تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر مسلمانان سیرالئون

تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر مسلمانان سیرالئون

ظهور انقلاب اسلامی ایران جدای از نتایج شکوهمند آن در بیداری ملت‌های مسلمان سرتاسر جهان به ویژه آفریقا؛ تأثیر ارزشمندی نیز در اصلاح برخی آداب و رسوم غلط مسلمانان و تعهد و تدین بیشتر آنها به دین اسلام داشته است. در این مبحث برخی از تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر مسلمانان کشور سیرالئون که امروزه کاملا در بین آنها تثبیت و استوار گشته به طور مختصر مورد بررسی قرار گرفته است.

منسوخ شدن تدریجی سنت غلط موسوم به جشن عاشورا

شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین تأثیرات انقلاب اسلامی ایران در فراسوی مرزهای ایران تغییر نگرش مسلمانان اقصی نقاط جهان در ارتباط با تشیع و شیعیان بوده است. این امر در کشور سیرالئون و در بین مسلمانان مالکی این کشور تجلی عینی داشته است به‌گونه‌ای که طی دو دهه گذشته دیدگاه پیروان دین اسلام در ارتباط با بسیاری از آئین‌های خاص تشیع به کلی تغییر یافته است و در این میان تلقی آنان از عاشورا و دهه محرم به کلی با نگرش پیشین آنان به این واقعه متفاوت گشته است. نگرش مسلمانان سیرالئون به قیام خونبار عاشورا از بدو ورود اسلام به کشور سیرالئون براساس سنت خصمانه برجای مانده از خلفای بنی امیه دیدگاهی منفی و توهین آمیز بوده است. براساس این توطئه عناد آمیز، پیروان دین اسلام در سیرالئون عاشورا را روزی می‌دانند که باید در آن روز به رقص و پایکوبی و شادی بپردازند چرا که در غیر این صورت حادثه دردناکی برای آن‌ها اتفاق می‌افتد. این دیدگاه که در پشت آن اندیشه شیطنت آمیز معاندان اهل بیت(ع) وجود داشته است طی حدود صد وپنجاه سال گذشته پیوندهای محکمی با آداب و رسوم مسلمانان این کشور یافته و مخالفان تشیع از این امر برای تحقیر و تخفیف وجهه مذهب و مکتب اهل بیت(ع) سود جسته‌اند. بر این اساس مسلمانان کشور معتقدند در صبح روز عاشورا تقدیر مسلمانان برای سال آینده تعیین شده و فرشتگان به دستور خداوند به سوی انسان‌ها می‌آیند و افرادی را که سبک وزن به شمار آیند را به نزد خداوند می‌برند که معنای آن مرگ آنها در طی سال آینده خواهد بود.

بر خلاف این امر مسلمانانی که در اثر پرخوری به وزن قابل توجهی دست یافته باشند با مخالفت فرشته مرگ روبرو شده و به زندگی خود ادامه خواهند داد! از این روی از چند روز پیش از فرا رسیدن عاشورا مسلمانان فقیری که در کوچه‌ها و خیابان‌های شهرهای کشور گدایی می‌کنند مطالبی را در مورد کربلا و عاشورا اظهار می‌کنند و از مردم برای باطل شدن بلایای احتمالی استمداد می‌جویند. در بعد از ظهر روز عاشورا نیز برخی نوجوانان مسلمان در قالب دستجات کوچک و بزرگ به رقص و پایکوبی پرداخته و با مراجعه به منازل مسلمانان از آنان درخواست کمک می‌نمایند و تلاش می‌کنند در این شب به هر طریقی که ممکن است پولی فراهم کرده و با آن هر قدر می‌توانند غذا خریده و صرف کنند! آنان براساس گفته‌های پدران خود معتقدند در شب یازدهم ملائکه برای تعیین سرنوشت افراد به زمین می‌آیند و افراد سبک وزنی که غذای کمی میل کرده باشند را به عقوبتی سخت که همانا مرگ است دچار می‌سازند. از این روی پس از تاریک شدن هوا دختران و پسران نوجوان با گدایی، دزدی و یا توسل به هر شیوه‌ای دیگر به تهیه مواد غذایی می‌پردازند. اعتقاد عموم مسلمانان سیرالئون برآن است که در شب یازدهم محرم خداوند هر عملی را برای مسلمانان جایز می‌داند لذا انجام محرمات در این شب خالی از گناه محسوب می‌شود. به همین دلیل خانواده‌ها در آن شب فرزندان خود را به حال خویش رها نموده و هیچ نظارتی بر آن‌ها و اعمالشان روا نمی‌دارند. در این شب مسلمانان خصوصا جوانان به پرخوری و صرف مشروبات الکلی و سایر اعمال ناشایست پرداخته و علاوه برآن تا نیمه‌های شب به رقص و پایکوبی می‌‌پردازند و به هیچ عنوان توجهی به اصول مذهبی و عرف نمی‌کنند. آن‌ها در طول شب اشعاری نیز سر می‌دهند که در برگیرنده معانی توهین‌آمیزی نسبت به مذهب تشیع و قیام خونبار امام حسین است. در صبح روز یازدهم نیز کلیه مسلمانان بر اساس سنت قدیمی خود به رودخانه نزدیک محل سکونت خویش رفته و یا در خانه خود غسل می‌کنند و بر این باورند که شستشوی بدن تمام اعمال ناشایست شب گذشته آنان را پاک می‌کند.

مسلمانان روز عاشورا را عید و روزی مبارک دانسته و به تهیه آذوقه و غذا برای خانواده خود می‌پردازند و معتقدند تهیه آذوقه در این روز مبارک و خجسته موجب برکت رزق و روزی آن‌ها در تمام طول سال می‌شود. این سنت ناپسند تا حدود سه دهه پیش با تشریفات و آداب و رسوم خاصی همراه بود و مسلمانان کشور ناآگاهانه به برپایی جشن و مراسم لهو و لعب می‌پرداختند ولی از زمان تأسیس رایزنی فرهنگی ج.ا.ا ایران و آغاز فعالیت حوزه علیمه وابسته به سازمان مدارس و اقدامات روشنگریانه این نهادها و سازمانها رفته رفته دیدگاه عمومی مسلمانان نسبت به این امر تا حدودی تغییر یافته است. جالب اینجاست که اقدامات تبلیغی مسئولان جمهوری اسلامی ایران در رابطه با معرفی چهره واقعی حادثه عاشورا و قیام عظیم حضرت امام حسین(ع) علیه حکومت فاسد یزید به تدریج موجبات تحرک شیعیان لبنانی را نیز در این ارتباط فراهم آورده است. متاسفانه لبنانی‌ها با وجود حضور دیرینه مدت خود در سیرالئون و اطلاع کامل از جهل مسلمانان در ارتباط با واقعه عاشورا، هیچ گاه درصد مقابله با این امر بر نیامده بودند. با این حال تحرک فوق العاده جمهوری اسلامی ایران موجب شد که آنان نیز با شرمساری از سکوت خویش به تدریج در کنار مبلغان ایرانی به روشنگری در خصوص دهه محرم در شهرهای کوچک و بزرگ کشور بپردازند. خوشبختانه در اثر اقدامات تبلیغی جمهوری اسلامی ایران به ویژه فعالیت انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی و سخنرانی‌های شیوخ شیعه بومی که در جمهوری اسلامی ایران تحصیل کرده‌اند هم اکنون جو عمومی در رابطه با ماه محرم و عاشورا تغییر یافته و بسیاری از مسلمانان به نهضت عاشورا به دیده احترام نگریسته و شهادت نوه پیامبراکرم(ص) را در این روز واقعه‌ای دردناک می‌دانند. البته هنوز در برخی نقاط فریتاون و شهرستان‌ها روز عاشورا به‌عنوان عید تلقی می‌شود و مسلمانان این روز را با برپایی جشن و رقص و پایکوبی گرامی می‌دارند ولی به تدریج این سنت در حال کمرنگ شدن است و به عقیده بسیاری از مسلمانان تحصیل کرده، در آینده نزدیک این سنت غلط به کلی رنگ باخته و از بین می‌رود[i].

تثبیت مراسم سوگواری دهه محرم

از دیگر تأثیرات ظهور انقلاب اسلامی بر مسلمانان این کشور (عمدتاً شیعیان) برگزاری مراسم سوگواری دهه محرم است که همه ساله در شهرهای مختلف سیرالئون به ویژه فریتاون و بو برگزار می‌شود. در واقع برگزاری مراسم عزاداری محرم پدیده نوینی است که عمیقاً مرهون و مدیون مبلغان و مراکز فرهنگی و دینی جمهوری اسلامی ایران است چرا که با وجود حضور گسترده لبنانی‌های شیعه در این کشور پیش از ظهور انقلاب اسلامی ایران، انجام این اعمال عبادی چندان مورد توجه آنان نبود و تنها در اواخر دهه 1970 سوگواری روز عاشورا در سطحی محدود در فریتاون و در مسجد شیعیان لبنانی برگزار می‌شد.

عزاداری دهه محرم همزمان با آغاز روشنگری در ارتباط با فلسفه این سوگواری و ارائه توضیحاتی در مورد قیام سالار شهیدان(ع) توسط رایزنی فرهنگی و انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی به‌تدریج از اواسط دهه 1980 در فریتاون و دیگر شهرهای کشور رواج یافت. شیعیان لبنانی نیز با مشاهده فعالیت‌های تبلیغی جمهوری اسلامی ایران در زنده نگاه داشتن این نهضت خونبار و معرفی نتایج حاصل از آن به تدریج اهمیت ویژه‌ای برای این سنت شیعی قائل گشتند به‌گونه‌ای که از آن زمان تاکنون مراسم سوگواری ماه محرم همه ساله با آداب و رسوم جالب توجهی در بین لبنانی‌های مقیم فریتاون برپای می‌گردد. در این ارتباط همه ساله با آغاز ماه محرم و به ویژه در دهه اول این ماه شیعیان و علاقمندان به خاندان عصمت و طهارت در حسینیه مسجد شیعیان لبنانی فریتاون گردهم می‌آیند و این مراسم به شکلی گسترده‌ برگزار می‌شود.

حجاب اسلامی زنان در سیرالئون(1394).برگرفته از سایتiqna،قابل بازیابی ازhttps://iqna.ir/en/news/3460518/“ifaf-and-hijab”-seminar-held-in-sierra-leone

رواج حجاب اسلامی در بین بانوان مسلمان

یکی از بارزترین تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر مسلمانان آفریقا رواج پدیده حجاب اسلامی است که در برخی از این کشورها از جمله سیرالئون به حجاب ایرانی نیز شهرت یافته است. همان گونه که در بخش‌های مختلف این کتاب اشاره شد سیرالئون در مجموع کشوری اسلامی است که علیرغم حضور اقلیت قابل ملاحظه‌ای از مسیحیان به‌عنوان کشوری مسلمان‌نشین در غرب آفریقا در نظر گرفته می‌شود. ساختار اجتماعی این کشور به ویژه در بین قبایل احترام به قوانین و آداب و رسوم سنتی است و معمولاً رعایت این سنت‌ها به‌عنوان اصولی مسلم و تغییر ناپذیر تشویق می‌گردد.

در این ارتباط طی سه دهه گذشته پدیده حجاب اسلامی به تدریج در بین زنان مسلمان این کشور راه یافته و در برداشتن البسه اسلامی در کنار لباس‌های سنتی بانوان به‌عنوان بخشی از سنت‌های قومی قبیلگی مورد قبول تمامی اقشار جامعه اسلامی قرار گرفته است به‌گونه‌ای که در حال حاضر اکثر زنان مسلمان در زندگی روزمره خود به ویژه در طی مراسم مذهبی نوعی حجاب سنتی را که تلفیقی از حجاب اسلامی و پوشش سنتی زنان آفریقایی است بر تن می‌کنند. این حجاب‌های سنتی که به ویژه پس از ظهور انقلاب اسلامی در فرهنگ بومی قبایل این کشور عمیقاً رسوخ یافته است عمدتاً به‌عنوان پوششی اسلامی برای زنان مسلمان کشور قلمداد می‌گردد و آنها این حجاب را نوعی هویت ملی اسلامی خود می‌دانند که بانوان مسلمان سیرالئون را از غیرمسلمانان متمایز می‌سازد.حجاب زنان مسلمان در کشور سیرالئون به چند گونه تقسیم می‌شود. رایج‌ترین نوع حجاب در بین بانوان مسلمان این کشور نوعی پوشش بلند است که از آن به‌عنوان پوشش اسلامی هم یاد می‌شود.

این لباس پوششی شنل مانند و بلند و یکسره است و معمولاً زنان بر روی آن لباس‌های دیگر نیز بر تن می‌کنند. این لباس که به آن «گاون» (gown) می‌گویند معمولاً توسط زنان مسلمان و در مراسم مذهبی همچون نمازهای جماعت، نماز جمعه، نماز عید فطر و مراسم اجتماعی به کار می‌رود و بانوان متناسب با رنگ آن موهای خودرا نیز با پارچه‌ای دستار مانند به‌طور کامل می‌پوشانند. البته برخی از زنان مسلمان به جای استفاده از این پارچه ترجیح می‌دهند در مناسبت‌های مذهبی از روسری استفاده کنند. «لاپا» و «دوکت» نیز نوعی پوشش بلند شامل پیراهن و دامنی بلند است که تقریباً سرتاسر بدن زنان را پوشانده و از نوعی روسری بلند نیز برای پوشاندن موها استفاده می‌شود. «دورکیبا - بارایا» نیز پوشش سنتی برخی مسلمانان سیرالئون است که بیشتر مورد استفاده بانوان فولایی قرار می‌گیرد و دربرگیرنده پیراهن و شلواری بلند و گشاد است که به هیچ عنوان اندام زنان را نمایان نمی‌سازد. این پوشش سنتی معمولاً در نمازهای جمعه، نمازهای عید فطر و قربان، مناسبت‌های عمومی، عروسی و گردهمایی‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علاوه بر آن یکی از مهم‌ترین نوع البسه زنان مسلمان که طی یک دهه گذشته در مناطق مختلف کشور رایج گردیده است پوشش اسلامی خاص زنان ایرانی شامل مانتوهای بلند و شلوار است که به وسیله رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بین زنان این کشور رایج گشته است و آنان معمولاً در مراسم مذهبی، جشن میلادالنبی (ص) و نمازهای جمعه و جماعات از این نوع پوشش کاملاً اسلامی استفاده و آن را افتخاری برای خود می‌دانند. جالب اینجاست که گروهی از پرستاران مسلمانان فریتاون نیز طی یک دهه اخیر انجمنی تحت عنوان «انجمن پرستاران مسلمان» را دایر نموده و ضمن تبلیغ پوشش اسلامی لزوم به کار بردن حجاب اسلامی را به طور عملی در بین سایر مسلمانان پایتخت و دیگر شهرهای کشور تبلیغ می‌کنند.

شایان ذکر است فرهنگ حجاب اسلامی که در این کشور اصطلاحاً حجاب ایرانی نامیده می‌شود به تدریج در پایتخت و دیگر شهرهای کشور در حال گسترش است و زنان مسلمان رفته رفته دربرداشتن این نوع حجاب را در مقابل البسه نیمه برهنه سنتی و لباس‌های تنگ و نامناسب غربی نوعی افتخار و حفظ هویت برای خود می‌دانند.

ارتقاء سطح معلومات دینی مسلمانان شهرها و روستاها

از دیگر تأثیرات حضور فرهنگی تبلیغی جمهوری اسلامی ایران بر مردم کشور سیرالئون ارتقاء سطح معلومات دینی مسلمانان شهرها و روستاهای سیرالئون است. انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی سالانه با تحت پوشش قرار دادن یکصد طلبه ودانشجو در کالج اسلامی و حوزه و صدها دانش‌آموز در دبیرستان خود آنها را هر چه بیشتر با علوم و معارف اسلامی آشنا ساخته و به ویژه در مقطع کالج و حوزه مسلمانانی را از شهرهای مختلف گردهم آورده و با ارائه اطلاعاتی کامل از دین اسلام؛ شیوخی مطلع و تحصیل کرده که با اصول و شرایع دین اسلام آشنایی خوبی دارند را به شهرها و روستاهای سیرالئون اعزام می‌کند. این افراد که در طول مدت تحصیل به خوبی به معارف اسلامی وشیعی وقوف می‌یابند معمولاً پس از آغاز به کار در مدارس ابتدایی و متوسطه و همچنین تصدی پست امامت مساجد کوچک و بزرگ کشور، نقش بسیار مهمی در نشر و ترویج دین اسلام و مذهب اهل البیت(ع) ایفا می‌کنند.

برگزاری عید فطر در سیرالئون(1401).برگرفته از سایتimpactsierraleone، قابل بازیابی ازhttps://impactsierraleone.org/eid-al-fitr-in-sierra-leone/

بزرگداشت مناسبت‌های اسلامی و شیعی

از دیگر نتایج مؤثر حضور نهادهای فرهنگی دینی جمهوری اسلامی ایران در سیرالئون برگزاری مجالس عمومی و همایش‌هایی در مناسبت‌های اسلامی و شیعی همچون تولد و شهادتین ائمه اطهار(ع) است. این مجالس و گردهمایی‌ها جدای از آن که موجب آشنایی مسلمانان با بخش‌هایی از تاریخ و معارف اسلامی شیعی می‌گردد جوی مسالمت‌آمیز و مبتنی بر دوستی و مودّت را بین شرکت کنندگان که معمولاً وابسته به سازمان‌های اسلامی گوناگون می‌باشند پدید می‌آورد.

طی دو دهه گذشته انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی ده‌ها همایش بزرگ را با حضور مسلمانان فریتاون برگزار کرده است که تأثیرات قابل توجهی در تحکیم وحدت مسلمانان گروه‌های گوناگون اسلامی به دنبال داشته است. در این مناسبت‌ها جدای از شیوخ و علماء مسلمان؛ مسلمانان زیادی نیز از وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی حضور می‌یابند که شرکت این افراد به نوبه خود در گسترش فرهنگ اسلامی در بین کارمندان کشور نیز قابل اهمیت است.

پاورقی

[i] - تا چند سال پیش به‌ویژه در شهرهای سیرالئون توزیع غذا بین خانواده‌های مسلمان در شب عاشورا به شدت رایج بود. برخی ازخانواده‌های مسلمان بر این باورند که اجداد و نیاکان آنها در شب عاشورا در منازل اقوام خود حضور یافته و طلب رزق و روزی می‌کنند و در صورت عدم وجود غذا به میزان کافی، ناامید بازخواهند گشت. برخی از قبایل مسلمان نیز معتقدند در چنین روزی کفار برای به شکست کشانیدن پیامبر اسلام(ص) او را سنگ باران کردند ولی نتوانستند پیامبر را از عقاید توحیدی خود منصرف کنند از این روی، این روز که مصادف با عاشورا است روز جشن و سرور به شمار می‌رود. در این میان نکته تأسف بار این است که اکثر مسلمانان این کشور از این که در روز عاشورای سال 41 ه.ق امام حسین(ع) امام سوم شیعیان و نوه پیامبر اکرم(ص) به شهادت رسیده است اطلاعی ندارند و بر پای داشتن آن را صرفاً بر پایه عقایدی خرافی می‌دانند. از زمان آغاز فعالیت مراکز فرهنگی دینی ج.ا.ایران و بازگشت مسلمانان تحصیل کرده در جمهوری اسلامی ایران به سرزمین خویش و روشنگری پیرامون این واقعه عظیم، به تدریج دهه محرم و روز عاشورا به ایامی بزرگ توأم با تقدس تبدیل شده ورفته رفته از شمار مسلمانانی که در این دهه و خصوصاً شب عاشورا به شادی‌ می‌پردازند کاسته شده است. در این ارتباط می‌توان گفت این گونه سنت‌های باطل صرفاً ناشی از جهل و ناآگاهی بومیان مسلمان سیرالئون است و آنان هیچ گونه عنادی نسبت به تشیع و خاندان اهل البیت(ع) ندارند.