آیین ها و سنت های مراسم جشن ازدواج در چین

آیین­ها و سنت­های مراسم جشن ازدواج در چین

در زندگی هر فرد، ازدواج یک اقدام مهمی است. جشن سنتی ازدواج در چین، ساده، پر­شور و نشاط، رسمی و شاد بوده و ویژگی­های منحصر به فردی دارد. اگرچه امروزه، به ویژه در شهرها، مراسم ازدواج سنتی کمتر به چشم می­خورد.

مراحل مختلف مراسم سنتی ازدواج

در چین قدیم­، مراسم ازدواج به شش مرحله تقسیم می­شد. این مراحل عبارت بودند از: انتخاب عروس که عموما توسط والدین(گاهی نیز توسط افراد واسطه و یا دلال­هایی که در این زمینه تخصص داشتند) و بدون دخالت عروس و داماد صورت می­گرفت؛ ارسال هدایای اولیه از سوی خانواده­ی داماد برای خانواده­ی عروس که در واقع به معنای توافق دو خانواده برای انجام این وصلت و پیشنهاد ازدواج بود؛ سپس تعیین یک روز خجسته و میمون برای برگزاری مراسم نامزدی؛ در مرحله­ی بعد خانواده­ی داماد وسایل مورد نیاز زندگی عروس و مراسم عروسی را تهیه و تحویل خانواده­ی عروس می­داد؛ سپس تاریخ عروسی براساس طالع خجسته تعیین؛ و آخرین مرحله برگزاری مراسم ازدواج بود.

برخی از آداب و رسوم سنتی ازدواج

مراسم ازدواج با برخی آداب و رسوم سنتی همراه است. برای نمونه ،عروس هنگامی که خانواده­ی خود را ترک می­کرد، باید گریه کند تا نشان دهد نمی­خواهد خانواده­اش را ترک کند.

کجاوه­ی عروس، از لوازم اصلی مراسم ازدواج سنتی در چین است. در مراسم ازدواج، عروس را سوار بر کجاوه از منزل پدری به خانه­ی داماد می­برند. کجاوه­ی عروس اغلب توسط چهار و یا هشت نفر حمل می­شود. هم چنین، کجاوه­ی اژدها و کجاوه­ی سیمرغ هم وجود دارد. علاوه بر حمل کنندگان، افراد دیگری هم­چون ناقوس زن، بادبزن، و چتر­دار، کجاوه­ی عروس را همراهی می­کنند. گروه حمل کننده­ی کجاوه، بین ده تا ده ها نفر متغیر بوده و بسیار تماشایی است.

در مراسم ازدواج سنتی چین، سر و روی عروس را با یک روسری قرمز می­پوشاند و در حالی­که یک یا چند دختر او را همراهی می­کنند، داماد با پارچه­ی ابریشمی قرمز رنگی که در دست دارد، عروس را به داخل کجاوه می­برد. در مسیر خانه­ی داماد، تکان دادن کجاوه از برنامه­های شاد مراسم ازدواج است و حمل کنندگان کجاوه، آن را به چپ و راست حرکت می­دهند تا عروس نتواند درون کجاوه راحت بنشیند. گاهی اوقات به خاطر تکان­های شدید کجاوه، داماد به نیابت از عروس از حمل کنندگان تقاضا می­کند تا کجاوه را تکان ندهند و حمل کنندگان شروع به خنده و شادی می­کنند. تمام این حرکات در حقیقت برای ایجاد یک فضای  شاد و مفرح صورت می­گیرد.

مهم­ترین بخش از مراسم ازدواج سنتی در چین، مراسم ادای احترام است. عروس و داماد، ابتدا در مقابل«میز احترام به آسمان و زمین» قرار می­گیرند؛ روی این میز یک پیمانه وجود دارد که پر از غلات است و در چهار طرف آن جمله­ی«یشم و طلا پیمانه را پر کرده است» نوشته شده است و دهانه­ی پیمانه را با کاغذ قرمز رنگی می­بندند و در چهار سوی داخل پیمانه سکه­های پول گذاشته می­شود که پس از ادای احترام توسط عروس و داماد به آسمان و زمین، شرکت کنندگان در مراسم این پول­ها را برای تبرک می­گیرند. در وسط پیمانه یک شاخه درخت سرو قرار دارد که از شاخه­های آن سکه­هایی آویزان می­شود که آن را درخت پول­زا می­گویند. در کنار پیمانه، ترازو، آینه، ماکو، چراغ یا شمع می­گذارند. داماد در سمت راست و عروس در سمت چپ و هردو در مقابل میز می­ایستند و مجری با صدای بلند می­گوید:« اول به آسمان و زمین احترام بگذارید، دوم به پدر و مادر خود ادای احترام کنید، سوم هر دو به یکدیگر احترام کنید.» بین مردم این اعتقاد وجود دارد که زن و مرد، تنها پس از ادای احترام به زمین و آسمان به­طور رسمی زن و شوهر می­شوند. از این رو، مردم به این مراسم اهمیت زیادی می­دهند. در بین آداب و رسوم مردمی، رسم دیگری هست مبنی بر این­که اگر داماد به هرعلتی نتواند در مراسم ادای احترام حاضر شود، خواهر او با بغل کردن یک خروس، به جای داماد با عروس مراسم ادای احترام را برگرار می­کند.

بعد از مراسم کجاوه سواری و ادای احترام به آسمان و زمین، نوبت به مراسم شلوغ کردن در حجله­ی عروس می­رسد. وقتی عروس و داماد به حجله می­روند، خویشاوندان و دوستان آن­ها در حجله جمع شده و با عروس و داماد شوخی می­کنند. گاهی اوقات حتی شوخی­های بیش از اندازه هم می­کنند، ولی  عروس و داماد هرگز ناراحت نمی­شوند و باید راه حلی برای رهایی از شوخی­های دوستان پیدا کنند. به همین خاطر، حجله­ی عروس و داماد بسیار شاد و پرشور و حال می­شود. (Inesa Pleskacheuskaya:109-117)

آداب و رسوم فوق تنها مربوط به نژاد خَن است که اکثریت جمعیت چین را تشکیل می­دهند. سایر اقوام و نژادهای موجود در این کشور(55 اقلیت قومی) نیز هرکدام آداب و رسوم و سنت­های خاص خود را دارند که پرداختن به آن­ها کتاب مستقلی را می­طلبد.

تحول در سنت­های مراسم ازدواج

پس از سقوط سیستم امپراتوری در سال1911، تغییر و تحولات گسترده­ای در آداب و رسوم ازدواج سنتی مردم چین به­وجود آمد. برای نمونه، ازدواج اجباری و از پیش تعیین شده جای خود را به مشارکت هرچه بیشتر دختر و پسر و یا عروس و داماد آینده در انتخاب همسر داد. نوع هدایایی که خانواده­ی داماد به خانواده­ی عروس پیشکش می­کرد، فرق نمود. برخی از آداب و رسوم نا مناسب گذشته مانند حق نداشتن دیدن عروس پیش از مراسم عروسی از سوی پسر و... از میان رفت.

با روی کار آمدن رژیم کمونیستی در این کشور در سال1949، آداب و رسوم ازدواج شاهد تغییرات بیشتری شد. نوع و میزان هزینه­های مراسم ازدواج با گذشته تفاوت یافت. برای نمونه، در سال­های اولیه­ی پس از سال1949میلادی و تأسیس جمهوری خلق چین، جوانان تحت تعالیم ایدئولوژی کمونیستی و رهنمودهای مائو، عادات و رسوم قدیمی ازدواج را کنار گذاشته و مراسم عروسی را بسیار ساده برگزار می­کردند. معمولا عروس و داماد فقط به ثبت رسمی ازدواج بسنده کرده و مراسم دیگری(خارج از میهمانان خیلی نزدیک دو طرف) برگزار نمی­شد. این روند تا اواخر دوران انقلاب فرهنگی(1966 تا1976) ادامه داشت.

در سال­های پایانی دهه­ی1970، مراسم عروسی چینی­ها با سال­های دهه­ی50 متفاوت شد. چون زندگی مردم نسبت به گذشته بهتر شده و مراسم عروسی متنوع شد. داماد با دوچرخه و یا تراکتور عروس را به خانه می­آورد. بعضی­ها حتی از خودرو ساخت چین برای بردن عروس استفاده می­کردند. هدایای مهمانان به عروس و داماد نیز شامل حوله­ی دستی، تشک و روبالشی بود. هزینه­های عروسی را نیز پذیرایی از میهمانان و تهیه­ی وسایل ابتدایی زندگی بود. در این دهه، برخلاف گذشته که 80درصد ازدواج­ها با تصمیم پدر و مادرها و یا واسطه­ها صورت می­گرفت، به 66درصد تصمیم گیری توسط خود عروس و داماد تغییر یافت. متوسط هزینه­ی یک عروسی در این ایام حدود یکهزار یوان بود. (China Daily, 2004) در این دوران آرزوی عروس و دامادها داشتن ساعت، دوچرخه و چرخ خیاطی بود.

پس از اجرای اصلاحات در سال1978، و در دهه­ی1980، آداب و رسوم مراسم عروسی در چین باز هم تغییر بسیار پیدا کرد. در دهه­های1980 و 1990، با بهبود هرچه بیشتر وضعیت معیشتی مردم و تحت تأثیر فرهنگ غرب، هزینه­های عروسی نسبت به دهه­های پیش از1970، بیش از چهل برابر افزایش یافت. خرید طلا و جواهر، هدایای گران­قیمت، عکس برداری و فیلم­برداری از مراسم، از تحولات هزینه­های ازدواج در این دهه­ها به شمار می­رود. آرزوی زوج­ها در این دهه­ها به داشتن تلویزیون، یخچال، و ماشین لباس­شویی تغییر یافت. با آغاز قرن جدید هزینه­ها باز هم بالاتر رفت و آرزوی داشتن اتومبیل، کامپیوتر، کولر، و... بر لیست خواسته­ها اضافه شد. برگزاری مراسم در کلیساها، اماکن تاریخی، زیر آب، روی بالون و در آسمان، رفتن به ماه عسل در داخل و خارج، از تغییرات پس از سال2000میلادی در زمینه­ی ازدواج است. با رشد اقتصادی چین و بالارفتن درآمد مردم، هزینه­ها نیز روزبه روز بالاتر رفته و تنوع بیشتری می­یابد. در برخی از عروسی­ها هزینه­ی مراسم بالغ بر میلیون­ها یوان شده و شرکت­های خدماتی متعددی برای برگزاری این چنین عروسی­ها به وجود آمده که خود آن­ها هم بر این روند دامن می­زنند. اما در سال­های اخیر، باتوجه به بالا رفتن هزینه­ها و مشکلات اقتصادی و بیکاری و بالارفتن توقعات دختران و پسران، برخی از جوانان به مراسم­های هرچه ساده­تر روی آورده و از برگزاری هرنوع مراسم هزینه­بر خودداری می­کنند. آنان به پخش شیرینی میان اعضای خانواده و دوستان و عکس یادگاری گرفتن بسنده کرده و این ایده روز به روز طرفداران بیشتری را در میان جوانان پیدا می­کند.

(People’s Dailyonline, 2004)