سیاست جمعیتی اسپانیا

در نیمه سال 1985، جمعیت اسپانیا به 38.8 میلیون نفر رسید، که اسپانیا را به پنجمین کشور پرجمعیت در اروپای غربی تبدیل کرد. ولی از سال 1985 به بعد، جمعیت اسپانیا به کندی رشد کرده است. در دهه های نخستین قرن بیستم، سرعت رشد جمعیت حدود 0/7 درصد در سال بود. بین سال های 1930 تا 1980، سرعت رشد، از 0/8 درصد به 1/2 درصد در سال افزایش یافت. پیش بینی می‌شد که جمعیت اسپانیا تا سال 1990 به 40 میلیون نفر، و تا سال 2000، به 42 میلیون نفر برسد، و گفته می شد که این رشد در سال 2020 با 46 میلیون نفر جمعیت، ثابت می‌شود. ولی اینطور نشد.

در سال 1995، کشور اسپانیا جمعیتی نزدیک به  40 میلیون نفر داشت؛ یعنی 78 نفر در هر کیلومتر مربع. جمعیت این کشور بسیار پایین تر از کشور فرانسه ( با 103 نفر در هر کیلومتر مربع)، ایتالیا ( 192 نفر در هر کیلومتر مربع) و انگلیس ( با 235 نفر در هر کیلومتر مربع) است. ولی توزیع جمعیت در این کشور بسیار نا متوازن است. بیشتر مناطق اسپانیا، شهری محسوب می‌شوند. بین 50 تا 80 درصد جمعیت در شهر ها زندگی می‌کنند.

یک دلیل عمده ی کاهش رشد جمعیت در اسپانیا، کم شدن زاد و ولد بوده است. این کاهش تولد، بین سال های 1965 و 1985، بسیار زیاد بوده است. زاد و ولد از 21 در 1000، به 13 رسید، یعنی چیزی در حدود 38 درصد کاهش نرخ تولد. در سال 1975، حدود 675000 تولد نوزاد ثبت شده بود. این در حالی بود که جمعیت اسپانیا 35.5 میلیون نفر بود. ولی در سال 1985، این رقم به 475000 رسید، ولی جمعیت اسپانیا به 38 میلیون نفر افزایش یافت. به عبارت دیگر، با وجود رشد تقریبی 3 میلیون نفری جمعیت، میزان زاد و ولد در کشور در حدود یک سوم کمتر از گذشته بود.

یک دلیل دیگر برای این تغییر می تواند این مطلب باشد که درصد استفاده زنان از روش های کنترل بارداری بالا رفته است. در حالی که در سال 1960، این مطلب در هیچ گزارشی یافت نمی شد.ولی طبق آمار سال 1984 بانک جهانی، بیشتر از نیمی از زنان اسپانیایی به روشهای کنترل بارداری روی آورده بودند.

عده ای از جامعه شناسان معتقدند که روی آوردن زنان به روش های کنترل بارداری نمی‌تواند تنها دلیل تغییرات جمعیتی اسپانیا باشد. این تنها دلیلی ظاهری و سطحی است. از دلایل دیگر کاهش تولدها در جامعه، می‌توان به رکود اقتصادی، بی‌کاری، کمبود مسکن، و مصرفی شدن جامعه اشاره کرد. علاوه بر آن، به وجود آمدن تغییرات در الگوهای فرهنگی جامعه اسپانیا، می‌تواند دلیلی دیگر باشد؛ تغییراتی نظیر به وجود آمدن فرصت های شغلی برای زنان، گسترش یافتن مباحث مربوط به حقوق زنان، کاهش تعداد ازدواج (بین سال های 1974 و 1984، نرخ ازدواج از 6.7 در هزار به 5.0 در هزار رسید)، بهبود وجهه اجتماعی زوج های بدون فرزند، عوض شدن این عقیده که کودک یک نیاز برای هر خانواده است، رواج یافتن مسائلی چون طلاق یا سقط جنین، و در کل ایجاد شدن یک تغییر عظیم در تصویر و وجهه زن به عنوان مادر در جامعه.

در حالی که اسپانیا با کاهش نرخ زاد و ولد روبرو بود، نرخ امید به زندگی نیز رو به کاهش بود. نرخ مرگ و میر از 8 در 1000 نفر به 7 رسید. در سال 1980 نرخ امید به زندگی 77 سال بود، رقمی تقریباً برابر با سایر کشور های اروپایی یا حتی بهتر از آنها( البته به جز کشور فرانسه). امید به زندگی در مردان از سال 1965 تا سال 1985، از  68 سال به 74 رسید، و در زنان نیز از 73 سال به 80 سال افزایش یافت. ولی در نیمه دوم قرن 20، اسپانیا نیز مانند هر کشور صنعتی دیگر، با سالخوردگی جمعیت خود روبرو بود. در سال 1986 ، 10.6 درصد جمعیت اسپانیا بالای 75 سال سن داشتند. این رقم در سال 2001 به 15 درصد رسید. در سال 1985، تعداد کودکان زیر 14 سال، در حدود 25 درصد جمعیت بود. این رقم در سال 2001 به 18 درصد رسید.

اکنون در اسپانیا میزان مرگ و میر به علت سن زیاد بیشتر افراد در جامعه رو به افزایش است. پیش بینی شده است که تا پایان سال 2020 اکثر اسپانیایی ها بالای 60 سال سن خواهند داشت. اگر بخواهیم این پیش بینی را با کاهش باروری نیز بسنجیم، نتیجه این خواهد بود که کشور اسپانیا به زودی با کاهش جمعیت روبرو خواهد شد. ولی از سوی دیگر امید به زندگی در کشور بالا رفته است و میزان مرگ و میر نوزادان در هنگام تولد نیز در پایین ترین سطح خود در اتحادیۀ اروپا قرار دارد؛ پس می توان امیدوار بود که جمعیت این کشور به نسبت ثابت خواهد ماند. علاوه بر آن، عامل مهاجرت نیز به ثبات جمعیت کمک می‌کند؛ از آنجایی که تعداد مهاجرانی که به کشور اسپانیا می آیند، از تعداد افرادی که به کشور دیگری مهاجرت می‌کنند بیشتر است.

جدول شماره 1. جمعیت اسپانیا

	جمعیت اسپانیا. 1 ژانویه  سال 2000
2000	1999	1998
39.733.002	39.519.207	39.387.525

جدول شماره 2. جمعیت اسپانیا بر اساس جنسیت

جمعیت اسپانیا با توجه به جنسیت-سال 2000
زن	مرد
20.297.226	19.435.776

جدول شماره 3. جمعیت اسپانیا بر اساس گروه های سنی

	جمعیت اسپانیا با توجه به گروه های سنی-سال 2000
14-0 سال	64-15 سال	65 سال به بالا
5.907.402	27.157.975	6.668.424

جدول شماره 4. جمعیت اسپانیا بر اساس گروه سنی و جنسیت

جمعیت اسپانیا با توجه به گروه های سنی و جنسیت- سال 2000	زن	مرد
14-0 سال	2.867.501	3.039.901
64-15 سال	13.552.789	13.605.186
65 سال به بالا	3.877.486	2.790.938

نیز نگاه کنید به

سیاست جمعیتی آرژانتین؛ سیاست جمعیتی اردن؛ سیاست جمعیتی قطر؛ سیاست جمعیتی ساحل عاج؛ سیاست جمعیتی روسیه؛ سیاست جمعیتی سنگال