آموزش عالی سیرالئون

آموزش عالی در کشور سیرالئون در مقایسه با دیگر کشورهای آفریقایی از قدمت و پیشینه قابل ملاحظه‌ای برخوردار است و سابقه تأسیس آن به سال 1814 میلادی بازمی‌گردد. در این سال اولین مؤسسه آموزش عالی این کشور که در آن عهد مستعمره انگلستان بود به نام «انستیتو مسیحی» توسط انجمن میسیونری کلیسای بریتانیا آغاز به کار کرد و به دنبال انتقال این مرکز به انتهای شرقی فریتاون واقع در خلیج فورابی، در سال 1827 به کالج فورابه تغییر نام یافت. (Fyle 2006: 2-3)[9] هدف اولیه تأسیس این دانشگاه تبلیغ مسیحیت و تبدیل آن به دین رسمی مردم این کشور بود از این روی در سال 1845 میلادی رهبران مسیحی دانشگاه فورابه در حاشیه فعالیت‌های دانشگاهی؛ «مدرسه مقدماتی انجمن مبلغان مسیحی» سیرالئون را در این مرکز تأسیس کردند. دانشگاه فورابه در سال 1858 به دلیل مشکلات مالی موقتاً تعطیل شد و از سال 1866 میلادی با تغییر خط مشی و سیاست کلی این دانشگاه مسئولان وقت پرداخت شهریه را به منظور تأمین هزینه‌های آموزشی خود اجباری ساختند.

دانشگاه سیرالئون (فورابی)

در سال 1870 رؤسای دانشگاه که در آن سال‌ها همواره از کشیشان انگلیسی برگزیده می‌شدند به منظور ارتقاء سطح علمی این مرکز آموزشی عالی مذاکراتی را برای ایجاد ارتباط علمی این دانشگاه با دانشگاه‌های معتبر کشور انگلستان نظیر دانشگاه لندن، دانشگاه کمبریج و دانشگاه دورهام انجام دادند. در سال 1876 موافقت‌نامه‌ای علمی فرهنگی بین دانشگاه فورابه و دانشگاه دورهام انگلستان به امضاء رسید و دانشگاه فورابی تحت حمایت علمی این دانشگاه قرار گرفت.

دانشگاه فورابه از آن زمان به‌طور رسمی اقدام به ثبت نام دانشجو در رشته‌های فرهنگ و ادب و الهیات نمود. در سال 1877 رشته‌های زبان لاتین، یونانی، عبری، آلمانی، تاریخ، جغرافی، فلسفه تطبیقی، فلسفه اخلاق، اقتصاد سیاسی، منطق، ریاضیات، موسیقی و علوم طبیعی به رشته‌های دانشگاه مزبور افزوده شد. اولین دانش‌آموختگان این دانشگاه در مقطع جدید در سال 1879 و پس از اتمام تحصیلات عهده‌دار مسئولیت‌هایی در سیرالئون شدند. در سال 1912 کالج کشاورزی این دانشگاه بنا به صلاحدید مسئولان دولتی وقت تأسیس گردید و سه سال پس از استقلال این کشور در سال 1963 به دانشگاهی مستقل مبدل گشت. دانشگاه فورابه در سال 1967 و تنها 6 سال پیش از استقلال سیرالئون با ادغام دانشگاه انجالا به دانشگاه سیرالئون تغییر نام یافت. wwW.Sierra leone high education. Com/ profile /2011))

شرایط پذیرش دانشجو در دانشگاه سیرالئون در دوره کارشناسی با سایر دانشگاه‌های منطقه غرب آفریقا تفاوت‌هایی نسبی دارد و در واقع می‌توان گفت این دانشگاه به دو شیوه دانشجو می‌پذیرد:

پذیرش دانشجو با مدرک دیپلم عمومی سطح معمولی: بر اساس این شیوه دانش‌آموزان باید طی پنج سال دوره متوسطه متناسب با رشته تحصیلی خود پنج درس اصلی را گذرانده و ضمن شرکت در امتحانات نهایی «شورای امتحانات غرب آفریقا» نمره قبولی را به دست آوردند. شرایط پذیرش دانشجو با این نوع مدرک در دانشگاه فورابی کمتر از پنجاه درصد است.

پذیرش دانشجو با مدرک دیپلم عمومی سطح عالی: در این شیوه دانش‌آموزان دوره متوسطه پس از شرکت در امتحانات «شورای امتحانات غرب آفریقا» موظفند دو سال کلاس‌های تکمیلی تحت عنوان سال ششم مقدماتی و ششم عالی را سپری کنند. در طی این دو سال دانش‌آموزان مواد درسی تکمیلی دبیرستان را که باید در دوره مقدماتی دانشگاه سپری کنند فرا می‌گیرند. دانش‌آموزانی که این دوره را با موفقیت پشت سرنهند ممتاز محسوب شده و بیش از هشتاد درصد شرایط پذیرش دانشگاه را دارا می‌باشند. (قزل سفلی، 1385)

پذیرش دانشجو در دانشگاه سیرالئون بر خلاف بسیاری از دیگر دانشگاه‌های آفریقایی از طریق کنکور صورت نمی‌گیرد و داوطلبان ورود به دانشگاه پس از اخذ مدارک یاد شده به دانشگاه مراجعه و فرم پذیرش را پر می‌کنند. در صورت پذیرش دانش‌آموزان؛ توانایی علمی، استعداد، سلامتی و... آنان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. پس از موفقیت در این مرحله داوطلبان توسط اساتید مورد گفت‌وگوی علمی قرار می‌گیرند و در طی این گفت‌وگو‌ها اساتید رشته انتخاب اول، قابلیت علمی، نمره‌ها، میزان علاقمندی و تیزهوشی داوطلبان را به صورت شفاهی مورد آزمون قرار می‌دهند. در صورت مثبت بودن نتایج حاصله نام این داوطلبان در فهرست دانشجویان اساتید مربوطه قرار می‌گیرند. در غیر این صورت داوطلبان به ترتیب اولویت رشته‌های انتخابی باید به اساتید دانشکده‌های دیگر مراجعه کنند. در این دانشگاه و سایر دانشگاه‌های سیرالئون پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز به همین طریق صورت می‌پذیرد.

دانشکده‌های فعلی دانشگاه سیرالئون (بخش مربوط به دانشگاه فورابه سابق) عبارتند از:

دانشکده ادبیات، فرهنگ و هنر در برگیرنده رشته‌های تاریخ و مطالعات آفریقا، مطالعات زبان‌شناسی، فلسفه، مطالعات ادیان. مؤسسات آموزشی زیر مجموعه این دانشکده شامل مؤسسه مطالعات آموزشی و مؤسسه کتابداری، اطلاعات و مطالعات ارتباطات است.

- دانشکده مهندسی شامل رشته‌های مهندسی شهری، مهندسی برق و الکترونیک، مهندسی مکانیک

- دانشکده علوم نظری و عملی شامل رشته‌های زیست‌شناسی، شیمی، جغرافیا، زمین‌شناسی، ریاضیات، فیزیک و موجودات دریایی.

- دانشکده علوم اجتماعی و حقوق شامل رشته‌های حسابداری، اقتصاد، تجارت، حقوق و علوم سیاسی.

در حال حاضر بیش از نود درصد هزینه دانشگاه سیرالئون (فورابه) از طریق دولت سیرالئون تأمین می‌شود و شهریه پرداختی دانشجویان و کمک‌های مؤسسات بین‌المللی تنها ده درصد از هزینه‌های بسیار سنگین این دانشگاه را تأمین می‌کنند. از این روی این دانشگاه همه ساله بخش مهمی از بودجه عمدتاً ناکافی دولت در زمینه آموزش عالی (سالیانه در حدود 8/1 میلیون دلار) را جذب خود می‌سازد. (www.sierraleoneuniversity.com/2011)

دانشگاه سیرالئون در طی جنگ ده ساله سیرالئون متحمل خسارات بسیار سنگینی شد و بسیاری از تأسیسات آموزشی و کارگاه‌های آن طی جنگ‌های شدید بین شورشیان و ارتش نابود شده و یا بشدت خسارت دید. بسیاری از اساتید این دانشگاه نیز در دهه 1990 بدلیل حقوق‌های پایین دریافتی و ناامنی کشور (و به‌ویژه شهر فریتاون) به دیگر کشورهای جهان مهاجرت کردند. (Wang, 2007:53-55)

دانشگاه انجالا

دانشگاه انجالا دومین دانشگاه بزرگ سیرالئون است که در حومه شهر «بو» و در شهر کوچک «انجالا» واقع شده است واز سال 1976 تا سال 2005 میلادی بخشی از دانشگاه سیرالئون محسوب می‌شد. این کالج در سال 1912 به‌عنوان دپارتمان کشاورزی دانشگاه فورابی آغاز به کار کرد.دانشگاه جامع انجالا در سال 1964 و تنها چهار سال بعد از استقلال سیرالئون با مساعدت موسسه «یو اس اید»[10] تأسیس شد و مدرک تحصیلی آن نیز با کمک دانشگاه ایلینویز آمریکا صادر می‌شد. این دانشگاه در سال 1972 میلادی به همراه کالج فورابی بخشی از دانشگاه سیرالئون بود و روسای هریک از این دو دانشگاه به نوبت به ریاست دانشگاه برگزیده می‌شدند. دانشگاه انجالا در سال 2005 میلادی به‌عنوان دانشگاهی مستقل از دانشگاه سیرالئون جدا گشت. WWW.Njala University.com/ Ranking & Review /2010))

کالج انجالا از زمان ادغام با دانشگاه فورابی (1967) همواره به‌عنوان یکی از مراکز آموزش عالی مهم این کشور در نظر گرفته شده است و همان گونه که اشاره شد از سال 2005 بر اساس قانون دانشگاه‌های کشور مجددا به‌عنوان دانشگاهی مستقل و خصوصی فعالیت علمی خود را آغاز کرده است.

دانشکده‌های فعلی دانشگاهی انجالا عبارتند از:

دانشکده کشاورزی

- دانشکده تجارت و علوم انسانی

-دانشکده مهندسی

-دانشکده زبان‌ها و مطالعات فرهنگی

-دانشکده پزشکی و بهداشت

قدیمی‌ترین دانشکده دانشگاه انجالا دانشکده کشاورزی آن است که در برگیرنده رشته‌های خاک‌شناسی، کشت غلات، زراعت، دامپروری، بیماری‌های حیوانات و... بوده و با توجه به این که سیرالئون اساساً کشوری مبتنی بر اقتصاد کشاورزی می‌باشد از اهمیت خاصی برخوردار است. (WWW.Njala University.com/ Ranking & Review /2010)

این دانشگاه نیز در دوره جنگ‌های داخلی سیرالئون متحمل خسارات سنگینی شد و بعضی از تأسیسات زیربنائی آن بر اثر حملات مکرر شورشیان به شهر «بو» و مناطق اطراف آن نابود شد.

کالج فنی آموزشی میلتون مارگای

کالج فنی آموزشی میلتون مارگای از موسسات آموزشی کوچک سیرالئون است که در سال 1996 میلادی تأسیس شده و تعداد محدودی از دانشجویان را در رشته‌های مختلف مهندسی و تربیت معلم تحت پوشش قرار می‌دهد.

علاوه بر دانشگاه فورابی و دانشگاه انجالا، کالج پزشکی و انستیتو مدیریت و علوم اداری سیرالئون نیز در زمره مؤسسات آموزش عالی سیرالئون قرار دارند که تحت پوشش دانشگاه سیرالئون جای گرفته‌اند.

پست تشریفاتی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی عالی مزبور همچون سایر کشورهای مستعمره انگلستان بر عهده رئیس‌جمهور کشور می‌باشد و وی از طریق معاونان خود که در واقع رؤسای اصلی دانشگاه‌ها می‌باشند این مراکز را تحت نظارت فعالیت خود قرار می‌دهد. پس از معاون دانشگاه که عالی‌ترین مقام اجرایی محسوب می‌شود، اعضا هیأت امناء، شورای دانشگاه، رؤسای دانشکده‌ها و مسئولان گروه‌ها قرار دارند. انستیتوهای فنی، حرفه‌ای نیز در برگیرنده هیأت مدیره‌ای دوازده نفره‌اند که 7 نفر از آنان را نمایندگان دولت تشکیل می‌دهند. شورای کالج‌ها هم بر کالج‌های تربیت معلم نظارت دارند.

اصول و مبانی و اهداف آموزش

اصول، مبانی و اهداف آموزشی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در كشور سیرالئون تربیت نسل جوان توام با تخصص در رشته‌های مختلف برای تصدی مدیریت آینده كشور و تلاش برای رفع تدریجی مشكلات گوناگون سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی این سرزمین محنت زده است.

استادان

اكثر اساتید دانشگاه‌های سیرالئون را اساتید دانش آموخته كشورهای غربی به‌ویژه انگلستان و ایالات متحده آمریكا تشكیل می‌دهند كه با بورسیه دولت و یا بورسیه تحصیلی سفارتخانه‌های این كشورها در دانشگاه‌های این كشورها تحصیل كرده‌اند. wwW.Sierra Leone University. Com/ 2011))

میزان بودجه

میزان بودجه تخصیصی از سوی دولت به دانشگاه سیرالئون مشخص نیست با این حال بخش قابل توجهی از هزینه‌های این دانشگاه از طریق شهریه‌های دانشجویان تامین می‌شود. دیگر دانشگاه‌های كشور از نظر تامین بودجه خود به‌طور كامل به شهریه پرداختی دانشجویان وابسته می‌باشند. هرسال بخشی از بودجه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی سیرالئون نیز از طریق دریافت كمك‌های مالی از كشورهای غربی، كشورهای اسلامی و سازمان‌های بین‌المللی تامین می‌گردد. (wwW.Sierra Leone University Com/ 2011)

تعداد دانشجویان

تعداد کل دانشجویان دانشگاه‌های سیرالئون اعم از فورابه، انجالا و کالج‌های پزشکی و مدیریت در سال 2010 در حدود 18 هزار نفر بوده است که سالانه در حدود 4000نفر از این مؤسسات آموزش عالی دانش‌آموخته می‌گردند. wwW.Sierra leone high education. Com/ profile /2011))