صنعت گردشگری در چین
مقدمه:
کشور چين، از نظر فرهنگي و تاريخي، گستردگي جغرافيايي، تنوع آب و هواي طبيعي، و وجود آثار فراوان باستاني و تاريخي، بهصورت طبيعي از جاذبههاي توريستي و گردشگري بالايي برخودار است. تنوع فرهنگي، جاذبههاي تمدني، مناظر بي بديل طبيعي، آب و هواي چهار فصل، تبليغات گستردهی جهاني، برنامه‌ريزي دقيق و مناسب، فراهم ساختن زمينههاي لازم و تأمين خواستههای مورد نياز گردشگران خارجي نيز بر اين مزيتها افزوده و از آن به عنوان كشور در حال رشد صنعت گردشگري كه ميزان رشد آن دو برابر رشد اقتصادي چين است ساخته است. با توجه به گسترش سريع صنعت گردشگری در اين كشور، كارشناسان بين‌المللي توريستي جهان پيش بيني نمودهاند كه چين تا سال 2015 به كشور اول جهان از نظر جذب توريست تبديل خواهد شد.
نهاد رسمی دولتی مسئول امور گردشگری چین
سازمان رسمی دولتی متولی امور گردشگری در چین، مدیریت ملی گردشگری چین(در سطح وزیر) است که وابسته به شورای دولتی چین است[1]. رییس کنونی این اداره کل آقای شائو چی وِی[2] است. وظایف، مسئولیتها، و بخشهای مختلف این نهاد به شرح زیر است.
-برنامه ریزی و هماهنگی برای توسعهی صنعت گردشگری، تدوین سیاستهای کلی، استاندارد سازی، تهیه و تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر حسن اجرای آنها. همچنین، هدایت گردشگری در مناطق مختلف چین.
-تهیه و تدوین استراتژی توسعهی بازار چین گردی و امور گردشگران داخلی و خارجی، سازماندهی امور تبلیغات گردشگری چین و هدایت مؤسسات آموزشی و جذب گردشگری در خارج.
-سازماندهی، ساماندهی، برنامه ریزی و توسعه و حفاظت از منابع گردشگری. طراحی و توسعهی مناطق کلیدی گردشگری، مقاصد گردشگری و هدایت صنعت تعطیلات و اقتصاد گردشگری.
-عادی سازی بازار گردشگری، نظارت و مدیریت بر کیفیت خدمات و حمایت از حقوق قانونی و منافع گردشگران و تورگردانان. ساماندهی عملیات و خدمات شرکتهای گردشگری. سازماندهی و استاندارد سازی و آماده سازی مناطق گردشگری.
-گسترش ارتباطات و هماهنگ سازی امور گردشگری در عرصهی بین المللی و مسئول ارتباط با سازمان جهانی گردشگری. سازماندهی آژانسهای گردشگری خارجی مستقر در این کشور. بررسی کیفیت سرمایه گذاریهای خارجی در زمینهی صنعت گردشگری و آژانسهای مسافرتی خارجی.
-تبیین و اجرای سیاستهای دولت مرکزی در خصوص گردشگری مناطق هنگکنگ، ماکائو و تایوان و هدایت توسعهی این صنعت در مناطق مذکور و تأیید و صدور مجوز برای فعالیتهای آژانسهای مسافرتی متعلق به این مناطق در سرزمین اصلی و سرمایه گذاران این مناطق در صنعت گردشگری چین.
-ساماندهی و هدایت مؤسسات آموزشی و تربیتی بخش گردشگری و تعیین سیستم درجه بندی مشاغل کارکنان بخش صنعت گردشگری.
این مدیریت برای انجام مسئولیتها و وظایف خود دارای بخشهای اداری زیر است: بخش بین الملل؛ سیاست گذاری و امور حقوقی؛ تبلیغات خارجی؛ طرح و برنامه؛ امورمالی و بودجه؛ استاندارد سازی مدیریت؛ ادارهی امور مناطق هنگکنگ، ماکائو و تایوان؛ و بخش منابع انسانی.
مؤسسات و مراکز و انجمنهای وابسته به این نهاد عبارتند از: مرکز خدمات گردشگری؛ مرکز اطلاع رسانی؛ خبر گزاری گردشگری؛ مؤسسهی انتشارات گردشگری؛ مؤسسهی مدیریت گردشگری ملی؛ انجمن گردشگری چین؛ انجمن خدمات مسافرتی؛ انجمن هتلداران؛ انجمن اتومبیلهای کرایهای؛ و انجمن خبرنگاران گردشگری.
همچنین، این مدیریت دارای 18 دفتر اصلی در 14 کشور خارجی است که به امور جذب گردشگر و تبلیغ توریستی می پردازند. کشورهای استقرار این دفاتر عبارتند از: توکیو و اوزاکا در ژاپن؛ سنگاپور؛ کاتماندو در نپال؛ سئول در کرهی جنوبی؛ هنگکنگ؛ نیویورک و لوس آنجلس در آمریکا؛ تورنتو در کانادا؛ لندین در انگلیس؛ پاریس در فرانسه؛ فرانکفورت در آلمان؛ مادرید در اسپانیا؛ زوریخ در سوییس؛ سیدنی در استرالیا؛ دهلی نو در هند؛ و رم در ایتالیا. (www.en.cnta.gov.cn.)
آغاز توسعهی صنعت گردشگری در چین
صنعت گردشگري به مفهوم امروزين آن در چين، بهصورت رسمي از سال1964 شكل گرفت، ولي با توجه به روابط سياسي بين‌المللي حاكم بر جهان آنروز، بيشترين ارتباطات توريستي چين با بلوك شرق و به ويژه شوروي سابق بود و دربهاي بستهی چين اجازهی ايجاد روابط گردشگري با جهان سرمايهداري غرب را نمي داد. در سال1974، دولت چين با بازنگري در سياست جذب توريست خود، كم كم مرزهاي كشور را با لحاظ كردن شرايط خاص زماني به روي گردشگران جهان غير كمونيست گشود و براي نخستین بار، گردشگران غير كمونيست به چين راه يافتند. پس از اصلاحات و تغيير سياست دولت، روند تلاش براي جذب گردشگر و توسعهی صنعت گردشگري اين كشور، سرعت بيشتري به خود گرفت. در واقع اصلاحات، زمينهی گسترش صنعت توريسم را فراهم ساخت و برنامه‌ريزي درست همراه با ايجاد بستر مناسب، با تكيه بر سوابق تاريخي- فرهنگي و وجود زمينههاي گستردهی جذب جهانگرد، روي آوري هر چه بيشتر گردشگران خارجي به چين را سال به سال افزايش داد. در حاليكه در سالهاي اوليهی دههی شصت تعداد گردشگران خارجي بازديد كننده از چين به سختي به سه هزار نفر در سال ميرسيد، روند اصلاحات موجب گرديد كه درسال2001 آمار گردشگران خارجي به حدود12 ميليون نفر برسد که با احتساب گردشگران هنگكنگ، ماكائو و تايوان، از مرز 93 ميليون نفر بگذرد. در آمد حاصله از صنعت گردشگري چين در این سال، بالغ بر350 ميليارد يوان(70میلیارد دلار) گردد. تلاش دولت و دست اندركاران صنعت گردشگری چین بر اين است كه تا پايان سال 2015 مجموع در آمد حاصله از طريق این صنعت را به بيش از 8درصد كل درآمد این کشور برسانند. صنعت گردشگري چين بر حول محور دو بخش جذب توريستهاي خارجي وتشويق گردشگران داخلي به پرداختن به گردشگری در داخل مي چرخد. دولت اين كشور با فراهم ساختن زير ساختهاي اساسي توسعهی صنعت گردشگري، همچون هتلها، راهها، وسايل حمل و نقل، آژانسها وتورهاي مسئول جابهجايي گردشگران، مخابرات وارتباطات، تسهيل در امر صدور ويزا براي اتباع خيلي از كشورها در مبادي ورودي چين، تربيت راهنماي گردشگران ومترجمان همراه تور، تبليغات وسيع و گسترده در سطح جهان و به ويژه حضور فعال در رويدادهاي بين‌المللي مربوط به جهانگردي، بازسازي، مرمت و احياي آثار باستاني و ميراثهاي تاریخی و فرهنگي، تلاش براي به ثبت رساندن آثار فرهنگي خود در فهرست ميراث جهاني، و فراهم آوردن كليهی لوازم و امكانات به هم پیوسته و مورد نياز توسعهی این صنعت، تمام هم و غم خودرا معطوف بهره برداري از اين صنعت روبه رشد جهاني و اختصاص دادن سهم هر چه بيشتر از در آمد حاصله از توريسم به كشور خود ميباشد.
طبق آمار منتشره، در سال2009ميلادي مجموعا135ميليون نفر گردشگر خارجی(شامل چینیهای هنگکنگ، ماکائو و تایوان) از مبادي ورودي مرزهاي هوايي، آبي، و خاكي چين وارد این کشور شدهاند كه از اين رقم 30 ميليون نفر اتباع خارجی، 100میلیون اتباع هنگکنگ و ماکائو، و 5 میلیون نفر اتباع تایوان بودهاند. درآمد ارزی حاصله از این تعداد گردشگر خارجی در طول سال جمعا بالغ بر 40میلیارد دلار بوده است. همچنین، میزان سفر به روز گردشگران داخلی در طول سال، جمعا بالغ بر9/1میلیارد نفر روز بوده است.
اولویتهای چین در صنعت گردشگری
استراتژي چين در زمينهی گردشگري به ترتيب اولويت به سه مرحلهی تقسيم ميشود که عبارتند از: 1- جذب و تشويق هر چه بيشتر گردشگران خارجي براي بازديد از چين؛ 2- تشويق مردم چين به پرداختن به گردشگري در داخل چين؛ 3- ايجاد تسهيلات لازم براي اتباع چينی جهت پرداختن به گردشگری در خارج از كشور.
دولت چين، مرحلهی نخست این سياستهاي اجرايي و راهبردی را به نحو احسن عملي ساخته و افزايش تعداد ورود جهانگردان خارجي به اين كشور مبين اين رشد است. در خصوص مرحلهی دوم كه پرداختن به امر گردشگري چینیها در داخل کشور است، مسئولان بخش این صنعت، با همکاری ساير دستگاههاي ذيربط، مردم را به سفر هر چه بيشتر به مناطق مختلف این کشور تشويق ميكنند. با توجه به محدوديتهاي اعمال شده از سوي دولت برای سفرهاي داخلي اتباع چين در دهههاي گذشته و بهبود وضعيت اقتصادي و درآمد مردم پس از اجرای اصلاحات و گستردگي جغرافيايي و جاذبههاي گردشگري مناطق مختلف چين، به نظر ميرسد دولت مرحلهی دوم از سياست گردشگري خود را نيز با موفقيت تمام آغاز كرده است. استقبال بي نظير مردم از برنامه هاي گردشگري داخلي و رشد سرسام آور اين صنعت در بخش داخلي، همگي حكايت از برنامه‌ريزي واجراي درست دولت چين در این زمینه دارد.
براي فراهم ساختن زمينهی گردشگري داخلي براي اتباع چيني، دولت در طول سال 3 مقطع زماني تعطيلات يك هفتگي را در نظر گرفته كه عبارتند از: اول ماه مه تحت عنوان روز كارگر؛ آغاز سال نو چيني تحت عنوان جشن بهاره؛ و اول ماه اكتبر به عنوان روز ملي چين. در اين سه مقطع زماني كه از آن به سه دوران طلايي نام برده ميشود، اوج سفرهاي گردشگري داخلي محسوب شده و در این ایام، صدها ميليون گردشگر چيني بهصورت فردي و گروهي به امر گردشگري در داخل چين پرداخته و از اين طريق به صنعت گردشگري داخلي رونق چشمگیری مي بخشند. اگر چه در ساير ايام سال نيز گردشگري داخلي از رونق خوبي برخوردار است ولي در اين ايام خاص تمام امكانات گردشگري و حمل و نقل كشور، براي جابهجايي مسافران و گردشگران و تأمين نيازهاي آنان بسيج ميگردند. براساس آمارهاي منتشره از سوي مطبوعات در سال 2009 ميلادي، آمار مجموع سفرهاي داخلي اتباع چين به بيش از 6/1 بیلیون مورد رسيده كه در تاريخ چين بي سابقه بوده است. روند روبه گسترش توسعهی گردشگري داخلي چين، درحال حاضر، بيش از گردشگران خارجي زمينهی توسعهی این صنعت را فراهم ساخته است. سياست اجرايي دولت چين در زمينهی اولويت سوم گردشگري كه سفر اتباع چيني به خارج از كشور باشد، با حزم و احتياط بيشتری همراه و بهصورت تدريجي بوده است. بر همين اساس، فقط آژانسهای معتبر و مورد تأييد دولت، مجاز به اعزام گردشگران چيني به خارج از كشور آنهم فقط به كشورهایي كه از سوي دولت به عنوان مقصد توريستي اعلام شدهاند، صورت میگیرد.
تلاش کشورهای خارجی برای جذب گردشگران چینی و سرمایه گذاری در این صنعت
با توجه به بازار بالقوه گستردهی جهانگردان چيني كه هر روز به دليل افزايش در آمد بر تعداد آنان افزوده ميشود، اغلب كشورهاييكه داراي صنعت توسعه يافتهی گردشگری هستند، از سالها پیش برای جذب هرچه بیشتر جهانگردان چيني، برنامهریزی لازم را انجام دادهاند. با وجود توسعهی صنعت گردشگري و صدور مجوز براي سرمايه گذاران خارجي جهت ورود در بخشهاي خاصی از اين صنعت، هنوز هم سياستگذاري، برنامه‌ريزي، هدايت، نظارت و اجراي برنامههاي توريستي، همچون ساير بخشها، كاملاً در اختيار دولت بوده و بخش خصوصي و سرمايهگذاران خارجي، بدون نظارت و كنترل دولت حق ورود به اين بخش را ندارند. با پيشرفت اصلاحات و ورود بخش خصوصي به عرصههاي مختلف اقتصادي، دولت از چند سال پیش، به تدريج به بخش خصوصي اجازه داد در برخي از زمينهها از قبيل جذب توريست، هتلداري، سازماندهي تورها و گردشگران وارده به چين، حمل و نقل جادهاي و ارتباطات و تربيت نيروهاي مورد نياز اين بخش، وارد عمل شود. پس از عضويت در سازمان تجارت جهاني و الزام به رعايت و پیروی از قوانين و مقررات مربوطه، دولت چین از سال2001 براي نخستین بار به سرمايه گذاران و شركتهاي خارجي نيز مجوز همكاري و مشاركت فقط در زمينهی جذب گردشگر خارجي برای سفر به چین را اعطا کرد. براساس اين مقررات، شركتهاي خارجي ميتوانند تا سقف49 درصد، دراين زمينهها سرمايه گذاري نمايند که رعايت اين سقف تا سال 2005 الزامي بود. پس از آن قابل مذاكره بوده و خارجيها ميتوانند سهم خود را تا سقف صددرصد افزايش دهند. البته اين مجوز تنها براي فعاليت در جذب گردشگر خارجي است و سرمايه گذاران غير چيني به هيجوجه حق ورود به بخش صنعت گردشگري داخلي و اعزام گردشگران چيني به خارج از كشور را ندارند و اين بخش منحصراً در اختيار آژانسهاي دولتي است.
|
جدول آمار و ارقام صنعت گردشگری در چین (2009)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| منبع: China statistical Year Book- 2010, China statistic Press. |
[1] - National Tourism Administration of The People’s Republic of China.
[2] - Shao Qiwei.