هنجارها و ارزش های اجتماعی کوبا
کوبا در طول تاریخ شکلگیری ملیت خود دارای اندیشهای غنی بوده است، به عنوان مثال خوزه د لا لوث ای کابایرو، فلیکس وارلا ای مورالس، خوزه مارتی و انریکه خوزه وارونا و دیگر متفکرین کوبایی بنیانهای اساسی و الهامبخشی را بنا نهادهاند. "اتحاد، مالکیت اشتراکی، میهن پرستی، برابری، عشق بهکار و تلاش، شرافت، حس دوستی، احساس وظیفه و تواضع و فروتنی از ارزشهای اصلی سوسیالیسم و جامعه کوبا بشمار میآیند که در مقابل ارزشهای منفی مانند فردگرایی، مصرفگرایی، بیکاری و هرزگی و ابتذال قرار دارند. با این وجود علیرغم آموزشهای گسترده و فراگیری که در سطح کشور صورت گرفته است، کوبا دچار نوعی بحران ارزشها شده است. در بسیاری از موارد این موضوع به "نفوذ ایدئولوژی بورژوا"، "ردپای نظام سرمایهداری گذشته" و یا "آثار بهجا مانده از نظام اجتماعی سابق" نسبت داده میشود، اما در این میان برخی از محققین این مسئله را ناشی از تناقضات آشکار موجود در سیستم فعلی، ناکارآمدی سیستمهای سوسیالیستی یا شکلگیری فردگرایی، نفوذ منفی ساختارهای اجتماعی فرهنگی که در تضاد با ارزشهای مثبت هستند، کمکاری سازمانهای اجتماعی یا تاثیر پایین فعالیتهای سیستم آموزشی میدانند». Benitez Perez,) (2003, 147
در اوایل سالهای هشتاد ارزشهای حاکم بر جامعه کوبا شامل 1. Jose de la Luz y Caballero 2. Felix Varela y Morales 3. Enrique Jose varona
۸۷
۸۸
ادب و رفتار مناسب، خوشرفتاری، مقبولیت اجتماعی و کسب منافع شخصی با رعایت اصول اخلاقی مدنظر بودند و رعایت هم میشدند. در اواخر سالهای هشتاد تفوق و غلبه ارزشهای زیر در بین جوانان مشهود بود:کار، پیشرفت شغلی، خانواده و میهنپرستی. در این میان آمارها نشان میدادند که در میان درصد قابل توجهی از جوانان، ارزشهای فردگرایانه یا تمایل به الگوهای مصرفگرایانه و یا نبود ارزشهایی که به لحاظ اجتماعی مثبت قلمداد میشوند، کاملا به چشم میخورد، سالهای نود در کوبا مصادف با شروع دوران بحران (دوران خاص) و تاثیر آن بر فضای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. "نتایج این بحران، تاثیر شدید بر سطح زندگی مردم، افزایش مشکلات زندگی روزمره و نیاز به تامین حداقلها برای بقا، محدودیت و بازنگری انتظارات کاری و شغلی بود که همراه با بحران مدلهای اجتماعی حاکم، تاثیرات نامطلوبی در کارکرد سیستمهای اجتماعی گذاشتند و موجب بیاعتمادی، سردرگمی، ناامیدی، دلسردی و دیگر تظاهرات بحران هویت شدند. این سلسله اتفاقات به سادگی ساختار ارزشها و شکل زندگی فردی را در بخشهای مهم جامعه از جمله جوانان و بزرگسالان متحول نمودند. از میان ارزشها، مواردی همچون ادب، حس مسئولیت، جوانمردی، شرافت، احترام به دیگران، از جمله سالمندان و اتحاد، بیشترین آسیب را متحمل شدند، در حال حاضر باورهای مذهبی و ارزشهای مرتبط با آن نیز در نتیجه تغییر نیاز افراد و سازگاری با اشکال جدید و رویارویی با واقعیت، دستخوش تغییر شدهاند. امروزه، کوباییها نگرانیهای بسیاری در مورد ارزشهای جامعه
خود دارند، مواردی چون: دوگانگی اخلاقی، از بین رفتن ارزشها، تغییر شکل سبک زندگی، بیارزش شدن نظام خانواده و جدایی از آن، ناشکیبایی، بیفرهنگی، بزدلی، و از همه اسف بارتر، فاحشه گری که به دلیل فقر ناشی از شرایط سخت اقتصادی بسیار دیده میشود." (152 ,2003 (Benitez Perez,
شرایط نامناسب اقتصادی، همزیستی نسلهای مختلف زیر یک سقف به خاطر نبود مسکن، توجه کم والدین به فرزندان، مبارزه هر روزه برای بقا و نرخ بالای طلاق که در نتیجه نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حادث شدهاند، دلایل از بین رفتن عادات و ارزشهای اخلاقی جامعه کوبا میباشند.