دانشجویان ادبیات فارسی در کشور یمن

دانشجویان ادبیات فارسی در کشور یمن

سابقه تدریس زبان و ادبیات فارسی در یمن به سال 1997 برمی‌گردد. در آن زمان، استادان ایرانی مانند دکتر غلامحسین یوسفی، دکتر شاهرخ محمدبیگی، دکتر غلامحسین تمدنی و دکتر علی اوسط ابراهیمی اولین کسانی بودند که در دانشگاه صنعا زبان فارسی تدریس کردند (بخیت، به نقل از ایبنا، 2024).

در سال 2007، رشته مستقل زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا افتتاح شد. اما به دلیل روابط سیاسی نامناسب میان ایران و یمن، این رشته در سال 2008 بسته شد. پس از تحولات سیاسی یمن در سال 2014، شرایط تغییر کرد و در سال 2016 تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا از سر گرفته شد (بخیت، به نقل از ایبنا، 2024).

1- وضعیت کنونی دانشجویان ادبیات فارسی در یمن

آمار دقیقی از تعداد دانشجویان ادبیات فارسی در یمن در دسترس نیست. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، تعداد دانشجویان این رشته محدود است. در سال 2023، گزارشی نشان داد که با وجود تسهیل شرایط پذیرش و کاهش 50 درصدی هزینه، تنها چهار دانشجو در گروه زبان فارسی دانشگاه صنعا ثبت نام کرده‌اند (المشارق، 2023).

در سال 2020، جشن فارغ‌التحصیلی 22 دانشجوی دختر و پسر رشته زبان فارسی دانشگاه صنعا برگزار شد که به نام دوره «شهید سلیمانی» نام‌گذاری شده بود (خبرگزاری صداوسیما، 2020).

2- برنامه درسی و محتوای آموزشی

برنامه درسی رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا شامل دروس متنوعی است. دانشجویان در بخش عمومی، دروسی مانند خواندن، درک مطلب، دستور زبان فارسی، نگارش و جمله‌سازی را می‌گذرانند. در بخش درس‌های عمومی، فرهنگ اسلامی و فرهنگ ملی آموزش داده می‌شود. در بخش تخصصی، دروسی مانند ادبیات فارسی، شعر و نثر، ترجمه، نقد ادبی و ادبیات تطبیقی ارائه می‌شود (بخیت، به نقل از ایبنا، 2024).

دانشجویان دوره لیسانس طی چهار سال باید 132 واحد بگذرانند. اما یکی از چالش‌های موجود، کمبود منابع درسی به‌روز است. دکتر فاطمه بخیت، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صنعا، اشاره می‌کند که دسترسی به کتاب‌های جدید محدود است و کتاب‌های موجود اطلاعات قدیمی دارند و مناسب دانشجویان غیرایرانی نیستند (بخیت، به نقل از ایبنا، 2024).

3- چالش‌ها و موانع

دانشجویان ادبیات فارسی در یمن با چالش‌های متعددی روبرو هستند:

1-3 کمبود استاد: دکتر بخیت اشاره می‌کند که کمبود استاد یکی از مشکلات اصلی است. در حال حاضر تنها 5 استاد در دانشگاه صنعا این رشته را در مقطع لیسانس تدریس می‌کنند (بخیت، به نقل از ایبنا، 2024).

2-3 محدودیت منابع آموزشی: کمبود منابع درسی به‌روز و مناسب برای دانشجویان غیرایرانی یکی دیگر از چالش‌های موجود است.

3-3 مسائل سیاسی: تنش‌های سیاسی بین ایران و یمن در گذشته باعث تعطیلی موقت این رشته شده است و همچنان می‌تواند بر وضعیت آموزش زبان فارسی تأثیرگذار باشد.

4-3 محدودیت فرصت‌های شغلی: یحیی صالح، از کارکنان اداره پذیرش دانشجویان دانشگاه صنعا، معتقد است که کم بودن فرصت‌های شغلی برای افراد فارسی‌زبان می‌تواند دلیلی برای عدم استقبال از این رشته باشد (المشارق، 2023).

5-3 مقاومت فرهنگی: برخی تحلیلگران معتقدند که تلاش‌های ایران برای گسترش زبان و فرهنگ فارسی در یمن با مقاومت‌هایی در جامعه یمن روبرو شده است (المشارق، 2023).

4- فرصت‌ها و مزایا

علی‌رغم چالش‌های موجود، فرصت‌هایی نیز برای دانشجویان ادبیات فارسی در یمن وجود دارد:

1-4 امکان سفر به ایران: دانشجویان پس از گذراندن سطح دو می‌توانند برای آشنایی با فرهنگ ایرانی در تعطیلات تابستان به ایران سفر کنند (المشارق، 2023).

2-4 ادامه تحصیل در ایران: دانشجویان سطح چهار که دوره را با نمره بالا تمام کنند، می‌توانند تحصیلات تکمیلی خود را در ایران به پایان برسانند (المشارق، 2023).

3-4 فرصت‌های شغلی احتمالی: برخی استادان به مزایایی مانند استخدام در بخش دولتی برای فارغ‌التحصیلان این رشته اشاره کرده‌اند (المشارق، 2023).

5- چشم‌انداز آینده

آینده آموزش زبان و ادبیات فارسی در یمن با عدم قطعیت‌هایی روبرو است. از یک سو، تلاش‌هایی برای گسترش این رشته صورت می‌گیرد. به عنوان مثال، در سال 2016 کرسی آموزش زبان فارسی در دانشکده زبان‌ها و ترجمه دانشگاه صنعا افتتاح شد (ایرنا، 2016). از سوی دیگر، گزارش‌ها نشان می‌دهد که استقبال از این رشته محدود است و حتی در برخی مراکز آموزشی، کلاس‌های زبان فارسی به دلیل عدم استقبال دانشجویان متوقف شده است (المشارق، 2023).

موفقیت و گسترش این رشته در آینده به عوامل متعددی از جمله بهبود روابط سیاسی بین ایران و یمن، افزایش فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان، بهبود کیفیت آموزش و دسترسی به منابع به‌روز بستگی دارد.

منابع:

1- ایبنا. (2024). فراز و فرودهای گسترش زبان فارسی در آسیا و آفریقا. https://B2n.ir/p82367

2- ایرنا. (2016، 11 مهر). افتتاح كرسي آموزش زبان فارسي در دانشگاه صنعا در يمن. https://B2n.ir/n02815

3- المشارق. (2023، 20 ژوئیه). تلاش‌های بیهودۀ ایران برای آموزش زبان فارسی و ترویج فرهنگ ایرانی در یمن. https://B2n.ir/k80120

4- خبرگزاری صداوسیما. (2020، 5 نوامبر). برگزاری جشن دانش آموختگان زبان فارسی در صنعا. https://B2n.ir/m09685