آموزش زبان فارسی در فضای مجازی در یمن

آموزش زبان فارسی در فضای مجازی در یمن:

آموزش زبان فارسی در یمن از طریق فضای مجازی، به عنوان بخشی از تلاش‌های فرهنگی ایران برای گسترش نفوذ زبانی و فرهنگی در این کشور، با چالش‌ها و فرصت‌های منحصر به فردی روبرو بوده است. این فعالیت‌ها در سال‌های اخیر، به ویژه پس از تشدید درگیری‌های نظامی در یمن و محدودیت‌های ناشی از آن، به سمت پلتفرم‌های دیجیتالی سوق یافته است.

1- پیشینه و زمینه تاریخی:

روابط فرهنگی ایران و یمن ریشه در تاریخ کهن دارد، اما آموزش رسمی زبان فارسی در دوران معاصر با تأسیس گروه زبان فارسی در دانشگاه صنعا در سال ۲۰۱۶ آغاز شد. (ایرنا،1395). این مرکز با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی ایران راه‌اندازی شد و هدف آن تربیت مترجمان و اساتید فارسی برای تقویت همکاری‌های علمی-فرهنگی بود. (ایرنا،1395). با این حال، آمار ثبت‌نام در این دوره‌ها همواره پایین باقی ماند و در سال ۲۰۲۳ با تنها چهار دانشجو در سطح پیشرفته مواجه شد. (Almashareq.com,2023).

2- تحول به سمت آموزش مجازی:

2.1 زمینه‌سازی در دوران همه‌گیری کرونا:

همزمان با شیوع کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰، مراکز آموزشی یمن مانند سایر نقاط جهان به سمت آموزش مجازی حرکت کردند. دانشگاه صنعا با استفاده از پلتفرم‌هایی مانند Google Classroom و Zoom تلاش کرد تداوم آموزشی را حفظ کند، اما زیرساخت‌های ضعیف اینترنت ناشی از جنگ و محاصره، این تلاش‌ها را با مشکل مواجه کرد . در همین دوره، بنیاد سعدی ایران با برگزاری بیش از ۲۲۰ کلاس مجازی در ۳۰ کشور، از جمله یمن، به آموزش زبان فارسی پرداخت. (ایسنا،1399). بنا به نقل یحیی عبید، استادیار و رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان‌های دانشگاه صنعا- یمن: دانشگاه صنعا هم مانند مراکز علمی دیگر متاثر از شیوع بیماری کرونا تعطیل شد و برنامه آموزش از راه دور را برای دانشجویان راه‌اندازی کرد و رئیس آموزش الکترونیکی دستور داد با استفاده از برنامه گوگل و کلاس‌روم راهی برای ارتباط همه استادان و دانشجویان درست شود که بتوانند وارد کلاس مجازی شوند، اما به دلیل جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی توسط متجاوزان عربستان صعودی نتوانستیم پیش برویم. (ایسنا،1399).

2.2 پلتفرم‌های اختصاصی:

بنیاد سعدی در سال ۲۰۲۲ سامانه آموزش مجازی «مینا» را راه‌اندازی کرد که امکان یادگیری خودآموز فارسی را با آزمون‌های سطح‌بندی شده و تشخیص گفتار فراهم می‌ساخت. (بنیاد سعدی،بی.تا.).  این سامانه برای دانشجویان یمنی که دسترسی به کلاس‌های حضوری نداشتند، به عنوان مکمل آموزشی مورد استفاده قرار گرفت.

3- چالش‌های کلیدی:

3.1 محدودیت‌های فنی:

- سرعت اینترنت در یمن به طور متوسط کمتر از ۱ مگابیت بر ثانیه است . (ایسنا،1399).

- قطعی مکرر برق و هزینه بالای اینترنت ماهواره‌ای. (ایسنا،1399).

- فقدان دسترسی به نرم‌افزارهای آموزشی به دلیل تحریم‌ها.  (ایسنا،1399).

3.2 مسائل فرهنگی-سیاسی:

- مقاومت بخشی از جامعه یمن در برابر آموزش زبان فارسی به عنوان «ابزار نفوذ فرهنگی» .(Almashareq.com,2023) (سایت آپارات،1399).

- کاهش انگیزه یادگیری به دلیل محدودیت فرصت‌های شغلی مرتبط. (Almashareq.com,2023).

- چالش تطبیق محتوای آموزشی با فرهنگ عربی-یمنی. (تسنیم،1403)

4- ابتکارات و برنامه‌های ویژه:

4.1 همکاری با نهادهای ایرانی:

- مشارکت در وبینارهای بین‌المللی آموزش فارسی بنیاد سعدی. (ایسنا،1399)

5- انتقادات و چالش‌های پیش‌رو:

- اتهام «استعمار دیجیتالی» توسط منتقدان. (سایت آپارات،1399) .(Almashareq.com,2023)

- نگرانی از استفاده آموزشی به عنوان پوششی برای فعالیت‌های ایدئولوژیک. (سایت آپارت،1399) . (العالم،1395).

منابع:

1- خبرگزاری ایرنا (افتتاح کرسی آموزش زبان فارسی در دانشگاه صنعا در یمن،1395).

https://B2n.ir/r01095

2- وبسایت المشارق (2023)

https://B2n.ir/k80120

3- خبرگزاری ایسنا (تجربه های کرونایی آموزش فارسی در دنیا،1399).

https://B2n.ir/s34771

4- سایت بنیاد سعدی (سامانه آموزش زبان فارسی).

https://B2n.ir/r84079

5- سایت آپارات (نگرانی شبکه ضد ایرانی از آموزش زبان فارسی در دانشگاه صنعا در یمن،1399).

https://B2n.ir/b72028

6- خبرگزاری تسنیم ( نقش هنر بر پیکر جنگ زده یمن 1403)

https://B2n.ir/m88531

7- سایت شبکه العالم (روزنامۀ سعودی: فرهنگ و زبان ایران در یمن نهادینه می‌شود،1395)

https://B2n.ir/p75456