهم مي آورد .»
- «دولت به بهداشت عمومي اهتمام مي ورزد و وسايل پيشگيري ودرمان بيماريها وانواع بيماريهاي واگيردار را براساس قانون فراهم مي نمايد.»
- «دولت به علوم ، ادبيات ، هنر و ميراث فرهنگ ملي عنايت داشته ودر حفظ و توسعه آن مساعدت مي نمايد و پژوهشهاي علمي را مورد تشويق قرار مي دهد.»
- «آموزش، از زير ساختهاي اصلي توسعه و پيشرفت جامعه بشمار مي رود و دولت آنرا مورد توجه و عنايت قـرار داده ، و در جهـت توسعـه و گسترش آن تـلاش مـي نمايد.»
2) نهادهاي ذيربط امور خانواده، زنان و كودكان :
در راستاي تحقق و اجراي اصول قانون اساسي قطر و تحكيم بنيان خانواده در اين كشور و بر اساس دستور امير قطر به شماره 53 سال 1998 عالي ترين نهاد فعال در زمينه امور خانواده ، زنان و كودكان در اين كشور بنام «شورايعالي امور خانواده» به رياست شيخه موزه بنت ناصر المسند شكل گرفت.
تشكيلات سازماني و حوزه و تقويت فعاليت اين نهاد متولي امور خانواده بر اساس دستور امير به شماره 23 سال 2002 مشخص گرديد كه بر اساس آن يك معاون رئيس با درجه وزير براي اين شورا انتخاب شد.
ديدگاه كلي شورايعالي امور خانواده بر اساس ايجاد و تحكيم و استقرار بنيان خانواده بر اساس فرهنگ و هويت عربي و اسلامي و پيگيري حقوق و مسئوليتهاي آن و در راستاي حمايت از سلامت رواني و جسمي خانواده و مشاركت فعال آن در ايجاد جامعـه اي پويا همراه با ثبات و رفاه تعريف شده است.
3) رسالت شورايعالي خانواده :
- پويايي و تقويت كانون و جايگاه خانواده از طريق مشاركت در روند قانون گذاري و پيشنهادهاي قانوني جديد
- پيشنهاد و طراحي برنامه ها و طرحهايي براي توسعه و تقويت كانون خانواده
- تقويت نقش موسسات ملي در ارائه خدمات اساسي در زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي و آموزشي و بهداشتي و فرهنگي و رسانه اي و محيط زيستي براي افزايش سطح خدمات مطلوب در راستاي طرحهاي ملي و معيارهاي بين المللي
- تشويق ابتكارات و مشاركت ملي براي افزايش تلاشهاي موسسات ذيربط براي بهبود جايگاه خانواده و حمايت از نقش آنها
4) اهداف شورايعالي خانواده :
- تقويت نقش خانواده در جامعه
- حمايت از خانواده و تقويت روابط خانوادگي
- بررسي مشكلات فراروي خانواده و ارائه راه حلهاي مناسبت براي برطرف نمودن اين موانع
- تلاش براي تحقق اهداف مرتبط با امور خانواده بر اساس موازين بين المللي
- تلاش براي تقويت توانايي زنان براي مشاركت در زندگي عمومي ، اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي و بهبود وضعيت عمومي زنان
- نظارت بر روند حمايت و رسيدگي به امور معلولان و افراد با نيازهاي خاص
- هماهنگي بين فعاليت موسسات جامعه مدني از يكسو و از سوي ديگر سازمانهاي منطقه اي و بين المللي
- بررسي مشكلات مرتبط با انحراف جوانان و پيشنهاد راه حلهايي مناسب با هماهنگي جهات ذيربط
5) ابزارها و شيوه هاي شورايعالي امور خانواده :
شورايعالي امور خانواده در راستاي انجام وظايف خود از ابزارها و شيوه هاي ذيل بهره مي گيرد :
- اجراي پيشنهادات و توصيه هاي ارائه شده از سوي كميته هاي تخصصي شوراي عالي امور خانواده
- كميته امور معلولين و بيماريهاي خاص ، كميته امور زن ، كميته كودك، كميته سالمندان ، كميته جوانان ، كميته هماهنگي بين جمعيتها و سازمانهاي خصوصي
- هماهنگي و همكاري با كليه دستگاههاي دولتي
- حمايت از مشاركت سازمانهاي جامعه مدني در برنامه ريزي و اجرا
- تشويق امور داوطلبانه
- تشويق مشاركت بخش خصوصي در برنامه هاي توسعه جامعه
- مشاركت اشخاص حقيقي و حقوقي هدف در روند برنامه ريزي
6) تشكيلات سازماني شورايعالي امور خانواده
تشكيلات سازماني شورايعالي امور خانواده به ترتيب جايگاه شامل بخشهاي رئيس و معاون و شواري ادري ، دبير كل، دفتر برنامه ريزي داخلي، دفتر توسعه سازماني ، دفتر مشاوره حقوقي، اداره امور مالي و اداري، اداره فناوري و خدمات اطلاعات، بخش رسانه اي و روابط عمومي ، بخش هماهنگي و پيگيري ، خدمات موارد انساني ، بخش مالي، بخش خدمات عمومي، دفتر موارد انساني ، انتشارات و آرشيو و خدمات مركز مي باشد. همچنين كميته هاي مختلف امور معلولين و بيماريهاي خاص ، امور زنان ، كودكان، سالمندان ، جوانان و هماهنگي بين جمعيتها و سازمانهاي خصوصي نيز در ادارات مختلف و مستقل تفكيك شده و فعاليت مي كنند.
7) دستاوردهاي شورايعالي امور خانواده
مهمترين برنامه ها وطرحها وفعاليتهاي شورايعالي امورخانواده عبارتند از :
- تدوين استراتژي و تدوين سياستها
- تدوين استراتژي ملي براي پيشرفت زنان
- تدوين استراتژي ملي كودكان (در دست تهيه)
- تدوين استراتژي ملي سالمندان (در دست تهيه)
- تدوين استراتژي ملي افراد با نيازمنديهاي خاص و معلولين (در دست تهيه)
- تدوين استراتژي ملي براي تحقيقات دانشگاهي در زمينه بيماريهاي خاص (در دست تهيه)
- طراحي برنامه ملي براي كودكان
- تهيه استراتژي ملي براي بهبود خدمات پيشرفته براي افراد با بيماريهاي خاص و معلولين
- پيشنهادهاي قانوني در زمينه حقوق كودكان ، زنان و بيماران خاص و معلولين
- تجديدنظر در قوانين و مقررات در مورد احوال شخصيه ، مجازاتها، مسكن خدمات مدني، بيمه اجتماعي
شورايعالي امور خانواده همچنين طرحها و ابتكاراتي در در دست تهيه و اجرا دارد كه شامل جائزه ويژه جوانان ، جائزه ادبيات كودكان ، ديپلم افتخار كودكان مبتكر و تربيت ويژه ، دفتر ملي كودك، ورزش كودكان، ورزش جوانان، مركز مشاوره ، گسترش موافقت نامه حقوق كودك ، طرح سبز قطر ، ارائه گزارش توسعه بشري ، ايجاد صندوقهاي ازدواج، ايجاد پارلمان كودكان، اجراي برنامه آموزش دانشگاهي براي معلولين مي باشد.
اين شورا همچنين طرحهاي مطالعات و تحقيقاتي را در ارتباط با مسائل مختلف مربوط به خانواده و زنان با همكاري مراكز تحقيقاتي و دانشگاهي در دست اجرا دارد . همچنين طرحهاي را در ارتباط با سلامت رواني و جسماني خانواده ها در خلال طرحها و ابتكارات و شعارهاي خاص دنبال مي نمايد كه از جمله آنان در ارتباط حقوق كودكان و هوشياري جوانان در ارتباط با سوانح رانندگي و كاهش تصادفات جاده اي و تشويق جوانان براي جذب به بازار كار در بخش هاي خصوصي و دولتي و مشترك مي باشد.
اين موسسه همچنين اقدام به برگزاري دوره هاي آموزشي براي اعضاي موسسات زير مجموعه خود و ساير نهادها و سازمانها و خانواده هاي آنها مي نمايد.
يكي از فعال ترين بخشهاي فعاليت شورايعالي امور خانواده در قطر در زمينه برگزاري سيمنارها و همايشها و كنفرانسهاي عمومي و تخصصي در سطح داخلي ، منطقه اي و بين المللي مي باشد كه مي تواند به اين موارد اشاره كرد : همايـش رسانـه هاي خليج فارس در خصوص تلويزيون و حقوق كودك ، همایش زن و سياست و نقش آن در توسعه ، سمينار علمي هفتم اتحاديه عرب حمايت از ناشنوايان ، همايش نقش زن در اداره در منطقه خليج فارس، همايش بيماريهاي جسمي ، همايش استراتژي خانواده عربي ، سومين همايش امور سالمندان، همايش فرهنگ خليج فارس براي بيماريهاي خاص ، همايش بين المللي خانواده در دوحه ، همايش بين المللي حمايت از سالمندان در سايه تحولات معاصر در دوحه ، همايش جوانان خليج فارس و نقش آنها در آينده حركت دموكراسي در خليج فارس و كنفرانس بين المللي بيماريهاي خاص و معلولين و ... اين مركز همچنين در ارتباط با قراردادهاي بين المللي و حقوق بشري فعاليت و همكاري مي نمايد.
موسسات جامعه مدني :
موسسات و سازمانهايي كه در زير مجموعه شورايعالي امور خانواده تحت عنوان «موسسات جامعه مدني» براي اجراي برنامه هاي اين شورا تعريف شده وفعاليت مي كنند، عبارتند از :
1) مركز كودكان نيازمندهاي خاص موسوم به مركز «شفلح»
مركز تخصصي «شفلح» (Shaflah) براي كودكان معلول و نيازمنديهاي خاص بر اساس نيازهاي جامعه قطري و افزايش تعداد كودكان معلول و داراي نيازهاي خاص – بويژه بدليل محدوديت جامعه و ازدواجهاي درون خانوادگي - از سوي شيخه موزه همسر امير قطر تشكيل شده است.
اهداف اين مركز شامل افزايش خدمات تربيتي و آمادگي و اجتماعي و بهداشتي براي كودكان داراي نيازمنديهاي خاص ، ارائه خدمات حمايتي و مشورتي و راهنمايي فردي و گروهي خانوادگي به خانواده هاي داراي كودكان نيازمنديهاي خاص ، مشاركت در هدايت جامعه براي تعامل با اين كودكان و پذيرش و درك طبيعي ناتوانيهاي آنها ، ، تربيت كادرهاي ملي متخصص در اين زمينه ، تلاش براي ايجاد و گسترش قوانين و مقررات در تاكيد بر ضرورت ايجاد فرصت خدمات تربيتي و آموزشي مناسب مي باشد.
مركز شفلح خدمات تربيتي و آموزشي و آمادگي را به كودكان در سنين مختلف از زمان تولد تا هيجده سالگي ارائه مي دهد كه شامل خدمات به بيماران ناتوانيهاي عقلي و رواني در كليه سطوح ، ناتوانيهاي جسمي و عقب ماندگي ذهني است.
برنامه ها و خدمات مركز شفلح نيز شامل حمايت از خانواده و آماده سازي جامعه ، آموزش مدرس، برنامه همگاني ، شواري حرفه اي و آماده سازي ، خدمات آمادگي همياري و خدمات تشخيص و برنامه ريزي مي باشد.
2) موسسه قطري حمايت از ايتام
موسسه قطري حمايت از ايتام سازماني خاص و مستقل در ارتباط با رسيدگي به امور كودكان يتيم است و مقر اصلي آن در دوحه قرار دارد. اهداف اين موسسه حمايت از ايتام و ارائه خدمات براي زندگي سالم ، حمايت از كودكاني مجهول الهويه ، پيگيري امور ايتام در خانواده هايي كه مسئوليت آنها را پذيرفته اند، ايجاد فضاي مناسب براي كودكان خانواده هاي طلاق، معلول ، زنداني و ناتوان و فقير و مشاركت در فرهنگ سازي در جامعه براي حمايت از ايتام مي باشد. خدمات اين موسسه در دو بخش داخلي و خارجي تعريف شده است.
3) مركز مشاوره خانواده
مركز مشاوره خانواده با هدف ارائه مشورت و راهنمايي به جوانان و همچنين زوجهاي جوان شكل گرفته است كه فعاليتهاي آن به صورت رايگان و با شيوه هاي نوين علمي و به صورت حضور و تلفني صورت مي گيرد.
اهداف مركز شامل تعريف ازدواج و اهميت و ابعاد شرعي ، قانوني و اجتماعي آن ، حمايت خانوادگي و بهداشتي از زوجهاي جوان ، ترويج اصول و شوابط شرعي و قانوني در جهت ثبات كانون خانواده ، برطرف كردن مشكلات و موانع در مسير ازدواج، حمايت جوانان در خصوص اخلاف فردي و اجتماعي در مقابل انحرافات، برسري مشكلات زندگي مشترك و ريشه يابي و يافتن راههاي براي حل اين مشكلات، كاهش تنس و نگراني و خصومت به زوجها، آشناني زوجين با حقوق و وظايفق قانوني خود ، تشريح تبعات سلبي طلاق بر جامعه ، آشنايي زوجين به حقوق و وظايف خود در صورت طلاق ، ارائه مشورتهاي شرعي ، اجتماعي ، قانوني و روانشناسي ، هماهنگي با جهات ذيربط براي برگزاري همايشها و سمينارها و انتشار مجلاتي در خصوص حمايت از خانواده و ... مي باشد.
4) مركز فرهنگي كودك
مركز فرهنگي كودكان سازماني خاص و مستقل است. اين مركز مسئوليت پيگيري تربيت صحيح كودكان در مراحل مختلف زندگي و رشد اجتماعي ، برنامه ريزي براي مادران از جنبه فرهنگي و اجتماعي و مادي براي تربيت فرزندان ، آموزش و كسب مهارتها تربيتي و فرهنگي براي تقويت فرهنگ حمايت از كودكان در بين مادران ، جلوگيري از آموزش و تربيت غليط ، شناسايي مشكلات روانشناسي و تربيتي و اجتماعي فراروي كودكان ، آموزش زوجهاي جوان و مادران در دوره قبل از تولد كودكان ، آموزش مهارتهاي آموزشي براي حرف آموزي و تواناييها و خلاقيتهاي جسماني و فكري ، شناسايي شيوه هاي جديد آموزش كودكان و هماهنگي با سازمانهاي منطقه اي و بين المللي در زمينه حقوق كودكان و مادران را دنبال مي نمايد.
اين مركز در راستاي تحقق اهداف خود اقدام به ايجاد ارتباط با نهادهاي داخلي و خارجي ، فرهنگ سازي تربيت كودكان و ارائه مشورتهاي لازم، برگزاري همايشها و سمينارهايي مرتباط با امور كودكان مي كند.
5) موسسه قطري حمايت از كودكان و زنان
اهداف موسسه حمايت از كودكان و زنان در راستاي حمايت از زنان و كودكان از رفتارهاي انحرافي در خانه و جامعه و تلاش براي برطرف كردن مشكلاتي ناشي از اين رفتارها، ايجاد زمينه قانوني در زمينه حقوق كودكان و زنان و حمايت اجتماعي از ايشان، حمايت از حقوق بشري و انون اساسي و دفاع از آنها ، تضمين عدم تبعيض عليه زنان در حقوق و وظايف زندگي انساني و اقتصادي و اجتماعي و سياسي و اداري ، تضمين تطبيق و پگيري موافقتنامه هاي بين المللي و عربي و منطقه اي در ارتباط با حقوق كودكان و زنان . ايجاد زمينه اجتماعي براي توجه و اجراي عملي حقوق زنان و كودكان ، ايجاد زمينه هاي قانوني براي جلوگيري و توقف نقض حقـوق زنان و كودكـان با هماهنگـي جهات ذيربط مي باشد.
6) موسسه قطري حمايت از سالمندان
موسسه حمايت از سالمندان در راستاي اهداف ذيل فعاليت مي كند:
- حمايت از سالمندان بدون خانواده يا متعلق به خانواده هاي نيازمند
- ارائه خدمات و حمايت از سالمندان در خانه و در بين خانواده هايشان
- تشويق خانواده ها براي سرپرستي سالمندان
- حمايت از سالمندان در مقابل مشكلات ناشي از افزايش سن و نحوه تعامل با شرايط سالمندي
- تلاش براي فراهم كردن زمينه تعامل جامعه با سالمندان بر حسب امكانات و تواناييهاي آنها
- هماهنگي و همكاري با مراكز ذيربط داخلي و خارجي در زمينه فعاليتهاي سالمندان
- فرهنگ سازي در بين خانواده ها با ارائه مشورتهاي روانشناسي
- برگزاري همايش و سمينار و كنفرانس در اين ارتباط
- انتشار مجلات و توصيه هايي در ارتباط با اهداف موسسه
7) مركز پزشكي و تحقيقاتي السدره
مركز پزشكي و تحقيقاتي السدره مجهز به جديدترين فناوري پزشكي با هدف امور طبي و تحقيقاتي و آموزشي و انجام معالجات پزشكي شكل گرفته است.
اين مركز جزئي از طرح شهرك آموزشي قطر است و در طرحها و تحقيقات آن موارد از جمله بررسي مسائل مرتبط با پزشكي زنان و امراض فلبي و بيماريهاي مربوط به نوزادان و مادران قرار دارد.
مركز السدره با هزينه اي بالغ بر 9/7 ميليارد ريال بعنوان يكي از پرهزينه ترين مراكز پزشكي در قطر تاسيس شده است و مجموعه هاي پزشكي در زير مجموعه اين مركز در خصوص بيماريهاي زنان و كودكان تاسيس گردیده است.
8) مركز توسعه اجتماعي
مركز توسعه اجتماعي سازماني است غيرانتفاعي كه تحت اشراف همسر امير قطر بعنوان بخشي از موسسه قطر شكل گرفته است و به رفع نيازهاي همه آحاد و بخشهاي جامعه بويژه در ارتباط خاص با زنان نيازمند مي پردازد.
اين مركز همچنين در جهت تقويت خانواده و تحقيقات در ارتباط با نقش زنان در قطر و افزايش توان اقتصادي از طريق برگزاري دوره هاي آموزش فني حرفه اي و استقلال و درآمدزيايي اقتصادي تلاش مي نمايد.
تاكنون با حمايت مركز توسعه اجتماعي بسياري از زنان قطري موفق به ايجاد مراكز تجاري و صنايع دستي و هنري و همچنين جذب زنان در شركتهاي خصوصي تجاري شده اند. در راستاي اين طرح بسياري از زنان قادرند تا توليدات دستي خود را در منزل تهيه و براي فروش در اختيار اين مركز قرار مي دهند.