داروهای سنتی چین
داروهای سنتی چین
داروهای سنتی چینی، مواد دارویی هستند که در طب سنتی چین از آنها برای پیشگیری از بیماریها و تشخیص و درمان استفاده میشوند. این داروها عمدتا از داروهای طبیعی و فرآوردههای تکمیلی ترکیبی به دست میآیند که شامل مواد گیاهی، حیوانی، و معدنی و بخشی هم از داروهای تکمیلی شیمیایی و بیولوژیکی هستند. اختراع و اکتشاف داروهای سنتی چین و کاربرد آن در این کشور از تاریخ چند هزار ساله برخوردار است.
تاریخچهی مختصر داروهای سنتی چین
سومین امپراتور عصر باستان چین« شِن نون[1]» نام داشت که به پدر داروهای سنتی چین نیز مشهور است. گفته میشود که او هر روز با چشیدن گیاهان مختلف، آن دسته از گیاهانی که خاصیت دارویی داشتند را شناسایی و به مردم معرفی میکرد. براساس اسناد و مدارک تاریخی موجود، در چین از دوران سلسلههای شیا، شانگ و جو(22 قرن پیش از میلاد تا سال 256 قبل از میلاد) از نوشیدنیهای دارویی و جوشاندههای گیاهی استفاده میشد. کتاب«شیجین» مجموعه اشعار گردآوری شده در دوران سلسلهی جوی غربی( 11قرن پیش از میلاد تا 771 سال قبل از میلاد) قدیمیترین کتابی است که در آن مطالبی پیرامون داروهای گیاهی نگاشته شده است. کتاب«نیه جین» قدیمیترین قانون نامهی باستانی در خصوص تئوری داروهای گیاهی در چین است که تاکنون حفظ شده و پایهای برای تئوری اساسی داروهای چینی به شمار میآید.
از دوران سلسلههای چین و خَن( 221 پیش از میلاد تا سال220 میلادی) مدارک فراوانی در زمینهی داروشناسی به دست آمده که در آنها بیش از 365 نوع داروی گیاهی ثبت شده است که برخی از آنها امروزه نیز مورد استفاده بالینی هستند.
در دوران سلسلهی تانگ( 618 تا 906 میلادی) که اقتصاد رونق بیشتری یافت، توسعهی داروهای سنتی چین نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در این عصر در خصوص تهیه و تدوین کتابهای دارویی تجدید نظر شد و کتاب مجموعه« داروهای گیاهی تانگ» برای نخستین بار در سرتاسر جهان معرفی شد. در این کتاب بیش از 850 نوع گیاه دارویی مصور معرفی شده و ترکیبات دارویی و اطلاعات داروشناسی سنتی چین بیش از پیش تکمیل شد.
در عصر سلسلهی مینگ(1368 تا 1644 میلادی)، «لی شیجین» کارشناس داروهای گیاهی، با صرف 27 سال از عمر خویش، کار تآلیف دایره المعارف بزرگ«یادداشتهای داروهای گیاهی» در خصوص داروشناسی سنتی چینی را به پایان رساند. دراین کتاب 1892 نوع داروی گیاهی معرفی شده است. این کتاب بزرگترین اثر در تاریخ داروهای گیاهی چین است.
پس از تأسیس جمهوری خلق چین در سال 1949، پژوهش های گستردهای در سرتاسر چین درزمینههای گیاهشناسی، شناسایی و معرفی داروهای گیاهی سنتی، و پزشکی بالینی به عمل آمد. نتایج به دست آمده از این پژوهشها درسال 1961به صورت کتابی تحت عنوان«تاریخچهی داروهای سنتی چین» چاپ و منتشر گردید. همچنین، چاپ«لغت نامهی بزرگ داروهای سنتی چین» در سال 1977، موجب شد تا تعداد داروهای گیاهی سنتی چین که در قانون نامههای باستانی به آنها اشاره شده بود، به 5767 نوع گیاه برسد. افزون بر این، کتابهای متعدد مرجع و مونوگرافهای فراوان پیرامون داروهای سنتی چین و روزنامهها و مجلههای تخصصی مختلفی در زمینهی داروهای سنتی چین یکی پس از دیگری چاپ و منتشر شده و نهادها و مراکز پژوهشی، علمی، و آموزشی متعدد و واحدهای گوناگون تولید داروهای سنتی در این کشور راه اندازی شدند.
در حال حاضر، در کشور چین بیش از 8000 نوع داروی سنتی گیاهی مورد استفاده بوده و از آنها بیش از 600 نوع دارو به دست میآید که از این نظر کشور چین در مقام اول جهان قرار دارد. این داروها تنها نیاز داخلی کشور را برآورده می سازند، بلکه به بیش از 80 کشور و منطقهی جهان نیز صادر شده و از شهرت زیادی برخوردار شده است. این نوع از داروها که بیشتر از گیاهان دارویی طبیعی گرفته میشوند، در مقایسه با پزشکی مرسوم غربی، دارای تأثیرات منفی و عوارض جانبی کمتری هستند.
[1] - Shennon.