جنبش اسلامی الحق روسیه
این جنبش در سال 2005 بر پایه انستیتو حقوق بشرایجاد شده است ، ثبت دولتی دریافت کرد .« کامل جان قلندروف » دبیر سازمان اجتماعی – اسلامی « الحق » به خبرگزاری ریانووستی گفت « وقوف بهرنج های اسلام و مشکلات موجود در امت مسلمان ، سبب شده است که سران مسلمان روسیه به لزوم فعال ساختم تلاش های خود در عرصه اجتماعی ببرند .» به عقیده وی ، طی سالیانی دراز در روسیه سازمانی اجتماعی وجود نداشته است که منافع تمام امت مسلمان روسیه را تامین کند . البته گهگاه ، احزاب و واحدهایی به طور لحظه ای پایدار و طبق معمول در اوان انتخابات مجلس دوما و عملاً بلافاصله ناپدید شده اند . اکنون جنبش اجتماعی دیگر نیز در حال گذراندن مراحل ثبت است که جنبش « میراث اسلامی » نام دارد . جالب است که نمایندگان حکومتی از جمله دونفر از اعضای شورای فدراسیون « عمرجبرئیلوف» و « رالیف سافین » که هر دو از کارفرمایان بزرگ هستند، نیز بدین جنبش پیوسته اند . این نه تنها علامت فعال شدن رهبران اسلامی است ، بلکه بیانگر تمایل حکومت روسیه به ایجاد سازمان های اجتماعی – اسلامی است ، چون بدون کمک انها، دولت از عهده حل مشکلات موجود برنمی آید . درآینده سازمان های اسلامی دیگری نیز در روسیه پدیدار خواهند شد. یکی از اصلی ترین وظایف « الحق» حفظ حقوق مسلمانان و میانجیگری بین آنان و قدرت های منطقه ای است . همان طور که قلندروف ابراز داشت « اگر اداره دینی بر اسلام مسجدی نظارت می کند، ما برآنیم که جریان های در حال وقوع در ورای مساجد را کنترل کنیم » . سازمان های اجتماعی می توانند در رفع اختلافاتی که بین امت بوجودمی آید، میانجی باشند و نیز همین نقش را بین امت و دولت ایفا کنند . امروز این جنبش ، روابط تنگاتنگی با اداره دینی برقرار کرده است . اکنون وظیفه اصلی ، ایجاد شعب منطقه ای است . جنبش میراث اسلامی نیز مناطق را هدف قرار داده است . هر دو جنبش ، این را ضروری می دانند که باید به جوانان مسلمانی که نمی توانند خود را در چارچوب موسسات رسمی مذهبی بیابند، امکان فعالیت های اجتماعی و سیاسی داده شود. قلندروف تاکید می کند:« ما این را هدف خود قرار می دهیم که به قوای مقننه و مجریه محلی راه یابیم . ما می خواهیم جوانان فعالی را که با اداره دینی مسلمانان مرتبط نیستند و حتی با آن در تقابل اند ، بدآنجا سوق دهیم . این افراد دارای تحصیلات عرفی و اسلامی خوبی هستند ، انان از لحاظ سیاسی فعال هستند و ضرورت دارد به سوی افراط گرایی جذب نشوند، بلکه به پروژه های اجتماعی بپردازند »(همان).