پیر حسام الدین راشدی
پیر حسام الدین راشدی (1329- 1401ق/ 1911- 1982م)، ادیب، مورخ و ایرانشناس پاکستانی. او فرزند پیرسید محمدحامدشاه راشدی بود و در سال 1329ق/ 1911م، در روستای بهمن، از توابع لارکانه سند، به دنیا آمد و در کراچی بالید. نسب او به سید محمد راشد روضه واله (1171-1234)، عارف اهل سند و مؤلف فرهنگ «جمع الجوامع»، می‌رسد و اصل آن‌ها از خاندان سادات واسط بود.
او زبان‌های سندی، فارسی و انگلیسی را به‌طور خصوصی و خودآموز فراگرفت و مدرک دانشگاهی و شغل رسمی نداشت. راشدی به‌دفعات به بغداد، قاهره، بیروت، دمشق، لندن، افغانستان، فیلیپین، مسکو، هنگ‌کنگ و چین سفر کرد و ضمن بازدید از کتابخانه‌ها و آثار تاریخی آنجا، با نویسندگان معروف ملاقات کرد. او بارها به ایران سفر کرد؛ از جمله به دعوت وزارت فرهنگ و هنر، از 9 تا 15 شهریور 1345، برای شرکت در نخستین همایش جهانی ایران‌شناسان. راشدی فعالیت ادبی و فرهنگی خود را از 1309ش/1930م، با همکاری با ماهنامه «المنار» در شهر سَکهر سند، آغاز کرد.
او با نشریات دیگری چون «زمین‌دار سند»، «ستاره سند»، «قربانی» و «الوحید» نیز همکاری داشت. شهرت علمی او به سبب تدوین و تصحیح منابع تاریخی و ادبی منطقه سند به فارسی بود. راشدی در محافل ادبی، به «پیر سند» شهرت داشت و او را پژوهشگری دقیق و مورخی صادق می‌دانستند. او در احیای زبان و ادب فارسی در سند سهم بسزایی داشت. راشدی حدود 25 کتاب در زمینه ادبیات فارسی و تاریخ و تذکره سند، از دوره کلاسیک یا معاصر، تصحیح انتقادی و چاپ کرد و خود نیز کتاب‌هایی تألیف و تدوین کرد. وی با برخی از مراکز مهم علمی نیز همکاری می‌کرد و در تأسیس و ادامه کار برخی از آن‌ها سهمی عمده داشت؛ از جمله انجمن ترقی اردو، مؤسسه مطالعات آسیای میانه و غربی دانشگاه کراچی، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان و انجمن فرهنگی ایران و پاکستان.
در 1343ش/1964م، راشدی به سبب خدمات فرهنگی خویش، از رئیس‌جمهور پاکستان نشان «ستاره امتیاز» دریافت کرد. در 1342ش/1963م، دولت ایران به او نشان «سپاس» و در 1345ش/1966م، نشان «سپاس درجه اول» اعطا کرد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران نیز در 1353ش/1974م، به او دکترای افتخاری ادبیات فارسی اعطا کرد. او در 12 فروردین 1361ش/ اول آوریل 1982م، پس از یک بیماری جانکاه، در کراچی درگذشت. برخی از آثاری که به تصحیح وی انجام شده اند:
- تذکره مقالات الشعرا، تألیف میر علی‌شیر قانع تتوی؛
- مثنویات و قصاید، تألیف میر علی‌شیر قانع تتوی؛
- مکلی‌نامه، تألیف میر علی‌شیر قانع تتوی؛
- تحفة الكرام، تألیف میر علی‌شیر قانع تتوی؛
- مثنوی مظهر الآثار، تألیف سید جهان‌گیر هاشمی؛
- تکمله مقالات الشعرا، تألیف مخدوم ابراهیم خلیل تتوی؛
- تاریخ مظهر شاه جهانی، تألیف یوسف میرک؛
- مثنویات هشت بهشت، تألیف عطا تتوی؛
- منشور الوصية و دستور الحكومة، تألیف نورمحمد کلهوره؛
- ترخان‌نامه، تألیف سید میر محمد بن سید جلال تتوی؛
راشدی بر کتاب‌های تصحیح‌شده، مقدمه، حواشی و تعلیقات مفیدی به زبان‌های سندی، فارسی یا اردو نوشته است. همچنین کتاب‌ها و مقالاتی در زمینه‌های مختلف تألیف کرده است؛ ازجمله:
- تذکره امیرخانی، به سندی که تاریخ مفصّل خاندان امیرخانی در سند است؛
- دود چراغ محفل، به اردو و در شرح حال پنج شاعر فارسی‌گوی شبه‌قاره؛
- میرزا غازی بیگ ترخان اور اس کی بزم ادب، به اردو در شرح احوال و
- گزیده اشعار 35 شاعر فارسی‌گوی دربار میرزا غازی (متوفی 1021)[۱][۲].
نیز نگاه کنید به
مطالعات ایرانی و ایران شناسی در پاکستان
کتابشناسی
نویسنده مقاله
محمد مهدی توسلی
پیوند به بیرون
راشدی، سید حسام‌الدین، ویکی نور، قابل بازیابی از https://fa.wikinoor.ir/wiki پیر حسام‌الدین راشدی، ویکی فقه، قابل بازیابی از https://fa.wikifeqh.ir/
راشدی، حسام الدین، دانشنامه جهان اسلام، قابل بازیابی از https://rch.ac.ir/article/Details/13656
راشدی، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، قابل بازیابی از
پير حسام الدين راشدی دانشمند و پژوهشگر ممتاز زبان و ادب فارسی، Internet Archive، قابل بازیابی از https://archive.org/details/02.03.2018//
پير حسام الدين راشدی، انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا ، قابل بازیابی از https://encyclopediasindhiana.org/article.php