مفاخر و مشاهیر دینی قزاقستان

مفاخر و مشاهیر دینی

از قرن هفتم تا دهم که اسلام بتدریج در جنوب قزاقستان وارد شد و دین، دانش، علم و فرهنگ در شهرهای جنوبی؛ طراز، اترار و ترکستان رونق گرفت شخصیت های دینی و علمی بزرگی در این مناطق ظهور کردند که به تعدادی از عالمان و بزرگانی که در این مناطق زاده شده اند اشاره می شود.

ابو نصر فارابی

زاده ۸۷۸ و درگذشته در سال ۹۵۰ میلادی، حدود سال ۲۶۰ ه.ق در فاراب (شهر اترار کنونی در جنوب قزاقستان) و متوفی در سال ۳۳۹ ه. ق در دمشق که از بزرگترین فلاسفه و دانشمندان عصر طلایی اسلام است که به معلم ثانی معروف است.

ابو اسحاق ابراهیم فارابی

ابو اسحاق ابراهیم فارابی عالم علم ادبیات عرب، در قرن چهارم می‌زیست. کنیه وی ابو ابراهیم و دایی اسماعیل بن حماد جوهری صاحب کتاب الصحاح فی اللغة بوده است. وی از دیار خود دور افتاد و به یمن رفت و در

۲۰۱ همان

200 PEJITHI B KA3AXCTAHE,

http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/content/duhov_culture/religia/religia_in_kz.htm 235

زبید اقامت گزید و کتاب خود دیوان الادب را در آنجا تصنیف کرد. ولی پیش از آنکه از او روایت کنند در گذشت. وفاتش در اوایل قرن پنجم نقل شده است.

اسماعیل بن حماد جوهری فارابی

اسماعیل بن حماد جوهری فارابی، ادیب شهیر که کنیه او ابونصر بوده است ، خواهرزاده ابواسحاق فارابی صاحب کتاب دیوان الادب می باشد. اصلیت او از فاراب (از شهرهای امروزی قزاقستان) است. جوهری در زمان خود، از حیث ذکاوت و زیرکی و علم، از عجائب روزگار بود، از بزرگان لغت و ادب و در کلام و اصول بسیار متبحر بود

جوهری در عراق نزد ابوعلی فارسی و ابوسعید سیرافی زبان و ادبیات عرب را آموخت. بعد به حجاز رفت و با اعراب بادیه نشین همدم شد تا لغت و زبان معمول را از آنها بیاموزد.

به بلاد "ربیعه و مضر" سفر کرد. بعد به طرف خراسان آمد، در مسیر راه که به دامغان رسید خدمت ابوعلی حسین که از نویسندگان بزرگ بود، رفت و از او بهره ها برد. ابوعلی او را به نیشابور فرستاد. او دیگر برای همیشه در نیشابور ماند و در آنجا به تدریس و تألیف پرداخت و تعلیم خط و کتابت قرآن ها و دفترها را به عهده داشت تا از دنیا رفت. مرگ او را در سال ۳۸۶ ه.ق گفته اند.

از جوهری آثار زیادی باقی مانده است که از جمله صحاح اللغة ، کتاب المقدمه در نحو، کتاب العروض که این کتاب را برای ابومنصور عبدالرحیم بن محمد بیشکی تألیف کرد را می‌توان نام برد.

خواجه احمد یسوی

خواجه احمد یسوی حدود ۱۱۰۵ میلادی یا ۴۸۴ هجری شمسی در شهر سایرام در ترکستان، جنوب قزاقستان بدنیا آمد و بعد به یسه عزیمت کرد و آنجا تحصیل کرد و به کمال رسید. خواجه که درس طریقت را نزد شیخ یوسف همدانی فرا گرفته بود با روحیه عرفانی خود طریقت یسویه را بنا نهاد و مراد مردم قزاقستان و آسیای مرکزی شد و عشق و علاقه مردم به او پس از مرگ نیز چنان فزونی یافت که بر سر مزار او در شهر ترکستان کنونی قزاقستان مقبره ای برای او بنا کردند که امروز زیارتگاه پیروان یسویه و مردم منطقه شده

است.(رجوع کنید به ص ...

همین کتاب)

236

عبداجلیل باب خراسان

عارف قرون هشتم و نهم میلادی، این عارف بزرگ هرچند از علما و مبلغان دینی زاده شده در خراسان بزرگ و ایرانی بوده است ولی از آنجا که مورخین و مردم کشورهای آسیای مرکزی اسلام سرزمین خود را مرهون او می‌دانند و اولین کسی بود که اسلام را در دشت های قپچاق رونق داد و تا آخر عمر در این منطقه ماندگار شد و در همانجا رحلت کرد که هم اکنون آرامگاه عبدالجلیل باب خراسان در دشت های پهناور جنوب شرق قزاقستان در ناحیه دوردست ژنه قورغان (قلعه نو) ولایت قزل اوردا قرار دارد، در تپه ای مشرف به دشتهای جنوب قزاقستان است: از همین جهت مردم آسیای مرکزی و قزاقستان عبدالجلیل باب خراسان را ایرانی و از خراسان بزرگ می دانند ولی او را همچون عارفان و عالمان دینی سر زمین خود می دانند و به او افتخار می کنند.

ابوالقاسم فارابی، برهان الدین فارابی، محمود حسینی فارابی، قوام الدین فارابی، حسام الدین بن حسین حنفی، میرزا حیدر دولتی، محمدبن عبد فرض، هیبیت ا... الترکی ، محی الدین ترکستانی، عیسی یوسف ترکستانی و تعداد زیادی از نواده ها و خلفای بعد از خواجه احمد یسوی که طریقت یسویه را ترویج و گسترش دادند از جمله شخصیت های علمی و مذهبی مناطق جنوبی قزاقستان بوده اند.۲۰۲

ضمنا شخصیت های دیگری مانند شاکریم قودای بردیف شاعر، فیلسوف و اندیشمند قزاق، متولد ۱۱ جولای ۱۸۵۸ میلادی در روستای کن بولاک منطقه چنگیز در ناحیه سمی پالاتینسک و آبای قونانبایف ۱۹۰۴- ۱۸۴۵ شاعر ملی قزاق .که پایه گذار ادبیات نوشتاری قوم قزاق بوده و ادبیات کلاسیك قزاق را به پایه ای رساند که شهرت آن از مرزهای قزاقستان فراتر رفت. را می‌توان از جمله شخصیت های مذهبی دانست که

این دو شاعر در اشعار خود به ادبیات شرق و اسلام توجه ویژه ای داشته اند. (مراجعه شود به ص کتاب)

همین

202 HCJIAM - PEJIHTHI MHPA H CO3 HJIAHH I, IIIeiix A6carrap xaxu IIEPBHCAJIH, OOH)I IIOJIIEP)KKI ICJIAMCKOI KVJIbTYPLI I OBPA3OBAHII , AJIMaTbI 2010

237