رسانهها و وسائل ارتباط جمعی کانادا
جايگاه و نقش رسانهها
رسانهها و وسايل ارتباط جمعي به مجموعه ابزارها، روشها و مسيرهايي گفته ميشود كه براي ايجاد ارتباط با مخاطبان انبوه به كار گرفته ميشود. به عبارت ديگر، رسانه جمعي در زمان واحد پيامهاي يكسان را براي تعداد زيادي از افراد ارسال ميكند. میتوان رسانههای خبری را در قالب مجموعهای از روزنامهها، مجلات و شبکههای تلویزیونی و رادیویی گنجاند که وظیفه آنها انتشار اخبار و وقایع در زمینههای مختلف اجتماعی، اقتصادی و نظاير آن است.
در كانادا رسانههای جمعی دارای امتیازات و منابعی هستند. این امتیازها از ماهیت و کارکرد رسانههای نوین ناشی میشود که غالباً رسانههای جمعی هستند. ویژگی رسانههای جمعی نوین در اين كشور شامل: ۱) سرعت انتشار، ۲) نظم انتشار، ۳) گستردگی حوزه انتشار، ۴) تداوم انتشار، ۵) فراگیری و پوشش مخاطبان، ۶) دستیابی به قضاوت و داوری مخاطبان انبوه و ۷) آسانی دسترسی است.
رسانهها و وسايل ارتباط جمعي در اين كشور بسيار متنوعاند و شامل رسانههاي نوشتاري (نظير كتاب، روزنامه، مجله)، رسانههاي ديداري - تصويري (نظير تلويزيون و سينما)، رسانههاي شنيداري (نظير راديو)، رسانههاي مجازي (شامل اينترنت، شبكههاي اجتماعي)، رسانههاي ديجيتالي- الكترونيک (نظير موبايل)، رسانههاي شفاهي (نظير سخنراني) و رسانههاي خياباني و تبليغات شهري (نظير بيلبوردها و بنرها) ميشوند. در اين كشور وسايل ارتباط جمعي سه وظيفه: 1) خبري و آموزشي، 2) راهنمايي و رهبري، 3) تفريحي و تبليغي را برعهده دارند.
روزنامههای پر تیراژ، شبکههای متنوع رادیویی و تلویزیونی و خبرگزاریهای مختلفی در این کشور مشغول فعالیت هستند. دپارتمان ميراث فرهنگي کانادا با همكاري شركت مخابرات و سازمان راديو تلويزيون، كه امور خبررساني و صنايع مخابراتي و كابلي كشور را ساماندهي مينمايند، برنامهريزيهاي جامع در حمايت از این رسانهها را انجام ميدهند. كميسيون ارتباطات راه دور با همكاري سازمان راديو-تلويزيون و با استناد به ماده قانون ويژه خبررساني مصوب سال 1991م امور بخش كابلي راديو و تلويزيون را برعهده دارد. كميسيون مذكور مجوز خبرگزاريهاي دولتي و خصوصي را صادر و تجديد مينمايد.
صنايع راديو و تلويزيون، توليدات شبكههاي تلويزيوني كابلي، فيلم و ويدئو، صنعت ضبط صدا، نشر كتاب، روزنامه و فصلنامه دراین كشور جزو صنايع فرهنگي محسوب ميشوند. سازمان ميراث فرهنگي كشور با همكاري شركت مخابرات و سازمان راديو تلويزيون، كه امور خبررساني و صنايع مخابراتي و كابلي كشور را ساماندهي مينمايند، به برنامهريزيهاي جامع در حمايت از آثار و صنايع فرهنگي كشور اقدام ميکنند.
میتوان رسانههای خبری را در قالب مجموعهای از روزنامهها، مجلات و شبکههای تلویزیونی و رادیویی دسته بندي كرد که وظیفه آنها انتشار اخبار و وقایع در زمینههای مختلف اجتماعی، اقتصادی و نظاير آن است]1 و 2[.
رسانههاي چاپي
1. روزنامهها: مطبوعات از قديميترين، مهمترين و شناخته شدهترین وسايل ارتباط جمعي كانادا محسوب ميشوند. روزنامه، علاوهبر جنبههاي اطلاعرساني و تأثيرگذاري بر افكار عمومي در حوزههاي مختلف علمي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي، بيشترين تأثير و كاربرد را در حوزه سياسي دارند. تقریباً تمام شهرهای کانادا دارای حداقل یک نشریه روزانه هستند. در شهرهای بزرگ، که بیش از یک نشریه روزانه دارند، معمولاً حداقل یک نشریه با فرمت روزنامه موجود میباشد. در شهرهای دوزبانه، مانند مونترال و اتاوا، نشریات مهم به هر دو زبان فرانسه و انگلیسی منتشر میشوند. در این کشور دو روزنامه ملی اصلی - به نامهای گلوب اند ميل[1] و نشنال پست[2] - منتشرمیشود. روزنامه لو دوآق[3] در خارج از کبک به طور گسترده خوانده نمیشود، ولی یک قرینه فرانسویزبان برای روزنامههای ملی است. بالاترین آمار تیراژ روزنامهها مربوط به روزنامه تورنتو استار[4] است، در حالی که بالاترین آمار مطالعه (خوانده شده) مربوط به ویندزور استار[5] میباشد. البته در رقابت با روزنامه کلگری هرالد[6] که با اختلاف کمی در مقام دوم قرار دارد.
در اين كشور هزاران روزنامه وجود دارد كه برخي از آنها در سطح ملي و برخي ديگر در سطح محلي منتشر و توزيع ميشوند. برخي از روزنامهها - نظير گلوب اند ميل، تورنتو استار، لو ژورنال دو مونترال[7] - از جمله پرتيراژترين روزنامههاي اين كشور هستند. انتشار روزنامه گلوب اند ميل از سال ۱۸۴۴م آغاز شده است. این روزنامه ملي چاپ تورنتو بعد از روزنامه تورنتو استار دومین نشریه پرتیراژ کشور است و گاهی حدود ۲ میلیون نسخه آن در روز به فروش میرسد. قطع این روزنامه بزرگ و متعلق به شرکت س.تي.وي گلوبمديا[8] است. مالک شرکت تا قبل از مرگش (در سال ۲۰۰۶م) ثروتمندترین فرد كانادا با بیش از ۲۰ میلیارد دلار دارایی بود. او مالک شبکه تلویزیونی سي.تي.وي[9] کانادا نیز بود. بر صفحه اول اين روزنامه عنوان «روزنامه ملی کانادا»درج شده است. روزنامههاي لوپرس[10] و نشنال پست[11] از نظر تعداد تيراژ در مقامهاي بعدي قرار گرفتهاند.
روزنامه نشنال پست از سال ۱۹۹۸م توسط شرکت كن وست گلوبال كاميونيكيشن[12] در منطقه دان میلز[13] تورنتو منتشر میشود. مواضع سیاسی آن نزدیک به حزب محافظه کار است. همچنين تورنتو استار (یا ستاره تورنتو) اولین و مشهورترین روزنامه این شهر است که انتشارش را از سال ۱۸۹۲م آغاز کرد. این روزنامه در قطع بزرگ (اندازه کیهان یا اطلاعات) و در بیش از 000/700 نسخه منتشر میشود و دارای بخشهای مجزایی از جمله تجاری، نیازمندیها تفریح و سرگرمی است. مواضع سیاسی این روزنامه نزدیک به حزب لیبرال است. از سال ۲۰۰۵م نسخه پی.دی.اف[14] روزنامه نیز در وبسایت آن قرار میگیرد. تورنتو سان [15] (یا آفتاب تورنتو) از دیگر روزنامههای محلی است که از سال ۱۹۷۱م در اندازه نیم قطع منتشر میشود. این روزنامه متعلق به شرکت سانمديا[16] است و تیراژ آن در روزهای کاری به 000/200 نسخه و در آخر هفته به 000/40 نسخه میرسد.
يكي ديگر از روزنامههاي پرتيراژ کانادا روزنامه «بيست و چهار ساعت[17]» است. این روزنامه که در قطع مجله منتشر میشود و از روزنامههای رایگان تورنتو است. این روزنامه در حدود ۳۰ صفحه و در کاغذ گلاسه منتشر میشود و جدیدترین خبرهای تورنتو، کانادا و جهان به همراه مطالب متنوع تجاری، خانوادگی، مشاوره و غیره در آن درج میگردد. تیراژ روزنامه حدود 000/225 نسخه است که بوسیله 500/3 صندوق موجود در سطح شهر توزیع میشود. شرکت انتشاراتی این روزنامه هفته نامهای به همین نام درباره اجاره مسکن منتشر میکند. علاوهبر موارد پيش گفته، روزنامههاي بسيار ديگري نيز در اين كشور منتشر میشوند كه برخي از آنها در سطح استاني و برخي ديگر در سطح محلي توزیع میگردند. روزنامههاي زيادي نيز از كشورهاي ديگر از جمله ايالات متحده آمريكا به كانادا منتقل ميشوند. اين گونه روزنامهها در این کشور از تنوع زيادي برخوردارند و مورد استفاده گروههای مختلفي از مخاطبان قرار ميگيرند]3[.
در جدول 11.1، برخی از روزنامههای پرتیراژ کانادا ذکر شدهاند. این فهرست تنها برخی از روزنامههای معروف این کشور است و بسیاری از روزنامههای استانی و شهرستانی در آن درج نشده است]4[.
جدول 11.1. فهرست برخي از روزنامههاي پرتيراژ كانادا
ردیف | عنوان روزنامه | دفتر مرکزی | تیراژ هفتگی 2011 | تیراژ هفتگی سال 2010 | تیراژ هفتگی سال 2009 | ضریب خوانندگان |
1 | تورنتو استار | تورنتو | 2.199.214 | 2.044.024 | 1.932.385 | 41% |
2 | گلوب اند میل | تورنتو | 1.891.629 | 1.906.686 | 1.906.336 | 6% |
3 | لو ژورنال دو مونترال | مونترال | 1.498.034 | 1.469.899 | 1.420.214 | 26% |
4 | لپرس | مونترال | 1.505.992 | 1.276.23 | 1.305.435 | 14% |
5 | گزته | مونترال | 1.144.504 | 1.094.653 | 806.122 | 17% |
6 | ونکوور سان | ونکوور | 1.053.434 | 1.072.029 | 1.011.799 | 2% |
7 | تورنتو سان | تورنتو | 1.004.327 | 1.016.761 | 956.482 | 30% |
8 | پرووانس | ونکوور | 976.588 | 958.154 | 918.048 | 5% |
9 | نشنال پست | تورنتو | 939.874 | 949.498 | 814.898 | 34% |
10 | کالگری هرالد | کالگری | 872.247 | 914.165 | 915.048 | 6% |
11 | وینیپگ فری پرس | وینیپگ | 895.323 | 891.133 | 823.184 | 7% |
12 | اوتوا سیتیزن | اوتاوا | 866.989 | 843.078 | 822.711 | 9% |
13 | ادمونتون ژورنال | ادمونتون | 830.343 | 756.148 | 722.454 | 17% |
14 | کرونیکل هرالد | هالیفکس | 751.474 | 744.766 | 775.636 | 5% |
15 | ژورنال دو کبک | کبک سیتی | 612.955 | 636.117 | 598.048 | 20% |
16 | لو سولی | کبک سیتی | 593.404 | 565.039 | 557.410 | 5% |
17 | همیلتون اسپکتیتور | همیلتون | 575.822 | 550.255 | 517.653 | 20% |
18 | تایم کلونیست | ویکتوریا | 454.408 | 37.255 | 351437 | 30% |
19 | لندن ری پرس | لندن | 453.034 | 416.897 | 392.366 | 31% |
20 | ویندسور استار | ویندسور | 383.219 | 359.094 | 330.626 | 19% |
21 | رکورد | کیچنر | 334.741 | 331.088 | 326650 | 17% |
22 | ادمونتون سان | ادمونتون | 352.503 | 23.410 | 325.726 | 32% |
23 | استار فونیکس | ساسکاچوان | 324.840 | 315.885 | 316.452 | 5% |
24 | لیدر پست | رجینا | 291.665 | 281.361 | 264.786 | 15% |
25 | کالگری سان | کالگری | 307.126 | 279.724 | 207.385 | 51% |
2. مجلات: تعداد زيادي مجله در اين كشور منتشر ميشود. اين مجلات با توجه به مخاطبان خاص خود از تنوع زيادي برخوردارند. برخي از مجلات منتشر شده جنبه تخصصي دارند، مانند مجلات پزشكي، كوهنوردي، آشپزي و نظاير آن. در اين كشور به اين نوع مجلات، ژورنال[18] ميگويند.
از لحاظ قيمت نيز مجلات عمومي معمولاً كمتر از 10 دلار و در بسياري از موارد حدود يك دلار هستند. منبع اصلي درآمد بسياري از اين مجلات از تبليغات است. لازم به ذكر است كه تعدادي مجله مخصوص ايرانيان نيز در این کشور وجود دارد كه عمده آنها در تورنتو منتشر میشوند و به رايگان در اختيار خوانندگان قرار ميگيرند. توزيع اين مجلات به صورت هفتگي است و بيش از همه از طريق فروشگاههاي ايراني صورت ميگيرد. زبان اغلب اين مجلات فارسي است. در برخي موارد بعضي از اين مجلات به زبانهاي ديگر از جمله انگليسي نيز منتشر ميشوند.
تعداد زيادي مجله نيز از نقاط ديگر، از جمله آمريكا، وارد اين كشور ميشود. اصولاًُ در كانادا حجم انبوهي از مجلات وجود دارد كه كار انتخاب موضوع و عنوان مجله را براي مخاطبان مشكل ميسازد.
از نشريههای معتبر اين كشورمي توان به مجله نو[19] اشاره كرد. این نشریه با تیراژ 000/400 نسخه به صورت رایگان در تورنتو توزیع میشود. بیشتر مطالب آن هنری و تفریحی است. توزیع آن در برخی سازمانها و ادارات به دليل درج تبليغات مراكز ممنوع است. نشريه دیگر از این نوع هفتهنامه آي[20] است. اغلب مطالب آن هنری و تفریحی است و میتوان در آن اطلاعات مربوط به رویدادها و برنامههای هفتگی شهر را پیدا کرد. صفحات پایانی این نشریه نیز به تبلیغات مراکز اختصاص دارد]5[.
3. رسانههاي ديداري و شنيداري
راديو و تلويزيون از رسانههاي مهم كانادا محسوب ميشوند. در اين كشور تنها هفت شبکه تلویزیونی را میتوان از طریق آنتن معمولی دریافت کرد. سایر کانالها از طریق کابل قابل دریافت هستند. شركت سهامي خبررساني كانادا، با عنوان سي.بي.سي،[21] و راديو كانادا، سي.آر.اس،[22] بزرگترين شبكههاي مؤسسات راديویی و تلويزيوني دولتي ميباشند. كمپاني سي.بي.سي در سال 1936م تأسيس گرديد. اين كمپاني شركت سهامي خاص سلطنتي است كه در امر برنامهريزي و برنامهسازي مستقل از دولت عمل مينمايد و بزرگترين توليدكننده برنامهها به دو زبان انگليسي و فرانسه براي راديو و تلويزيون كشور ميباشد. اين شبكه خود متشكل از 31 ايستگاه تلويزيوني، 1 شبكه بينالمللي 24 ساعته ماهوارهاي انگليسي زبان و 4 شبكه راديويي- شامل 58 ايستگاه راديويي- است. سرويس خارجي سي.بي.سي. و راديو بينالمللي كانادا به 12 زبان زنده دنيا روي موج كوتاه برنامه پخش ميکنند.
قویترین شبکه خبری این کشور کانال فرانسوی زبان سي.تي.وي است که یک شبکه خصوصی است. همانگونه که قبلاً ذکر شد، مالک آن تا قبل از مرگش در سال 2006م ثروتمندترین فرد كشور بود. او صاحب شرکت سي.تي.وي گلوبمديا[23] بود که امتیاز انتشار روزنامه "گلوب اندميل[24]" را در اختیار داشت.
بودجه راديو و تلويزيون (بزرگترين صنعت فرهنگي كانادا) بالغ بر 5/1 میلیارد دلار است كه تقريباً 50 درصد كل هزينههاي فرهنگي دولت فدرال را شامل ميشود. صنايع مذكور متشكل از ايستگاههاي راديو و تلويزيون دولتي و خصوصي، كمپانيها و تلويزيونهاي كابلي ميباشد. در مجموع، صنعت تلويزيون كابلي و پخش راديو و تلويزيون در سال 1992م درآمدي بالغ بر 2/4 میلیارد دلار كسب کرده و بيش از 000/137 فرصت شغلي ايجاد نموده است.
كميسيون ارتباطات راه دور با همكاري سازمان راديو - تلويزيون[25] با استناد به قانون ويژه خبررساني، مصوب سال 1991م، امور بخش كابلي راديو و تلويزيون را برعهده دارد. كميسيون مذكور مجوز خبرگزاريهاي دولتي و خصوصي را صادر و تجديد مينمايد]6 و 7[.
4. خبرگزاريها
سامانه خبرگزاری مجموعه قدرتمند و تحت وب برای اجرا و پیادهسازی پایگاهها و وبسایتهای خبری با امکانات کامل است که به مخاطبان این امکان را میدهد تا در سریعترین زمان ممکن و با کمترین قیمت پایگاه خبری و اطلاعرسانی خود را ایجاد کنند. این سامانه دارای امکانات و ویژگیهای کارآمدی مانند گالری پخش صوت و تصویر آنلاین، سیستم خبرنامه، امکان تأیید و مدیریت نظرات و دیدگاهها و غیره به صورت پیش فرض میباشد. اين پديده نوين در چند دهه گذشته در كشورهاي مختلف رونق زیادی پيدا كرده است و متناسب با مخاطبان خود از تنوع بالايي برخوردار است.
در كانادا نيز خبرگزاريها ركن اساسي در فرايند خبررساني و محور مباحث مربوط به مقوله تخصصي توليد خبر به شمار ميروند. کار اصلی خبرگزاریها در اين كشور نيز مشابه فعاليت آنها در ساير كشورها، تولید خبر، گزارش، عکس و گفتگو، است؛ به طوري كه از خروجي آنها مطبوعات و رادیو و تلویزیون استفاده کنند. در اين كشور خبرگزاريهاي زيادي وجود دارد كه به کسب اطلاعات میپردازند، اما تجزیه و تحلیل و تفسیر آنها به عهده جراید است.
خبرگزاريها در اين كشور عمدتاً به زبان انگليسي به ارائه خدمات میپردازند. تعداد محدودي نيز خبرگزاري فرانسوي زبان فعاليت مي كنند. به عنوان مثال، اخبار خبرگزاري كاناداين پرس،[26] به عنوان يك خبرگزاري ملي در تورنتو، به زبان فرانسوي ارائه ميشود. اين خبرگزاري مهم در سال 1917م به منظور مبادله اطلاعات روزانه ميان نشريات و روزنامههاي كانادايي تأسيس شد.
اغلب خبرگزاريهاي این کشور به بخش خصوصي و شركتهاي غيرانتفاعي اختصاص دارند و فعاليتهاي آنها از طريق اعضاي نشريات و روزنامهها انجام ميشود. اما از سال 2010م به بعد شركتها و مؤسسات انتفاعي نيز به تأسيس و اداره خبرگزاريها گرايش پيدا كردهاند. به عنوان نمونه، در نوامبر 2010م شركت های تور استار،[27] گلوب اند ميل،[28] همچنين گروه ارتباطات اسكور ويكتوريا[29] تمايل خود را در به سرمايهگذاري در حوزه جديد و سودآور آژانسهاي خبري اعلام كردند. طي سالهاي اخير خبرگزاريهاي اين كشور خود را با تغييرات مهمي انطباق دادهاند كه در صنعت، فناوری، محيط و خواستههاي اين حوزه روي داده است و تلاش كردهاند تا خود را به روز كنند]8 و 9[.
5. اینترنت
اینترنت در کانادا به روشهای مختلف در اختیار مشتریان قرار میگیرد. باتوجه به محل زندگی یا کار میتوان از روشهای زیر برای دسترسی به اینترنت استفاده کرد.
· خط تلفن: هنگام تماس از طریق خط تلفن، اگر نوع سرویس دايل آپ[30] باشد، تلفن اشغال میشود؛ ولی اگر دي.اس.ل[31] باشد، تلفن اشغال نمیشود. در این روش حتی اینترنت سریع هم در اختیار مشتریان قرار میگیرد.
· کابل: چنان که اشاره شد از مدتها قبل در این کشور از سیستم کابلی برای برخورداری از برنامههای تلویزیون استفاده میشود؛ ولی سالهاست که این سرویس در خدمت اینترنت هم قرار میگیرد. معمولاً سرعت اینترنت کابلی در این کشور به مراتب بیشتر از خط تلفن است. مثلاً سرعت اینترنت کابلی به راحتی به بیش از ۱۵ مگابیت در ثانیه[32] هم میرسد، در حالی که از طریق خط تلفن معمولاً به سختی به ۵ مگابیت در ثانیه میرسد.
· ماهواره: معمولاً این روش در جاهای دور افتاده استفاده میشود که دسترسی مستقیم به کابل یا خط تلفن ندارند. بعضی از شرکتهای بزرگ و هتلها هم از این روش استفاده میکنند.
· روشهای نوین: در فرودگاهها و فروشگاهها اینترنت بيسيم یا واي - فاي[33] در اختیار افراد قرار داده میشود یا اینترنت موبایل که معمولاً از طریق لپتاپها استفاده میشود.
براساس آمار منتشره توسط اداره آمار کانادا در سال 2010م، از هر 10 خانوار، 8 خانوار (79 درصد) به اینترنت دسترسی دارند. بیش از نیمی از خانوادههای مصرف کننده اینترنت از بیش از یک وسیله (کامپیوتر شخصی، لپتاپ، کنسول بازی، آی فون و یا دیگر دستگاههای بیسیم دستی، و نظاير آن) برای آنلاین شدن استفاده میکنند.
براساس آمار حدود 81 درصد از خانوادههای واقع در مناطق شهری و 76 درصد از خانوادههای واقع در مناطق متراکم در خانههای خود به اینترنت دسترسی دارند. با وجود این، تنها 71 درصد از خانوارهای ساکن در خارج از این مناطق توانایی دسترسی به اینترنت دارند.
بالاترین میزان دسترسی به اینترنت مربوط به استانهای بریتیش کلمبیا (84 درصد) و آلبرتا (83 درصد) و انتاریو (81 درصد) میباشد. براساس آمار سال 2010م، حدود 96 درصد از خانوارهای کانادایی به اینترنت با سرعت بالا دسترسی دارند.
در سال 2010م، در میان یک پنجم (21 درصد) از خانوادههایی که به اینترنت دسترسی ندارند، بیش از نیمی (56 درصد) گزارش کردهاند که تا به حال هیچ نیاز یا علاقهای به استفاده از اینترنت نداشتهاند. هزینه خدمات و یا تجهیزات لازم برای استفاده از اینترنت از جمله دلایل دیگر برای نداشتن دسترسی به اینترنت توسط 20 درصد از این خانوادهها ذکر شده است. نداشتن سختافزار (مانند کامپیوتر) دلیل15 درصد خانوادهها بوده است و حدود 12 درصد از خانوادهها نیز نداشتن دانش یا مهارت استفاده از اینترنت را به عنوان دلیل عدم استفاده از اینترنت عنوان کردهاند]10 و 11[.
[1]. The globe and mail
[2]. National post
[3]. Le devoir
[4]. Torento star
[5]. Windsor star
[6]. Calgary herald
[7]. Le Journal de Montreal
[8]. CTVglobemedia
[9]. CTV
[10]. Le Presse
[11]. National Post
[12]. Canwest Global Communicatios
[13]. Don Mills
[14]. Pdf
[15]. Toronto Sun
[16]. Sun Media
[17]. 24 hours
[18]. Journal
[19]. Now
[20]. Eye Weekly
[21]. C.B.C.
[22]. C.R.S.
[23]. CTVglobemedia
[24]. The Globe and Mill
[25]. CRTC
[26]. Canadian Press
[27]. Tours Star
[28]. The Globe and Mail
[29]. Victoria Square
[30]. Dial up
[31]. DSL
[32]. Mbps
[33]. Wireless or Wi-Fi