تغذیه و عادات غذایی در عراق
سبک تغذیه و عادات غذایی در عراق
معصومه فاریابی
غذاهای خانگی اولویت دارند و بیشتر عراقیها غذای خانگی را به غذای رستورانی ترجیح میدهند. مصرف فستفود در حد متوسط است، اما هنوز نیاز به بهبود کیفیت تغذیه و افزایش مصرف غذاهای سالم وجود دارد. مصرف سبزیجات پایین است و با میانگین 5.74 بار در هفته، مردم عراق به میزان کافی از سبزیجات در رژیم غذایی خود استفاده نمیکنند.آگاهی از هرم غذایی مناسب است، اما استفاده از آن کم است. بسیاری از افراد با هرم غذایی آشنا هستند، اما تعداد کمی از آنها بهطور عملی از آن در زندگی روزمره استفاده میکنند.کمبود فعالیت بدنی و سیگار کشیدن مشکلات مهمی هستند. بخش بزرگی از جمعیت عراق هیچ فعالیت ورزشی منظمی ندارند و میزان مصرف سیگار نسبتاً بالاست، که این عوامل در کنار رژیم غذایی نامناسب منجر به افزایش چاقی و بیماریهای مزمن شده است.[i]
رژیم غذایی مردم عراق تحت تأثیر عوامل اقتصادی، فرهنگی، و جغرافیایی قرار دارد. غذاهای سنتی عراق ترکیبی از غلات، گوشت، حبوبات و سبزیجات است، اما فقر، کمبود مواد غذایی و تغییرات اقتصادی باعث تغییر در الگوهای تغذیهای شده است. غذاهای اصلی در رژیم غذایی عراقیها شامل موارد زیر است[ii]:
- نان (مانند سمون، خبز تنور، و لواش) بهعنوان غذای اصلی در همه وعدهها مصرف میشود.
- برنج بهویژه در غذاهایی مانند بریانی و قوزی (بره سرخشده با برنج) بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل میدهد.
- گوشت قرمز (بهویژه گوشت گوسفند و گاو) و مرغ در وعدههای غذایی حضور دارند، اما مصرف آنها به دلیل قیمت بالا کاهش یافته است.
- ماهی، مخصوصاً مسگوف (ماهی کبابی)، در نزدیکی رودخانهها و شهرهای جنوبی مانند بصره رایج است.
- حبوبات (عدس، نخود، لوبیا) منبع مهم پروتئین برای خانوارهای کمدرآمد است.
- سبزیجات و میوهها مصرف میشوند، اما در مناطق فقیرتر به دلیل قیمت بالاتر مصرف آنها محدود است.
در عراق اکثر افراد روزانه سه وعده غذایی (صبحانه، ناهار، شام) مصرف میکنند. وعده ناهار مهمترین وعده غذایی محسوب میشود و معمولاً شامل برنج، گوشت یا مرغ، و خورشها است. وعده صبحانه شامل نان، پنیر، تخممرغ، و چای است .شام سبکتر بوده و اغلب شامل سوپ، نان، یا غذاهای سبکتر است. در خانوادههای فقیر، برخی وعدههای غذایی حذف میشوند یا به مقدار کمی مصرف میشوند. همچنین در عراق مصرف فستفود و غذاهای فرآوریشده، بهویژه در شهرها، افزایش یافته است. روغنهای ارزانقیمت و مواد غذایی فرآوریشده به دلیل قیمت پایینتر جایگزین غذاهای سالمتر شدهاند. مصرف نوشیدنیهای شیرین و نوشابههای گازدار نیز به دلیل تبلیغات گسترده افزایش یافته است.[iii]
نوشیدنیها در عراق متنوع تلقی میشود. چای محبوبترین نوشیدنی است و تقریباً در همه وعدهها مصرف میشود. قهوه عربی در میان برخی جوامع بهویژه در مناطق جنوبی محبوب است. مصرف نوشابههای گازدار و انرژیزا افزایش یافته که به مشکلات سلامتی مانند چاقی و دیابت منجر شده است. آب آشامیدنی تصفیهشده در شهرهای بزرگ در دسترس است، اما در برخی مناطق روستایی همچنان آب ناسالم مصرف میشود.[iv]
در سالهای اخیر، به دلیل تحولات اقتصادی و فرهنگی، تغییراتی در الگوهای تغذیهای مردم عراق مشاهده شده است. افزایش مصرف فستفود به دلیل تغییر سبک زندگی شهری و تبلیغات گسترده و کاهش مصرف غذاهای سنتی و جایگزینی آنها با محصولات فرآوریشده از مهمترین تغییرات است. رشد بازارهای مواد غذایی و فروشگاههای زنجیرهای دسترسی به مواد غذایی متنوعتر را افزایش داده است و گرایش بیشتر به رژیمهای غذایی غربی، مانند مصرف بیشتر پیتزا، برگر و غذاهای آماده مشهود است. به خصوص نوجوانان عراقی رفتارهای غذایی و سبک زندگی ناسالمی دارند که میتواند خطر بیماریهای غیرواگیر را در آینده افزایش دهد. پسران بیشتر فستفود و نوشیدنیهای انرژیزا مصرف میکنند، درحالیکه دختران بیشتر مواد غذایی شیرین و نشاستهای میخورند.[v]
[i] Taqi Mohammed Jwad Taher, Public Awareness of Healthy Lifestyle among Iraqi Population, Al-Rafidain Journal of Medical Sciences, University of Wasit, July 2023, pp.3-7.
[ii] Tara Vishwanath, op.cit.
[iii] Tara Vishwanath, op.cit.
[iv] Tara Vishwanath, op.cit.
[v]Abdulrahman O. Musaiger, Eating habits, inactivity, and sedentary behavior among adolescents in Iraq: Sex differences in the hidden risks of noncommunicable diseases, Food and Nutrition Bulletin, vol. 35, no. 1, 2014, pp. 2-8.