شش نسل از کارگردانان سینمای چین

صاحب نظران و تحلیل گران امور سینما، کارگردانان سینما در طول بیش از یک قرن فعالیت این صنعت در چین را به 6 نسل تقسیم کرده ­اند که فعالیت هر نسل متأثر از اوضاع فرهنگی سیاسی و اجتماعی خاص آن دوره بوده است. نسل اول و دوم مربوط به قبل از انقلاب کمونیستی(1949) و نسل چهارم تا ششم در سینمای بعد از انقلاب کمونیستی رشد نموده و مطرح شده اند.

الف: آغاز ورود صنعت سینما به چین  تا دوران انقلاب کمونیستی

پیدایش سینما در چین:

براساس اسناد تاریخ سینما در چین، یک سال پس از اختراع صنعت سینما توسط برادران لومیر، در پاریس در سال 1895میلادی، نخستین فیلم سینمایی در سال 1896در قهوه خانه­ ای در شهر شانگهای چین به نمایش گذاشته شد. نخستین سالن نمایش فیلم هم در سال1908میلادی، توسط یک اسپانیایی به­نام آنتونیو ماروس( Antonio Maros)، در شهر شانگهای ساخته شد. اگرچه پیش از آن فرانسوی ­ها، آمریکایی ­ها و اسپانیائی ­ها فیلم ­های ساخت کشورشان را در قهوه خانه ­ها و رستوران ­های شانگهای نمایش می ­دادند.

ب: صنعت سینما در دوران حاکمیت کمونیست ­ها

دهه ­های 1950 و 1960:

سال‌های میان­۱۹۴۹تا ۱۹۶۶میلادی در جمهوری خلق، دوره­ ی ملی کردن و اشتراکی کردن همه چیز در کشور چین بود. حزب حاکم کمونیست، سینما را وسیله­ ی خوبی برای تبلیغ ایدئولوژی خودش یافت و از آن برای ترویج سوسیالیستی استفاده کرد. تا سال ۱۹۶۵میلادی، صدها فیلم به سبک رئالیسم سوسیالیستی ساخته شد که همگی به تجلیل از انقلاب کمونیستی و شکوه زندگی در کشوری سوسیالیستی می‌پرداختند.

از سال1951که نمایش فیلم ­های هالیوودی و هنگ­ کنگی و فیلم ­های تولید شده­ ی پیش از سال 1949در چین ممنوع شد، نمایش فیلم ­های روسی و اروپای شرقی جای آن­ها را گرفت. در دهه­ ی1950 «آکادمی فیلم پکن» و انتشار«مجله­ ی فیلم شانگهای» تأسیس شد. در این مقطع زمانی، تولید فیلم ­هایی که به زندگی روستاییان، سربازان و کارگران می ­پرداخت، مانند فیلم«پل»(1949) و «دختر مو سفید»(1950) مورد توجه قرار گرفت. تعداد بینندگان فیلم از 47 میلیون نفر در سال1949 به 415 میلیون در 1959 افزایش یافت. در سال ۱۹۵۸، که سیاست«جهش بزرگ به پیش» مطرح شد، صنعت فیلم توانست تولید خود را به دو برابر، یعنی سالانه ۲۲۹ فیلم سینمائی و نقاشی متحرک برساند که غالب این فیلم‌ها در راستای اهداف جهش بزرگ به پیش ساخته شدند.

هم­چنان ­که ذکر آن رفت، مائو در سال ۱۹۶۶میلادی، به شکلی غیر منتظره، برای مدت ده سال انقلاب فرهنگی وحشتناکی به ­راه انداخت که در جریان آن بسیاری از نهاد­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متلاشی و عده زیادی کشته شدند. تأثیر منفی این انقلاب بر صنعت فیلم چین بسیار بود، زیرا فیلمسازان نیز همراه با سایر هنرمندان برای«بازآموزی» به روستاها فرستاده شدند. تولید فیلم داستانی بین سال‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۶۹، تقریباً متوقف، و وقتی در۱۹۷۰، دوباره به راه افتاد، این صنعت به‌ دست غیرحرفه‌ای­ ها افتاد که این صنعت را به بی راهه کشاندند. زمانی هم که بین سال‌های۱۹۷۳و ۱۹۷۶میلادی،  کارگردان‌های حرفه‌ای به‌ تدریج از اردوی اجباری«بازآموزی» بازگشتند، به خاطر نابسامانی اوضاع سیاسی، تنها معدودی از آن­ها امکان ساختن فیلم یافتند. در طول 17سال(از تأسیس نظام کمونیستی تا پایان انقلاب فرهنگی)، 603 فیلم داستانی و بیش از هشت هزار حلقه فیلم مستند تولید شد که عمدتا در راستای سیاست­ های ترسیم شده توسط دولت بوده و از سوی نهاد تبلیغات کمونیستی حمایت مالی می ­شدند. فیلم«غارت در آسمان» از تولیدات این دوره، در جشنواره ­ی فیلم لندن برنده جایزه بهترین فیلم شد. سال­ های 1961تا 1963، بخاطر شکست سیاست«جهش بزرگ به پیش»، موقتا فضای سیاسی نسبتا بازی در کشور شکل گرفت که فیلم «بهار زود­رس»در این مقطع ساخته شد.

در سال۱۹۷۶میلادی، مائو، دبیر کل حزب، و چو ئن­لای، نخست‌وزیر، هر دو درگذشتند و با روی کار آمدن میانه روها، باند مخوف چهار نفره ­ی انقلاب فرهنگی به رهبری همسر مائو از قدرت برکنار، و فضای جدیدی در کشور به­ وجود آمد. پس از انقلاب فرهنگی فیلم ­هایی تولید شد که این دوران سیاه را سخت را نکوهش می­ کرد. مانند فیلم«باران شب» به کارگردانی«وو یونگ­گانگ(Wu Yonggang)» و «وو ای گونگ(Wu Yigong)» و فیلم«افسانه ­ی کوه» به کارگردانی«شیه­جین( Xie Jin)» که هر دو جایزه ­ی اول نخستین جشنواره­ ی خروس طلایی در سال 1981را کسب کردند.

پاورقی

[i] - Mingxing Film Company.

[ii] - Tianyi Film Compani.

نیز نگاه کنید به هنر در چین، هنر نقاشی در چین، موسیقی سنتی چین، هنر اپرای سنتی چینی، هنر اپرای سنتی پکن، صنعت فیلم و سینمای چین