دین و مذهب اقوام شاخص در عراق
عراق به دلیل تنوع قومی و مذهبی، دارای گروههای مختلفی با اعتقادات دینی و مذهبی متنوع است. اکثریت قریب به اتفاق مردم عراق مسلمان هستند که به دو شاخه شیعه و سنی تقسیم میشوند. آشوریها، کلدانیها و ارمنیها از اقلیتهای مسیحی عراق هستند. ایزدیان و شبکها دارای اعتقادات منحصر به فردی هستند که ترکیبی از عناصر باستانی و اسلامی است. این تنوع مذهبی و قومی، عراق را به یکی از پیچیدهترین کشورهای خاورمیانه از نظر اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است. در اینجا به دین و مذهب اقوام شاخص عراق اشاره میشود.
1. اعراب
اعراب در عراق از نظر مذهبی به دو دسته بزرگ شیعه و سنی قابل تقسیم هستند.
الف - اکثریت اعراب عراق شیعه هستند و حدود ۶۰-۶۵ درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل میدهند. «شیعیان عراق با اینکه حدود 60 درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند، به لحاظ تاریخی حاشیهنشین بودهاند»[۱]. آنان بیشتر در جنوب و مرکز عراق (مانند بصره، نجف، کربلا و بغداد) زندگی میکنند. اعراب شیعه در عراق پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند و شهرهای مقدس نجف و کربلا مرکز مهم مذهبی آنهاست. ب- سنیها: اعراب سنی حدود ۲۰-۲۵ درصد از جمعیت عراق را تشکیل میدهند. آنان بیشتر در مناطق غربی و شمال غربی عراق(مانند استان الانبار و بخشهایی از بغداد) ساکن هستند. از نظر اعتقادات اعراب سنی عراق عمدتاً حنفی و سلفی هستند.
2. کردها
کردها امروزه جمعیتی حدود 30 میلیون نفر را شامل میشوند که پیش از تقسیم منطقه توسط انگلیس و فرانسه، عمدتاً تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی میزیستهاند. با فروپاشی امپراطوری و پس از قرارداد سایکس – پیکو، کردها بین چهار کشور تقسیم شدند. همین امر زمینهساز بیثباتیهای بسیاری در منطقه شد. در این میان، کردهای عراق در گذر زمان و با استفاده از خلاء قدرت متعاقب تضعیف و سقوط رژیم بعث توانستند گامهای بلندی در راستای رسیدن به آنچه که رویای استقلال میخواندند، برداشتند[۲]. اکثر کردهای عراق سنی هستند و حدود ۱۵-۲۰ درصد از جمعیت عراق را تشکیل میدهند. آنها بیشتر در مناطق شمالی عراق (کردستان عراق) مانند اربیل، سلیمانیه و دهوک زندگی میکنند و پیرو مذهب سنی شافعی هستند. اقلیتی از کردها شیعه هستند و بیشتر در مناطق مرزی با ایران زندگی میکنند.
3. ترکمنها
بخشی از ترکمنها شیعه هستند و بیشتر در شهرهایی مانند کرکوک و تلعفر زندگی میکنند. آنها عمدتاً پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند. بخش دیگری از ترکمنها سنی و پیرو مذهب سنی حنفی هستند.
4. آشوریها و کلدانیها
آشوریها و کلدانیها از اقلیتهای مسیحی عراق هستند و حدود ۱ درصد از جمعیت کشور را تشکیل میدهند. آشوریها پیرو کلیسای شرق آشوری یا کلیسای ارتدوکس سریانی و کلدانیها پیرو کلیسای کلدانی کاتولیک هستند. آنها بیشتر در مناطق شمالی عراق (مانند موصل، اربیل و دهوک) زندگی میکنند.
5. ایزدیان
ایزدیان حدود ۱ درصداز جمعیت عراق را تشکیل میدهند. از نظر اعتقادات، ایزدیها دارای دین ایزیدی بوده که ترکیبی از عناصر باستانی، اسلامی و مسیحی است و به باورهای کیهانشناسی و فرشتهشناسی خاصی معتقدند. آنها بیشتر در اطراف کوه سنجار و مناطق شمالی عراق زندگی میکنند.
6. شبکها
شبکها یک گروه قومی و مذهبی کوچک هستند. بیشتر شبکها شیعه هستند، اما برخی نیز دارای اعتقادات منحصر به فردی هستند که ترکیبی از اسلام و عناصر باستانی است و بیشتر در اطراف موصل زندگی میکنند.
7. ارمنیها
ارمنیها یک اقلیت کوچک در عراق هستند و پیرو کلیسای ارمنی(ارتدوکس یا کاتولیک) هستند. آنها بیشتر در شهرهای بزرگی مانند بغداد و بصره زندگی میکنند.
8. کاولیها(غجر)
کاولیها یک گروه کوچک با سبک زندگی عشایری یا نیمهعشایری هستند. برخی مسلمان (شیعه یا سنی) و برخی دارای اعتقادات محلی هستند و در مناطق مختلف عراق پراکندهاند.
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی