آسیب‌های اجتماعی جوانان عراق

جوانان عراقی در شرایط کنونی در عرصه‌های مختلف با چالشهایی کلیدی مواجه هستند. بیکاری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جوانان در عراق است. بسیاری از جوانان، حتی آن‌هایی که تحصیلات عالی دارند، نمی‌توانند شغل مناسب پیدا کنند. فقر و نابرابری اجتماعی از دیگر چالش‌های پیش روی جوانان عراقی است. بسیاری از جوانان در خانواده‌های فقیر زندگی می‌کنند و دسترسی محدودی به منابع و فرصت‌ها دارند. جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی، و ناکارآمدی سیستم‌های حمایتی از جمله دلایل اصلی فقر در عراق هستند. فقر و نابرابری باعث کاهش دسترسی جوانان به آموزش، بهداشت و فرصت‌های شغلی می‌شود و مشارکت آن‌ها در توسعه پایدار را محدود می‌کند. مهاجرت یکی دیگر از چالش‌های جوانان عراقی است. بسیاری از جوانان عراقی به دلیل نبود فرصت‌های شغلی، ناامنی و فقر و نبود چشم‌انداز روشن برای آینده به فکر مهاجرت به کشورهای دیگر هستند.

ضعف سیستم آموزشی و کمبود فرصت‌های آموزشی از دیگر چالشهای پیش‌روی جوانان عراق است. سیستم آموزشی عراق با چالش‌های متعددی مانند کمبود منابع، نبود کیفیت آموزشی و ناکارآمدی در تطبیق با نیازهای بازار کار مواجه است. جنگ‌ها، کمبود بودجه و نبود برنامه‌ریزی مناسب از جمله دلایل اصلی ضعف سیستم آموزشی هستند. ضعف سیستم آموزشی باعث کاهش مهارت‌های جوانان و ناتوانی آن‌ها در رقابت در بازار کار می‌شود. علیرغم ناامیدی حاکم بر فضای آموزشی اما حوزه آموزش همچنان در رأس اولویت‌های جوانان عراقی قرار دارد؛ به گونه‌ای که حدود ۳۰ درصد از جوانان، آموزش را در صدر اولویت‌های خود قرار می‌دهند. این درحالی است که در اقلیم کردستان این نسبت به ۳۹ درصد افزایش پیدا می‌کند. جوانان عراقی به حوزه آموزش به عنوان عرصه‌ای برای یافتن فرصت‌های شغلی می‌نگرند. آن‌ها پس از آموزش، به حوزه‌های مسکن و سپس ازدواج اولویت می‎‌دهند. براساس گزارش «توسعه انسانی» سال ۲۰۱۴،  میزان بی‌سوادی در میان جوانان عراقی بالا است، به گونه‌ای که ۱۵.۳ درصد از گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال بی‌سواد هستند. این میزان در میان دختران به ۱۹.۷ درصد و در نزد پسران به ۱۱.۱ درصد می‌رسد. این گزارش همچنین به متوقف شدن تحصیلات جوانان در سطوح پائین اشاره و تصریح می‌کند که ۳۳.۴ درصد از گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال بدون مدرک تحصیلی هستند یعنی یا کاملا بی‌سوادند و یا تقریبا سوادی ندارند.

ناامنی و خشونت از دیگر چالش‌های پیش روی جوانان در عراق است. عراق در دهه‌های اخیر شاهد جنگ‌ها و بحران‌های متعدد بوده است که تأثیرات عمیقی بر جامعه و به ویژه جوانان داشته‌اند. جنگ‌های داخلی، اشغال خارجی، و ناامنی‌های سیاسی از جمله دلایل اصلی بحران‌ها در عراق هستند. خشونت و ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی تأثیرات عمیق و چندجانبه‌ای بر جوانان عراق گذاشته است. این تأثیرات به صورت مستقیم و غیرمستقیم در جنبه‌های روانی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی زندگی جوانان نمایان شده‌اند. این بحران‌ها باعث تخریب زیرساخت‌ها، کاهش فرصت‌های شغلی، و افزایش ناامنی شده‌اند. بسیاری از جوانان در مناطق ناامن زندگی می‌کنند و با تهدیدات امنیتی مواجه هستند. ناامنی و خشونت باعث کاهش مشارکت جوانان در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی و افزایش مهاجرت آن‌ها می‌شود.

جوانان عراقی به لحاظ هویتی نیز با چالشهایی مواجه‌اند. آنان در یک جامعه چندقومی و چندمذهبی زندگی می‌کنند که در آن هویت‌های فرعی (مانند هویت قومی، مذهبی و قبیله‌ای) غالباً بر هویت ملی غلبه دارند. این تضاد باعث شده است که جوانان در تعریف هویت خود با مشکل مواجه شوند. نهادهای دینی در عراق نقش مهمی در شکل‌گیری هویت جوانان ایفا می‌کنند. با این حال، این نهادها غالباً به تقویت هویت‌های فرعی و اختلافات داخلی دامن زده‌اند و نتوانسته‌اند هویت ملی منسجمی را ایجاد کنند. نهادهای سیاسی نیز نتوانسته‌اند هویت ملی قوی‌ای را برای جوانان ایجاد کنند. در عوض، سیاست‌های مبتنی بر تقسیمات قومی و مذهبی باعث تشدید اختلافات و تضعیف هویت ملی شده‌اند. جوانان عراقی در فرآیند شکل‌گیری هویت خود با تنش بین هویت فردی و جمعی مواجه هستند. از یک سو، آن‌ها به دنبال تعریف هویت فردی و استقلال شخصی هستند و از سوی دیگر، تحت تأثیر هویت‌های جمعی (قومی، مذهبی و قبیله‌ای) قرار دارند. در بسیاری از موارد، خانواده‌ها و جامعه‌های محلی به تقویت هویت‌های فرعی و سنتی می‌پردازند و این امر باعث می‌شود که جوانان در تعریف هویت ملی خود با مشکل مواجه شوند.

اعتیاد و معضلات اجتماعی نیز از دیگر چالشهای جوانان عراقی است. گسترش اعتیاد به مواد مخدر و افزایش تخلفات اجتماعی در میان جوانان، از دیگر آسیب‌های جدی است که به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی و اجتماعی تشدید شده است. نتایج تحقیقات استراتژیک پیرامون جوانان نشان می‌دهد که یکی از مهمترین علل و عواملی که بر روی سلامت جوانان عراقی تأثیر منفی می‎‌گذارد، استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدر است. درهمین‌ ارتباط، ۳۴.۳ درصد از جوانان تأکید می‌کنند که استعمال دخانیات شایع‌ترین مشکل آن‌ها در حوزه بهداشت و سلامت است. این درحالی است که ۱۱.۴ درصد از جوانان استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدر در کنار هم را شایع‌ترین مشکل خود می‌دانند. تعداد افرادی که به استعمال دخانیات روی آوردند، تا سال ۲۰۱۵ میلادی به ۳۰۹۳۱۴۰ نفر رسید. ۳.۷ درصد از جوانان نیز اعلام کرده‌اند که مصرف داروهای اعتیادآور بدون مشورت با پزشک موجب ظهور و بروز بیشترین خطرات برای سلامت آن‌ها شده است. نتایج تحقیقات و پژوهش‌هایی که بر روی ۱۵۰۸ نفر از جوانان در گروه‌های سنی ۱۰ تا ۲۹ سال انجام شد، نشان می‌دهد که ۶.۸ درصد از آن‌ها به عادات‌ مذکور (استعمال دخانیات، مصرف مواد مخدر و استفاده از داروهای اعتیادآور) روی آوردند. از مجموع آمار مذکور، ۹۱ درصد به استعمال دخانیات، حدود ۳۱.۶ درصد به استفاده از قلیان و ۵.۷ درصد به مصرف مشروبات الکلی مبادرت ورزیدند.

نیز نگاه کنید به

جوانان در عراق؛ ساختارها و نهادهای حاکمیتی مرتبط با امور جوانان در عراق؛ ساختارها و نهادهای غیر حاکمیتی مرتبط با امور جوانان در عراق

نویسنده مقاله

علی اکبر اسدی