وهابیت در روسیه

از بین چهار فرقه اهل سنت، شافعی در میان مسلمانان قفقاز شمالی پیرو دارد و حنفی بیشتر مسلمانان روسیه را شامل می شود و مالکی و حنبلی پیروی ندارد . طی سالهای اخیر، ایده های وهابیت توسط مبلغان در کشورهای مختلف تبلیغ می شود، به ویژه در ترکیه و سرزمین هایی که مردم به احیای معنوی تمایل دارند بسیار گسترده تر است . البته در ترکیه به علت مخالفت فعال حکومت و روحانیون حنفی گسترش این جریان بسیار اندک است . در مناطق مرکزی روسیه روحانیون توانستند با استقرار این گرو هها مبارزه کنند، اما در مناطقی مانند چچن، تاجیکستان و تا حدودی داغستان این گروهها موفق شدند برای خود پایگاههایی تاسیس کنند . عقاید متعصبانه این گروه ها باعث بروز اختلافاتی بین آنها و مسلمانان دیگر شد که تا این زمان سابقه نداشت . مسلمانان از هر گرایش دینی در کنارهم مانند برادر زندگی می کردند . زمانی این اختلافات به اوج رسید که طرفداران این فرقه ها به علت تعصبات شدید دینی با اقدام به ترور حقانیت خود را بوسیله قتل مخالفین ثابت کردند و همین امر باعث نشان دادن چهره ای خشن از دین و بروز اختلافات شدید شد . گاهی کسانی را که تنها به وظایف دینی عمل می کردند وهابی می خواندند و رسانه ها برای بدنام کردن رهبران دینی، آنها را به وهابی گری متهم می کردند . به طور خلاصه باید معتقدان واقعی را از وهابیان جدا دانست( امیراحمدیان،36).

در زبان عربی ، واژه « سلفیون» بهترین معادل اصطلاح « اصول گرایی » است که در اسلام شناسی اروپایی متداول شده است . این نام عمومی مصلحان اسلامی ادوار مختلف تاریخی است که در راه بازگشت به اسلام « الاسلاف الصالحون» ( اجداد صالح ) از طریق رهایی از« بدعت ها» تلاش می کردند . این بدعت ها به مرور زمان ایمان راستین و نظم اجتماعی مبتنی بر آن را تحریف کرده اند . در اسلام شناسی معاصر پدیده جداگانه رادیکال و پیکارجویی وجود دارد که آن را معمولاً « اسلام رادیکال » « رادیکالیسم اسلامی » یا اسلامیسم می نامند . باید تاکید کرد در حال حاضر پژوهشگران معتبر ، رادیکالیسم (افراط گرایی ) اسلامی را پدیده ای جداگانه در نظر می گیرند و آن را نماینده کل اسلام یا یکی از جریان ها (تسنن یا تشیع ) یا مذاهب (مکاتب فقهی اسلام ) نمی دانند . جنبش مذهبی- سیاسی وهابیت که به نام محمد بن عبدالوهاب نجدی(1797-1703 ) « وهابیت » نامگذاری شد ، یکی از معروف ترین و با نفوذترین انواع اسلام رادیکال و هم زماننوع مشخص تاریخی سلفی گری است . این جنبش در قرن 18 در سرزمین عربستان گسترش یافت. اواخر سال های 1980 و اوایل سال های 1990 و به ویژه در جریان عملیات در چچن (1996-1994 )، « وهابیت » وارد روسیه شد و عمدتاً در منطقه شمال قفقاز ریشه دواند . برخی محققان با توجه به دلایل معینی، این پدیده را « وهابیت شمال قفقاز» ، « وهابیت جدید » ، یا « اخوانیسم » نامیده اند.وهابیت به عنوان یکی از انواع سلفی گری در شرایط واقعی قومی و سیاسی مناطق جنوبی فدراسیون روسیه، وارد صحنه و مطرح شده است( همان،37).