جغرافیای انسانی یمن

یمن کشوری است که با ساختار جمعیتی پویای خود، نقش مهمی در تحولات منطقه‌ای ایفا می‌کند. این کشور نه‌تنها تحت‌تأثیر روندهای داخلی رشد جمعیت، بلکه در تعامل مستقیم با عوامل جغرافیایی و مهاجرتی نیز قرار دارد. موقعیت جغرافیایی خاص یمن، شامل مناطق کوهستانی، سواحل گسترده و بیابان‌های وسیع، بر توزیع و پراکندگی جمعیت آن اثرگذار بوده است.[i] از سوی دیگر، مهاجرت داخلی و خارجی در طول سال‌های گذشته نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییر بافت جمعیتی این کشور داشته است.[ii]

1. ساختار هرم جمعیتی

Ø توزیع سنی:

کودکان و نوجوانان (زیر ۱۵ سال): این گروه سنی حدود ۴۳.۱٪ از جمعیت یمن را تشکیل می‌دهد.[iii] نرخ بالای تولد در دهه‌های گذشته، همراه با بهبود نسبی خدمات بهداشتی، منجر به افزایش جمعیت در این رده سنی شده است. همین امر ضرورت سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و سلامت کودکان را برجسته کرده است.[iv]
جمعیت فعال (۱۵ تا ۶۴ سال): حدود ۵۳.۵٪ از کل جمعیت در این گروه قرار دارند. این بخش نیروی کار اصلی کشور را تشکیل داده و ستون فقرات اقتصاد یمن محسوب می‌شود. تأمین اشتغال، ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای، و توسعه اقتصادی برای بهره‌گیری از ظرفیت این گروه ضروری است.[v]
سالمندان (بالای ۶۵ سال): این گروه تنها ۳.۴٪ از جمعیت را شامل می‌شود. با بهبود شرایط بهداشتی و افزایش امید به زندگی، انتظار می‌رود که سهم این گروه در سال‌های آینده رشد کند که این امر نیازمند برنامه‌ریزی‌های مرتبط با حمایت‌های اجتماعی و خدمات درمانی برای سالمندان است.[vi]

Ø میانگین سنی:

میانگین سنی جمعیت یمن ۱۹.۸ سال است که نسبت به میانگین جهانی (حدود ۳۰ سال) پایین‌تر بوده و نشان‌دهنده ساختار جمعیتی جوان کشور است. این ویژگی هم‌زمان فرصتی برای نیروی کار پویا و چالشی در زمینه تأمین خدمات آموزشی، بهداشتی و اشتغال ایجاد می‌کند.[vii]

این ساختار جمعیتی بیانگر روندهای اجتماعی و اقتصادی یمن بوده و تأثیر مستقیمی بر سیاست‌های توسعه‌ای کشور دارد.

2. ویژگی‌های جمعیتی

Ø جمعیت کل

یمن بر اساس برآوردهای سال 2025 جمعیتی حدود 41.7میلیون نفر دارد.[viii] این رقم نشان‌دهنده رشد سریع جمعیت طی دهه‌های اخیر است. بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ این عدد به بیش از ۶۰ میلیون نفر برسد که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر زیرساخت‌های اجتماعی، اقتصادی و خدمات عمومی کشور داشته باشد.[ix]

Ø نسبت جنسیتی

[i]. S K R E V I E W, D. (n.d.). CLIMATE CHANGE IN YEMEN | 2023 1 REPORT ON MIGR ATION, ENVIRONMENT, AND CLIMATE CHANGE IN YEMEN. https://mena.iom.int/sites/g/files/tmzbdl686/files/documents/2024-03/yemen-desk-review.pdf

‌

[ii] Joseph, George, and Quentin Wodon. “Is Internal Migration in Yemen Driven by Climate or Socio-Economic Factors?” Review of International Economics, vol. 21, no. 2, 15 Apr. 2013, pp. 295–310, https://doi.org/10.1111/roie.12037. Accessed 5 Nov. 2019.

[iii] Young people. (2023, May 29). UNFPA Yemen. https://yemen.unfpa.org/en/topics/young-people-12

‌

[iv] https://faolex.fao.org/docs/pdf/yem181092E.pdf . (n.d.).

[v] Yemen - Population Ages 15-64 (% Of Total) - 2025 Data 2026 Forecast 1960-2023 Historical. (2025). Tradingeconomics.com. https://tradingeconomics.com/yemen/population-ages-15-64-percent-of-total-wb-data.html

[vi][vi]

[vii] INTER-AGENCY HUMANITARIAN EVALUATION OF THE YEMEN CRISIS II Management, funding and implementation of the evaluation Acknowledgements. (n.d.). https://www.unhcr.org/sites/default/files/legacy-pdf/63f894874.pdf

[viii] Worldometer. (2025). Yemen Population (2019) - Worldometers. Worldometers.info. https://www.worldometers.info/world-population/yemen-population/

‌

[ix] Âge médian de la population Yémen 1950-2050| Statista. (2025). Statista. https://fr.statista.com/statistiques/785503/age-median-de-la-population-yemen/

‌