نهادها و سازمان‌های فرهنگی بنگلادش

5. 2. نهادها و سازمان های فرهنگی دولتی و غیر دولتی

5. 2. 1.مؤسسات فرهنگي

به منظور نظارت بر عملكرد مؤسسات دولتي، مؤسسات خودگردان و مؤسسات خصوصي، دولت بنگلادش چندين وزارتخانه را به اين كار اختصاص داده است. هر يك از اين وزارتخانه ها از نوع فعاليت مؤسسات تحت اختيارشان كاملاً آگاهي داشته و بر آن ها نظارت مي كنند. از جمله وزارتخانه های مهم در این زمینه، مي توان به وزارت فرهنگ بنگلادش اشاره کرد.

5. 2. 2.مؤسسات (سازمان هاي) دولتي

5. 2. 2. 2. اداره باستان شناسي و موزه ها

در خلال اجراي قوانين انگليسي در شبه قارة هند، سازمان باستان شناسي كشور هند آغاز به كار کرد. بعد از سال 1947 شعبات اين سازمان در بخش پاكستان نشين كشور هند، دايرة باستان شناسي پاكستان نام گذاري شد. دفتر مركزي اين سازمان در غرب پاكستان واقع شده كه شعبه هايي از آن در شهر داكا داير شده است. اين شعبه در پايتخت ايالت شرقي، وظيفه نگهداري و حفاظت از اشياء تاريخي و مكان ها و موزه هاي باستان شناسي را برعهده دارد. اين مطلب اغلب در آموزش به دانش آموزان و در هنگام بازديد معلمان، مربيان و ساير بازديدكنندگان از موزة باستان شناسي داكا عنوان شده و منتج به كسب ديدگاهي ارزشمند از گذشتة كشور و ساماندهي تاريخچة كشور مي شود. عملكردهاي اصلي اداره باستان شناسي و موزة كشور بنگلادش، به قرار زیر است:

1. نگهداري و حفاظت از ميراث ملي ِ فرهنگي؛

2. حمايت از بناهاي يادبود باستاني مطابق لايحة اشياء تاريخي مصوب سال 1968؛

3. نگهداري، حفاظت و تعمير بناهاي يادبود تاريخي سراسر كشور مطابق قانون آثار تاريخي و باستان شناسي؛

4. طرح و برنامه ريزي به منظور تجسس و اكتشاف اشياء و بناهاي تاريخي؛

5. شناسايي و كشف مكان هاي باستاني قبل از طراحي جهت حفاري؛

ِ6. رمز خواني و مطالعه آثار ثبت شده باستاني نظير كتيبه ها، كليشه هاي مسي، سكه ها و نسخه هاي خطي به زبان هاي سانسكريت، عربي و فارسي؛

7. نظارت بر اشياء تاريخي مطابق لايحه اشياء تاريخي مصوب سال 1968؛

8. انتشار كتاب ها، بروشورها، دفترچه هاي راهنما، كارت پستال ها و استفاده از ساير موارد تبليغاتي جهت ارائه ميراث فرهنگي و ارائه اطلاعات موثق به محققين و دانشمندان ملي و بين المللي برای ترغيب آن ها به مطالعه فرهنگ كشور و ساماندهي تاريخي آن؛

9. انجام بررسيهاي جامع و سيستماتيك برای تهيه اسناد كاملي از مساجد و بناهاي يادبود تاريخي و بناهايي كه از لحاظ فرهنگي داراي اهميت مي باشند. اسناد همه مراكز فرهنگي ِ تاريخي حفاظت شده و حفاظت نشده مشمول اين بررسي مي باشند؛

10. جمعاوري اشياء تاريخي و مطالعه و تحقيق در مورد آن ها؛

11. برپايي كتابخانه هاي تخصصي در زمينة فرهنگ باستان؛

12. انجام تحقيقات متعدد در زمينة ميراث فرهنگي كشور؛

13. حفاظت از بناهاي يادبود، اشياء تاريخي منقول متعلّق به اماكن باستاني يا غيرباستاني و      همچنين اشياء داخل موزه ها در برابر مواد شيميايي و تأثيرات محيطي؛

14. هماهنگي با فعاليت هاي هيأت اعزامي سازمان علمي، تربيتي و فرهنگي ملل متحد (UNESCO) برای حفاظت و ساماندهي ميراث فرهنگي كشور؛

15. برقراري ارتباطات فرهنگي ميان وزارت فرهنگ و مؤسسات آموزشي از قبيل دانشگاه ها و موزه هاي خودگردان.

5. 2. 2. 2. آرشيو ملي بنگلادش

تاريخچة تشكيل آرشيو ملّي در بنگلادش به زمان تهاجم بريتانيا به اين كشور و اجراي قوانين انگليسي در اين شبه قاره، بر مي گردد. در آن زمان دبيرخانة اجرايي دولت با همكاري وزارتخانه هاي جديد شروع به فعاليت در راستاي افتتاح ادارات و مؤسسات جديد کردند. در نتيجه اداره ثبت سلطنتی در سال 1891 به خزانه هایي برای نگهداري و ضبط پرونده هاي دبيرخانه در كلكته تبدیل شد و گشايش يافت. بعدها اين اداره به شهر دهلي انتقال يافته و تحت عنوان آرشيو ملّي هندوستان به كار خود ادامه داد. پس از تجزية كشور هند در سال 1947، آرشيو ملي پاكستان در كراچي در سال 1951 تأسيس شد. پس از استقلال بنگلادش و جدايي از قلمرو پاكستان در سال 1971، دولت جمهوري بنگلادش آرشيو ملّي كشور را در سال 1973 در شهر داكا و تحت حمايت و نظارت خود و با عنوان زيرمجموعه اي از اداره آرشيوها و كتابخانه هاي بنگلادش داير کرد.

    دولت جمهوري بنگلادش رسماً در سال 1983 فرمان تأسيس آرشيوهاي ملّي برای نگهداري و حفاظت از اسناد دائمي دولتي را صادر کرد. بر طبق اين فرمان شوراي مشاور آرشيوهاي ملي با تعداد 13 عضو مشتمل بر نمايندگاني از وزارتخانه ها و دانشگاه هاي مختلف برای اجراي اين فرمان، داير شد. از جمله عملكرد آرشيوهاي ملّي بنگلادش مي توان نمونه های زیر را نام برد:

1. حفاظت و نگهداري از اسناد دولتي؛ 2. تأسيس و حمايت از كلكسيون هاي خصوصي؛ 3. تلاش برای گسترش هر چه بيشتر نشريات، روزنامه ها، ماه نامه ها و آثار چاپي دولتي؛ 4. ايجاد آرشيوهاي كتابخانه اي براي استفاده محققان و دانشمندان؛ 5. برقراري رابطه با مؤسسات خارجي كه عضويي از شوراي بين المللي آرشيوهاي ملّي مي باشند؛ 6. ارائه خدمات مشاوره به مؤسسات دولتي و خصوصي برای نگهداري و اعادة اسناد مهم تاريخي؛ 7. ارائه اطلاعات مرجع به دانشمندان محقق، مناسب با موضوع پروژه هاي تحقيقاتي آن ها؛ 8. اجراي حكم آرشيوهاي ملّي مصوب سال 1983.

5. 2. 2. 3.دايره حق طبع و نشر داكا

دايرة حق طبع و نشر در واقع اداره اي نيمه قضايي است كه با وزارت فرهنگ، ارتباط تنگاتنگ داشته و تحت نظارت دولت اداره مي شود. اين اداره طي فرمان حق طبع و نشر مصوب سال 1962 و اصلاحية مصوبة در سال 1978 در داكا تأسيس شد. عملكردهاي اين اداره در ادامه می آید:

1. اختصاص حق طبع و نشر و اجراي قانون مصوّب سال 1962 در مورد ادبيات، نمايشنامه، موسيقي، آثار هنري، آثار فيلم برداري، آثار باستاني، دست نوشته ها و آثار نمايشي؛ 2. ارائه مجوز به اجراي اثر هنري يا نمايشي در ملاء عام يا نمايش آن در راديو تلويزيون و ...؛ 3. ارائه مجوز به تجديد چاپ و نشر آثار هنري كه شامل موارد هنري ذكر شده را در بر می گیرد؛ 4. ارائه مجوز به نشر ترجمة اثر ادبي يا نمايشنامه به زبان هاي گوناگون؛ 5. جلوگيري از انتشار و ورود نسخه هاي غيرقانوني آثار هنري داراي حق طبع و نشر؛ 6. اعطاي حق تأليف به آثار هنري ادبي، نمايشنامه، آثار موسيقي و ...؛ 7. نظارت بر كار انجمن هاي هنري از لحاظ نرخ، هزينه، حق تأليف و اينكه آيا چنين انجمن هايي صلاحيت جمعاوری كمك هاي مالي به دست آمده از اجراهاي مختلف هنري برای هزينه در کارهای عام المنفعه را داشته يا فاقد چنين صلاحتي مي باشند؛ 8. اعمال قدرت در زمينة هنر طبق فرمان مصوب 1962؛ 9. ارائه تبصره هاي قانوني گوناگون به دبيرخانه و اتخاذ تصميمات و انجام بحث و بررسي هاي متوالي در خصوص عملكرد قانون حق طبع و نشر بر طبق بخش 45 از فرمان حق طبع و نشر دولت مصوب سال 1962؛ 10. برقراري ارتباط با سازمان هاي بين المللي نظير يونسكو و WIPO (شایان ذكر است كه كشور بنگلادش اكنون عضو ثابتي از سازمان UNESCO (يونسكو) معرفي شده و احتمالاً به كنوانسيون Berne ملحق خواهد شد)؛11. رسيدگي رسمي و قضاوت در مورد اختلافات موجود در ثبت حق چاپ.