شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها در کانادا

شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها  در کانادا

میترا صمیعی

شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها دو نوع ابزار ارتباطی دیجیتال هستند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. شبکه‌های اجتماعی (Social Media) فناوری‌های تعاملی مبتنی بر اینترنت هستند که به کاربران امکان می‌دهند تا ایده‌ها، اطلاعات، عکس‌ها، ویدئوها و محتواهای مختلف را به صورت گسترده با دیگران به اشتراک بگذارند و با تعداد نامحدودی از افراد در ارتباط باشند. نمونه‌های شناخته شده شبکه‌های اجتماعی شامل فیسبوک، اینستاگرام، توییتر و لینکدین هستند.پیام‌رسان‌ها (Messaging Apps) برنامه‌ها یا اپلیکیشن‌هایی هستند که بر روی گوشی‌های هوشمند، تبلت یا رایانه نصب می‌شوند و امکان ارسال پیام‌های متنی، صوتی، تصویری و فایل‌های مختلف را بین افراد یا گروه‌های محدود فراهم می‌کنند. هدف اصلی پیام‌رسان‌ها برقراری ارتباط سریع، امن و خصوصی بین کاربران است و معمولاً مخاطبان محدودتری نسبت به شبکه‌های اجتماعی دارند. نمونه‌های محبوب پیام‌رسان شامل واتساپ، تلگرام، فیسبوک مسنجر و آی‌مسنجر هستند(8 ؛ 9). کانادا یکی از کشورهای پیشرو در استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها است که بخش قابل توجهی از جمعیت آن به طور فعال در این فضاها حضور دارند. بر اساس گزارش‌های سال ۲۰۲۵، حدود ۳۱ میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی در کانادا وجود دارد که معادل ۸۲ درصد جمعیت این کشور است(1).

شبکه های اجتماعی و پیام رسان های محبوب

در کانادا، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها نقش بسیار مهمی در ارتباطات فردی، اجتماعی و حتی تجاری ایفا می‌کنند. بر اساس آمارهای به‌روز، حدود ۸۲ درصد جمعیت کانادا، معادل ۳۱ میلیون نفر، از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند که نشان‌دهنده نفوذ گسترده این پلتفرم‌ها در جامعه کانادایی است. محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در کانادا به ترتیب شامل موارد زیر هستند:

فیسبوک با حدود ۲۶ میلیون کاربر، که تقریباً ۷۳ درصد جمعیت کانادا را در بر می‌گیرد و محبوب‌ترین پلتفرم در این کشور است.

لینکدین با ۲۳ میلیون کاربر، که به دلیل سیاست‌های مهاجرپذیری کانادا و کاربرد آن در جستجوی شغل، بسیار مورد توجه تازه‌واردان قرار گرفته است(1 ؛ 2).

اینستاگرام و تیک‌تاک نیز در رتبه‌های بعدی محبوبیت قرار دارند و به ویژه برای اشتراک‌گذاری محتوای بصری و ویدئویی کاربرد فراوان دارند.

از نظر پیام‌رسان‌ها، فیسبوک مسنجر با استفاده توسط ۶۰ درصد کاربران، در صدر قرار دارد و پس از آن واتساپ، فیس‌تایم (برای کاربران اپل) و آی‌مسنجر محبوبیت دارند(1؛ 4).

جدول زیر، بر اساس سهم بازار، محبوب‌ترین فناوری‌های پیام‌رسانی فوری در کانادا در سال ۲۰۲۵ را نشان می‌دهد(3):

نام پیام رسان ها	درصد استفاده مردم کانادا
واتس آپ (WhatsApp)	8/31%
تلگرام (Telegram)	31%
مسنجر(Messenger)	9/21%
دیس کورد (Discord)	8/12%
اسنپ چت (Snapchat)	3/6%
اسکایب (Skype)	5/2%
لاین (Line)	5/2%
اسلیک (Slack)	1%
مایکروسافت تیمز (Microsoft Teams)	8/0%
وی چت (WeChat)	4/0%
ماتریکس (Matrix)	4/0%
ای.آر.سی (IRC)	3/0%
ایکس.ام.پی.پی (XMPP)	2/0%
کاکو تاک (KakaoTalk)	2/0%
وایبر (Viber)	2/0%

محبوب‌ترین پیام‌رسان‌ها  در کشور کانادا، واتساپ با سهم چشمگیر ۳۱.۸٪ است، پس از آن تلگرام با ۳۱٪ و مسنجر با ۲۱.۹٪ قرار دارند. همچنین، پیام‌رسان‌هایی مانند دیسکورد و اسنپ‌چت نیز در میان جوانان محبوبیت بالایی دارند(3).

شبکه‌های اجتماعی در کانادا نه تنها برای ارتباطات شخصی بلکه به عنوان ابزارهای کلیدی در جستجوی شغل، بازاریابی و کسب‌وکار نیز کاربرد دارند. برای مثال، تازه‌واردان کانادا از شبکه‌هایی مانند فیسبوک و لینکدین برای یافتن شغل مناسب پیش از ورود به کشور استفاده می‌کنند که این امر موجب افزایش احتمال یافتن شغل متناسب با تحصیلات و درآمد بهتر می‌شود(2).

از نظر تأثیرات اجتماعی و فرهنگی، شبکه‌های اجتماعی به عنوان محیط‌هایی برای تبادل اطلاعات، تبلیغات، آموزش و حتی ترویج فرهنگ‌های مختلف شناخته شده‌اند. با این حال، استفاده نادرست یا بیش از حد از این شبکه‌ها می‌تواند پیامدهای منفی مانند اضطراب و کاهش سلامت روان را به دنبال داشته باشد(4). با توجه به اینکه شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در کانادا نقش مهمی در تعاملات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایفا می‌کنند، بنابراین دولت این کشور سیاست‌های حمایتی و قانونی مشخصی برای توسعه پلتفرم‌های بومی و مدیریت فضای مجازی را تدوین و اجرا کرد که در ذیل شرح داده می شود.

توسعه پلتفرم های بومی

با افزایش نگرانی‌ها درباره حریم خصوصی داده‌ها و وابستگی به پلتفرم‌های آمریکایی (مانند گوگل، متا و آمازون)، کانادا در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری قابل توجهی در توسعه پلتفرم‌های داخلی انجام داده است. دولت فدرال و استان‌های مختلف از طریق مشوق‌های مالی و قانونی از استارتاپ‌ها و شرکت‌های محلی حمایت می‌کنند.

در همین راستا یکی از مهم ترین حوزه ها شبکه های اجتماعی و ایجاد سکوهای بومی در حوزه ارتباطات است که یکی از معروفترین شبکه های اجتماعی بومی کانادا پلتفرم پیامرسان «کانادا چت» (CanadaChat) است که توسط شرکت‌های کانادایی توسعه یافته و به عنوان جایگزینی برای واتساپ و تلگرام معرفی شده است. چت روم‌های آنلاین رایگان این سکو برای ارتباط میان کاربران طراحی شده است. این پلتفرم اتاق گفتگوی آنلاین دارد و بستری را فراهم می‌کند که می‌توان با استفاده از آن با افرادی از سراسر جهان چت کرد.

رامبل» (Rumble) یک پلتفرم کانادایی اشتراک‌گذاری ویدئو است که به عنوان جایگزین یوتیوب در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد و هدف آن فراهم کردن فضایی باز و بدون سانسور برای انتشار محتوای ویدئویی است. این پلتفرم با تمرکز بر شفافیت، حمایت از تولیدکنندگان مستقل و ارائه الگوریتم‌هایی خاص، به کاربران اجازه می‌دهد محتوای خود را به‌راحتی منتشر و از طریق تبلیغات درآمدزایی کنند. رامبل در سال‌های اخیر به‌سرعت رشد کرده و امکاناتی مانند پخش زنده، اپلیکیشن موبایل و همکاری با رسانه‌ها را نیز به خدمات خود افزوده است. دفتر اصلی رامبل در شهر تورنتو، قرار دارد و بخش پلتفرم ویدئویی آن بین کاربران آمریکایی نیز محبوب است.

همچنین «وات‌پد» (Wattpad) یک پلتفرم آنلاین برای خواندن و نوشتن داستان است که در سال ۲۰۰۶ راه‌اندازی شد و مقر آن در کانادا قرار دارد. این پلتفرم به کاربران امکان می‌دهد داستان‌های خود را به‌صورت رایگان منتشر کنند و با دیگر نویسندگان و خوانندگان در ارتباط باشند. وات‌پد به‌ویژه میان نوجوانان و نویسندگان تازه‌کار محبوب است و بستری فراهم کرده تا آثار آن‌ها بدون نیاز به ناشر رسمی، دیده شود. برخی از داستان‌های موفق منتشرشده در وات‌پد بعدها به کتاب چاپی، فیلم یا سریال تبدیل شده‌اند. این پلتفرم اکنون به چندین زبان در دسترس است و جامعه‌ای گسترده از کاربران جهانی دارد(4).

از طرفی کانادا در حوزه توسعه پلتفرم‌های تجارت الکترونیک بومی هم سرمایه گذاری کرده و در حال حاضر «ShopCanadian» یک بازار آنلاین برای حمایت از کسب‌وکارهای محلی است که به مصرف‌کنندگان امکان خرید از تولیدکنندگان کانادایی را می‌دهد. در حوزه خدمات ابری و داده نیز کانادا اقدام به راه اندازی پلتفرم های بومی کرده که از آن جمله می توان به «CanCloud» اشاره کرد که یک سرویس ابری بومی است که می‌خواهد جایگزینی برای سرویس‌های مایکروسافت Azure و AWS باشد تا داده‌های کاربران را در سرورهای داخل کانادا نگهداری کند. همچنین «OpenNorth»یک پلتفرم تحلیل داده‌های باز برای خدمات عمومی و شهرداری‌های کاناداست. این پلتفرم با همکاری دولت‌ها و سازمان‌ها و مدیریت داده های آنها، به بهبود تصمیم‌گیری، پیشبرد نوآوری، بهینه‌سازی خدمات عمومی و مدنی و رسیدگی به مهم‌ترین چالش‌های جامعه کمک می‌کند.

در حوزه پلتفرم‌های رسانه‌ای از مهمترین سکوهای فعال بومی در کانادا «CBC Gem»است. این سرویس استریمینگ عمومی کانادا محتوای بومی تولید می‌کند و رقیبی برای نتفلیکس و دیزنی محسوب می‌شود. پلتفرم «Tou.tv» نیز برای جامعه کِبِک کانادا محتوای فرانسوی‌زبان تولید می‌کند(4 ؛ 5).

قوانین و مقررات

قوانین کانادا برای پلتفرم‌های دیجیتال (شبکه‌های اجتماعی، تجارت الکترونیک، خدمات ابری و غیره) ترکیبی از مقررات فدرال و ایالتی است که بر حریم خصوصی، امنیت داده‌ها، رقابت منصفانه و محتوای آنلاین تمرکز دارند. نخستین قانونی که می‌توان به آن اشاره کرد قانون حفاظت از اطلاعات شخصی و اسناد الکترونیکی (PIPEDA) است. این قانون فدرال بر تمامی کسب‌وکار‌های خصوصی در کانادا (به جز استان‌هایی که قوانین مشابه خود را دارند) اعمال می‌شود. براساس این قانون پلتفرم‌ها باید رضایت کاربران را برای جمع‌آوری، استفاده یا افشای داده‌های شخصی کسب کنند، داده‌ها تنها برای اهداف مشخص و قانونی قابل استفاده هستند، کاربران حق دارند به داده‌های خود دسترسی داشته باشند و درخواست اصلاح یا حذف آنها را بدهند و در صورت نقض داده‌ها، پلتفرم‌ها موظفند ظرف ۷۲ ساعت به کاربران و دفتر حریم خصوصی کانادا (OPC) گزارش دهند(7).

این درحالی است که در کانادا هر ایالت قوانین ویژه خود را دارد. به طور مثال ایالت کِبِک قوانین سخت‌گیرانه‌تری دارد که براساس آن نیاز است تا پلتفرم‌های بزرگ یک مسئول حفاظت از داده‌ها (DPO) منصوب کنند. همچنین جریمه‌های سنگین (تا ۲۵ میلیون دلار یا ۴٪ درآمد جهانی) برای نقض حریم خصوصی در این ایالت در نظر گرفته شده است. ایالت آلبرتا و بریتیش کلمبیا نیز مقررات سخت‌گیرانه‌تری برای ذخیره‌سازی داده‌های کاربران در خاک کانادا دارند و در ایالت انتاریو پلتفرم‌های آموزشی باید مطابق قانون آموزش دیجیتال (Digital Education Act) عمل کنند.

قانون سرویس‌های دیجیتال آنلاین یکی دیگر از قوانین کانادا در این حوزه است که هدف آن مقابله با محتوای مضر (مانند نفرت‌پراکنی، اخبار جعلی و محتوای خشونت‌آمیز) است. این قانون پلتفرم‌ها را موظف می‌کند تا ظرف ۲۴ ساعت محتوای غیر قانونی را در برنامه خود حذف کنند و مکانیسم‌های شفاف برای گزارش دهی به کاربران داشته باشند(6). دو قانون جدید که توسط دولت جاستین ترودو در سال ۲۰۲۳ تصویب شد قانون پخش آنلاین و قانون اخبار آنلاین است که کمیسیون رادیو تلویزیون و مخابرات کانادا (CRTC) مسئول هر دو قانون است. هدف قانون پخش آنلاین، ترویج محتوای رسانه‌های دیجیتال داخلی با الزام پلتفرم‌های پخش آنلاین مانند نتفلیکس و اسپاتیفای به ارائه محتوای کانادایی به کاربران است. دولت امیدوار است از محتوای منحصر‌به‌فرد کانادایی، از جمله از تولیدکنندگان بومی و فرانسوی کانادایی، حمایت کند. با این حال، برخی از قانون‌گذاران و جامعه مدنی نگرانی‌هایی در مورد این قانون دارند. آنها نگرانند که این قانون آزادی بیان آنلاین را محدود کند و در عین حال بار تولیدکنندگان محتوای فردی را کاهش دهند(5).

قانون دیگر، قانون اخبار آنلاین است که هدف آن هدایت پول از شرکت‌های فناوری، به رسانه‌های خبری کانادایی است. این قانون شرکت‌هایی مانند متا و گوگل را ملزم می‌کند تا برای تقسیم سود، با سازمان‌های رسانه‌ای خبری به توافق برسند.در حوزه رقابت و انحصارزدایی نیز کانادا قوانین ویژه‌ای دارد. براساس این قوانین پلتفرم‌ها نمی‌توانند در تبلیغات، قیمت‌گذاری غیرمنصفانه یا سوءاستفاده از انحصار مشارکت کنند. به طور مثال در سال ۲۰۲۳، دادگاه رقابت کانادا علیه آمازون به دلیل تبعیض علیه فروشندگان مستقل تحقیق کرد.

همچنین این کشور برای پرداخت دیجیتال، مقررات در نظر گرفته است و پلتفرم‌های پرداخت فعال در کانادا باید تحت نظارت سازمان نظارت بر مؤسسات مالی کانادا (OSFI) فعالیت کنند. از سال ۲۰۲۲، کانادا مالیات ۳٪ بر درآمد پلتفرم‌های خارجی را اعمال کرده است که البته پلتفرم‌های داخلی از برخی معافیت‌های مالیاتی برای توسعه پلتفرم‌های بومی بهره‌مند می‌شوند.

کانادا با ترکیب قوانین فدرال و ایالتی، چارچوبی نسبتاً جامع برای تنظیم پلتفرم‌ها ایجاد کرده است. تمرکز اصلی بر حفاظت از داده‌های کاربران، شفافیت و رقابت منصفانه است. با این حال، برخی قوانین در این کشور با واکنش منفی پلتفرم‌های جهانی روبه‌رو شده‌اند( 5 ؛ 6 ).

سیاست‌های حمایتی دولت کانادا

بسیاری از پلتفرم‌های کانادایی با کمبود بودجه و محدودیت‌های فنی در مقایسه با شرکت‌های جهانی روبه‌رو هستند. همچنین تغییر عادت کاربران از پلتفرم‌های شناخته شده به سرویس‌های داخلی به دلیل مهاجر پذیر بودن این کشور دشوار است. از طرفی برخی از شرکت‌های کانادایی نیز از مقررات سنگین دولتی و مالیات‌های بالا در این کشور شکایت دارند(1). سیاست‌های حمایتی دولت کانادا تأثیر قابل توجهی بر توسعه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بومی این کشور دارند. این سیاست‌ها در قالب مشوق‌های مالی، قوانین حمایتی و برنامه‌های استراتژیک به منظور کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی و تقویت اقتصاد دیجیتال داخلی طراحی شده‌اند که عبارت است از:

سرمایه‌گذاری و حمایت مالی

دولت فدرال و استان‌ها از طریق برنامه‌هایی مانند «ابتکار کانادای دیجیتال» (Digital Canada Initiative) به استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری داخلی کمک مالی می‌کنند تا فناوری‌های بومی را توسعه دهند و کسب‌وکارهای آنلاین را گسترش دهند. این برنامه‌ها شامل تأمین مالی برای ارتقای فناوری و توسعه بازار است و هدف آن افزایش سهم پلتفرم‌های بومی به ۳۰ درصد بازار کانادا تا سال ۲۰۳۰ است(1؛ 5).

ایجاد چارچوب‌های قانونی

قوانین متعددی در حوزه حفاظت از داده‌ها، رقابت منصفانه و حمایت از محتوای داخلی تصویب شده‌اند. به عنوان مثال، قانون پخش آنلاین، پلتفرم‌های پخش ویدئو مانند نتفلیکس و اسپاتیفای را ملزم به ارائه محتوای کانادایی می‌کند تا تولیدکنندگان محلی حمایت شوند. همچنین قانون اخبار آنلاین، شرکت‌های فناوری بزرگ را به توافق با رسانه‌های خبری کانادایی ملزم می‌کند.

حمایت از استقلال سکویی

با افزایش نگرانی‌ها درباره حریم خصوصی و سلطه پلتفرم‌های آمریکایی، دولت کانادا تلاش می‌کند استقلال سکویی خود را حفظ کند. این امر موجب توسعه پیام‌رسان‌هایی مانند «کانادا چت» (CanadaChat) و پلتفرم‌های ویدئویی مانند «رامبل» (Rumble) شده است که به عنوان جایگزین‌های بومی برای نمونه‌های خارجی شناخته می‌شوند و فضای ارتباطی امن و شفاف فراهم می‌آورند(1؛ 5).

مقابله با چالش‌ها

دولت با وجود حمایت‌ها، با مشکلاتی مانند کمبود بودجه، محدودیت‌های فنی، تغییر عادت کاربران و انتقادات مربوط به مقررات سخت‌گیرانه و مالیات‌ها روبرو است. این مسائل از جمله موانعی هستند که سیاست‌های حمایتی باید آنها را مدیریت کنند تا پلتفرم‌های بومی بتوانند در رقابت با غول‌های فناوری جهانی موفق باشند.

سیاست‌های حمایتی دولت کانادا به عنوان یک راهبرد کلان، به دنبال ایجاد زیست‌بوم فناوری و پلتفرم‌های بومی است که بتوانند در برابر سلطه پلتفرم‌های خارجی مقاومت کنند و سهم قابل توجهی در بازار دیجیتال کشور داشته باشند. این سیاست‌ها نه تنها به توسعه فناوری و اقتصاد دیجیتال کمک می‌کنند، بلکه امنیت داده‌ها و حریم خصوصی کاربران را نیز تقویت می‌کنند. با این حال، موفقیت این سیاست‌ها وابسته به توانایی دولت و بخش خصوصی در رفع موانع فنی، مالی و فرهنگی است تا کاربران کانادایی به استفاده از پلتفرم‌های داخلی ترغیب شوند و این پلتفرم‌ها بتوانند به رشد پایدار دست یابند(1؛ 5).

نقش شبکه‌های اجتماعی در جامعه مهاجران و تازه‌واردان

مطالعات دانشگاه متروپولیتن تورنتو نشان داده است که ۶۵ درصد تازه‌واردان به کانادا قبل از ورود از شبکه‌های اجتماعی برای جستجوی کار استفاده می‌کنند. پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک، لینکدین، QZone و تالارهای گفتگو به مهاجران کمک می‌کنند تا فرصت‌های شغلی متناسب با تحصیلات و مهارت‌های خود بیابند و ارتباطات حرفه‌ای بسازند. این امر نشان‌دهنده اهمیت شبکه‌های اجتماعی در تسهیل ادغام اجتماعی و اقتصادی مهاجران است.

کتابشناسی

1) تابناک. (1404). معرفی محبوب‌ترین و مضرترین شبکه اجتماعی کانادا. بازیابی شده از https://www.tabnak.ir/fa/news/1288932/

2)       پنج ترفند کاربردی در زمینه شبکه های اجتماعی در کانادا برای کسب و کارهای کوچک. بازیابی شده از https://canadairan.ca/five-practical-social-networking-tricks-in-canada-for-small-businesses/

3)       WMTips. (2025). 16 Most Popular Instant Messaging Technologies in Canada in 2025, Available for https://www.wmtips.com/technologies/instant-messaging/country/ca/

4)       سیتنا، مرجع تخصصی اخبار فاوا (1404). توسعه شبکه‌های اجتماعی بومی؛ سیاست‌ پلتفرمی کانادا، قابل بازیابی از https://www.citna.ir/news/320244

5. گروه علم و فناوری برنا (1404). کانادا در مسیر کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی، قابل بازیابی از https://borna.news/fa/news/2222148

6.        Canadian AI Conference. (2025). 38th Canadian Conference on Artificial Intelligence, Available for https://caiac.pubpub.org/ai2025

7. Canadian Forum for Digital Infrastructure Resilience. (2025). Canadian Forum for Digital Infrastructure Resilience (CFDIR). Innovation, Science and Economic Development Canada, Available for             https://ised-isde.canada.ca/site/spectrum-management-telecommunications/en/learn-more/committees-and-stakeholders/committees-and-councils/canadian-forum-digital-infrastructure-resilience-cfdir

8) سلحشور، فرگل (1401). تفاوت شبکۀ اجتماعی و پیام‌رسان چیست؟، قابل بازیابی از https://blog.sabavision.com/sm/messaging-apps-vs-social-media

9) لایف وب(1403). شبکه‌های اجتماعی یا رسانه‌های اجتماعی: آشنایی با کاربردهای آن‌ها، قابل بازیابی از https://lifewebco.com/difference-between-social-networks-social-media