تهته
تهته/ تهتّه، نام یکی از شهرهای ایالت سند در پاکستان است و در جنوب این ایالت قرار دارد و مشتمل بر منطقهای لم یزرع و کوهستانی در شمال و منطقه باتلاقی دلتای رود سِند در حموب است. تهتّه واژهای سندی به معنای کنار رودخانه است. شغل بیشتر اهالی این شهر کشاورزی و جنگلداری و ماهیگیری است و پرورش شتر نیز رایج است. فرآوردههای کشاورزی آن نیشکر و پنبه است و از صنایع دستی، لنگیهای ابریشمی (نوعی پوشاک) دارد. جمعیت آن در سال 2020م حدود 140000 تن برآورد شده است. این شهر در 720ق/ 1320م توسط قوم سومره/ سومرو تصرف شد. سپس سلسله سُمّه آنجا را مرکز فرمانروایی خود قرار داد. در 926ق/ 1520م به دست جام فیروز افتاد. در 962ق/ 1555م مغولهای ترخان بر سند مسلط شدند. در سده 12ق/سده 18م، به تصرف خاندانهای محلی سند درآمد و به دست خاندان کَلهُوره و سپس خاندان شیعی تالپوران افتاد. از مناطق مهم تاریخی تهتّه، کوه مکلی است که به فاصله تقریبا 3 مایلی از شهر قرار گرفته و تنها کانون علوم اسلامی در سراسر سند بوده است. گورستان مکلی، آرامگاه بسیاری از علمان و صوفیان و عارفان و امیران سلسلههای مسلمان سند بوده است؛ مانند عبدالله شاه بخاری، عیسی خان ترخان، جام نظامالدین، میرزا جانی بیگ و طغرل بیگ. کتیبههای فارسی و سنگهای کاملا منقوش زیبا با طرحهای گل خورشید و نیلوفرآبی و اسلیمی و درخت سرو و مزارهای تزیین شده است. طاق-گنبدهای کندهکاری شده و سنگی و مساجد با معماری عالی از شاهکارهای هنر سند است. نخستین سمینار بینالمللی مکلی، در 13-14 ژانویه 2018 م به همت وزارت فرهنگ و گردشگری و باستانشناسی ایالت سند و به دعوت سید سردار علیشاه وزیر فرهنگ و گردشگری ایالت سند در شهر تهتّه (در گورستان تاریخی مکلی) با شرکت 27 تن از شخصیتهای علمی و فرهنگی و دانشگاهی پاکستان و 5 پژوهشگر از کشورهای ایران (محمدمهدی توسلی)، آمریکا (مارگارت اس. گریو)، انگلیس (روت یانگ)، اسپانیا (راند ایپیچ) و فرانسه (توماس لورین)، برگزار گردید. (منبع: یادداشتهای خصوصی) (منبع تصاویر زیر: آلبوم خصوصی)